Nhật Bản giữa thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX
Lý thuyết về Nhật Bản giữa thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX
I. Cuộc duy tân Minh Trị
1. Tình hình Nhật Bản trước cải cách
- Chính trị: Đầu thế kỉ XIX, chế độ Mạc phủ ở Nhật Bản lâm vào khủng hoảng suy yếu.
- Về kinh tế:
- Nông nghiệp lạc hậu, tô thuế nặng nề, mất mùa đói kém thường xuyên.
- Công nghiệp: kinh tế hàng hóa phát triển, công trường thủ công xuất hiện ngày càng nhiều, kinh tế tư bản phát triển nhanh chóng.
- Xã hội: Nổi lên mâu thuẫn giữa nông dân, tư sản thị dân với chế độ phong kiến lạc hậu.
- Giữa lúc Nhật Bản khủng hoảng suy yếu, các nước tư bản Âu - Mĩ tìm cách xâm nhập, đòi Nhật Bản “mở cửa”.
=> Trước nguy cơ bị xâm lược, Nhật Bản phải lựa chọn một trong hai con đường: bảo thủ duy trì chế độ phong kiến lạc hậu hoặc canh tân để phát triển đất nước.
2. Cuộc Duy tân Minh Trị
- Tháng 1/1868, Sô-gun bị lật đổ, Thiên hoàng Minh Trị lên nắm quyền và thực hiện một loạt cải cách.
- Nội dung:
- Về chính trị: Thủ tiêu chế độ Mạc phủ, lập chính phủ mới, thực hiện bình đẳng, ban bố quyền tự do.
- Về kinh tế: Xóa bỏ độc quyền ruộng đất của phong kiến, thống nhất tiền tệ, phát triển kinh tế TBCN ở nông thôn, xây dựng cơ sở hạ tầng,…
- Về giáo dục: Thi hành chính sách giáo dục bắt buộc, chú trọng nội dung khoa học - kỹ thuật trong giảng dạy, cử học sinh giỏi đi du học phương Tây.
- Về quân sự: Tổ chức, huấn luyện quân đội theo kiểu phương Tây, chế độ nghĩa vụ quân sự, chú trọng đóng tàu chiến, sản xuất vũ khí đạn dược.
- Kết quả: Nhật Bản thoái khỏi nguy cơ trở thành thuộc địa, phát triển thành nước tư bản công nghiệp.
- Tính chất: Mang tính chất của một cuộc cách mạng tư sản.
II. Nhật bản chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa
- Trong 30 năm cuối thế kỉ XIX, quá trình tập trung trong công nghiệp, thương nghiệp và ngân hành đã đưa đến sự ra đời những công ty độc quyền: Mít-xưi, Mít-su-bi-si, chi phối đời sống kinh tế, chính trị Nhật Bản.
- Nhật Bản đẩy mạnh chính sách bành trướng, xâm lược:
- Năm 1874, Nhật Bản xâm lược Đài Loan
- Năm 1894 -1895, chiến tranh với Trung Quốc
- Năm 1904 – 1905, chiến tranh với Nga.
=> Chiếm được nhiều vùng, mở rộng hệ thống thuộc địa.
Như vậy, Nhật Bản dã trở thành nước đế quốc.
III. Cuộc đấu tranh của nhân dân lao động Nhật Bản (Giảm tải
Bài tập tự luyện có đáp án
Câu 1: Nội dung nào không phản ánh đúng đường lối ngoại giao của Nhật Bản giai đoạn cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX?
- A
- B
- C
- D
Cuối thế kỉ XIX- đầu thế kỉ XX đường lối ngoại giao của Nhật thực hiện là tìm mọi cách xóa bỏ những hiệp ước bất bình đẳng; thực hiện chính sách ngoại giao xâm lược, bành trướng; tìm mọi cách áp đặt ách thống trị thực dân lên các nước láng giềng.
Câu 2: Từ giữa thế kỉ XIX, các nước tư bản Âu - Mĩ đã có động thái gì đối với Nhật Bản ?
- A
- B
- C
- D
Cuối thế kỉ XIX, các nước tư bản phương Tây (Mĩ, Anh, Pháp, …) ngày càng tăng cường can thiệp vào Nhật Bản, đòi mở cửa.
Câu 3: Năm 1914, Nhật Bản dùng vũ lực để mở rộng khu vực ảnh hưởng của mình ở đâu?
- A
- B
- C
- D
Năm 1914, Nhật Bản dùng vũ lực để mở rộng khu vực ảnh hưởng của mình ở Trung Quốc.
Câu 4: Cuộc Duy tân Minh Trị tác động như thế nào đến tình hình Nhật Bản cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX?
- A
- B
- C
- D
Dưới tác động của cuộc Duy tân Minh Trị, đến cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX, Nhật Bản thoát khỏi nguy cơ trở thành thuộc địa, phát triển thành một nước tư bản công nghiệp.
Câu 5: Chính sách cải cách nào của Thiên hoàng Minh Trị đã tạo điều kiện cho thương nghiệp phát triển?
- A
- B
- C
- D
Chính sách cải cách thống nhất tiền tệ đã tạo điều kiện cho thương nghiệp phát triển.
Câu 6: Sau cuộc Duy tân Minh Trị, thể chế chính trị của Nhật Bản là chế độ
- A
- B
- C
- D
Hiến pháp 1889 của Nhật Bản đã xác định thể chế chính trị ở Nhật Bản là chế độ quân chủ lập hiến. Thiên hoàng là nguyên thủ tối cao, có quyền hạn rất lớn. Quốc hội gồm 2 viện là thượng viện và hạ viện.
Câu 7: Thiên hoàng Minh Trị đã không thực hiện chính sách cải cách nào về quân sự?
- A
- B
- C
- D
Về quân sự, Thiên hoàng Minh Trị tổ chức và huấn luyện theo kiểu phương Tây, chế độ nghĩa vụ thay cho chế độ trưng binh. Công nghiệp đóng tàu, sản xuất vũ khí được chú trọng, ….
Câu 8: Điểm nổi bật trong chính sách đối ngoại của Nhật Bản ở đầu thế kỉ XX là
- A
- B
- C
- D
Bước sang thế kỉ XX, giới cầm quyền Nhật Bản đã đẩy mạnh chính sách xâm lược và bành trướng như tiến hành cuộc chiến tranh Nga - Nhật, xâm lược Trung Quốc.
Câu 9: Để thoát khỏi tình trạng khủng hoảng toàn diện vào giữa thế kỉ XIX, chính quyền Nhật Bản đã có chủ trương gì ?
- A
- B
- C
- D
Để đưa đất nước thoát ra khỏi tình trạng khủng hoảng, sau khi lật đổ chế độ Mạc phủ, nắm lại thực quyền, tháng 1-1868, Thiên hoàng Minh Trị đã tiến hành một loạt những cải cách tiến bộ trên tất cả các lĩnh vực: kinh tế, chính trị, văn hóa, giáo dục, quân sự.
Câu 10: Khu vực nào ở Trung Quốc là vùng ảnh hưởng của Nhật Bản đầu thế kỉ XX?
- A
- B
- C
- D
Đầu thế kỉ XX, Nhật Bản chiếm bán đảo Liêu Đông, phía nam bán đảo Xa-kha-lin, Đài Loan và Cảng Lữ Thuận của Trung Quốc. Năm 1914, Nhật Bản đã dùng vũ lực để mở rộng khu vực ảnh hưởng của Trung Quốc và chiến Sơn Đông (phía Đông Bắc Trung Quốc).
\Rightarrow1 Đầu thế kỉ XX, Đài Loan và Đông Bắc Trung Quốc chịu ảnh hưởng của Nhật.
Câu 11: Trong cải cách giáo dục thời Minh Trị, nội dung nào được tăng cường trong chương trình giảng dạy ở Nhật Bản?
- A
- B
- C
- D
Trong cải cách giáo dục, nội dung về khoa học và kĩ thuật được tăng cường trong chương trình giảng dạy ở Nhật Bản.