Trào lưu cải cách duy tân ở Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX

I. Tình hình Việt Nam nửa cuối thế kỷ XIX

Vào những năm 60 của thế kỷ XIX, khi thực dân Pháp chuẩn bị đánh chiếm cả nước ta, triều đình Huế vẫn tiếp tục thực hiện chính sách nội trị, ngoại giao lỗi thời, lạc hậu, khiến cho kinh tế, xã hội Việt Nam rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng.

- Về chính trị: Bộ máy chính quyền từ trung ương đến địa phương mục ruỗng.

- Về kinh tế: Nông nghiệp, thủ công nghiệp bế tắc, tài chính khô kiệt.

- Về xã hội: Đời sống nhân dân vô cùng khó khăn. => Mâu thuẫn giai cấp và mâu thuẫn dân tộc gay gắt thêm. Phong trào khởi nghĩa nông dân bùng lên dữ dội.

=> Trong bối cảnh đó, trào lưu cải cách duy tân ra đời.

II. Những đề nghị cải cách ở Việt Nam vào nửa cuối thế kỷ XIX

- Năm 1868, Trần Đình Túc và Nguyễn Huy Tế xin mở cửa biển Trà Lí (Nam Định). 

- Năm 1868, Đinh Văn Điền xin đẩy mạnh việc khai khẩn ruộng hoang và khai mỏ, phát triển buôn bán, chấn chỉnh quốc phòng.

- Năm 1872, Viện Thương bạc xin mở ba cửa biển miền Bắc và miền Trung đẻ thông thương với bên ngoài.

- Từ năm 1863 đến 1871, Nguyễn Trường Tộ gửi lên triều đình 30 bản điều trần, đề cập đến một loạt vấn đề như chấn chỉnh bộ máy quan lại, phát triển bộ máy công thương nghiệp và tài chính, chỉnh đốn võ bị, mở rộng ngoại giao, cải tổ giáo dục.

- Vào các năm 1877 và 1882, Nguyễn Lộ Trạch dâng hai bản “Thời vụ sách” lên vua Tự Đức, đề nghị chấn hung dân khí, khai thông dân trí, bảo vệ đất nước.

III. Kết cục của các đề nghị cải cách

- Kết cục: Tất cả các đề nghị cải cách đều không được triều đình Huế chấp nhận.

- Nguyên nhân không thực hiện được: chủ yếu là do triều đình phong kiến nhà Nguyễn bảo thủ, bất lực trong việc thích ứng với hoàn cảnh.

- Hạn chế của các đề nghị cải cách: lẻ tẻ, rời rạc, chưa xuất phát từ cơ sở bên trong, chưa động chạm đến vấn đề cơ bản của thời đại là giải quyết mâu thuẫn dân tộc và mâu thuẫn giai cấp.

- Ý nghĩa của những đề nghị cải cách: 

• Gây tiếng vang lớn, tấn công vào những tư tưởng bảo thủ và phản ánh trình độ nhận thức mới của người Việt Nam hiểu biết, thức thời. 
• Góp phần vào việc chuẩn bị cho sự ra đời phong trào Duy tân đầu thế kỷ XX ở Việt Nam.