Công thức toán học không thể tải, để xem trọn bộ tài liệu hoặc in ra làm bài tập, hãy tải file word về máy bạn nhé

Các chuyên đề lý thuyết vật lý 12

CHƯƠNG I: DAO ĐỘNG CƠ

CHỦ ĐỀ 1. ĐẠI CƯƠNG VỀ DAO ĐỘNG ĐIỀU HÒA

A. LÝ THUYẾT:

I. Dao động tuần hoàn.

1. Dao động: là chuyển động có giới hạn trong không gian, lặp đi lặp lại nhiều lần quanh vị trí cân bằng.

2. Dao động tuần hoàn:

+ Là dao động mà sau những khoảng thời gian bằng nhau nhất định vật trở lại vị trí và chiều chuyển động như cũ (trở lại trạng thái ban đầu).

+ Chu kì dao động: là khoảng thời gian ngắn nhất để trạng thái dao động lặp lại như cũ hoặc là khoảng thời gian vật thực hiện một dao động toàn phần.

T = (s) với N là số dao động thực hiện trong thời gian Δt

+ Tần số là số dao động toàn phần mà vật thực hiện được trong một giây hoặc là đại lượng nghịch đảo của chu kì.

Với : f = (Hz) hay ω = 2πf (rad/s)

II. Dao động điều hoà:

1. Định nghĩa: Dao động điều hòa là dao động trong đó li độ của vật là một hàm cosin (hoặc sin) của thời gian.

2. Phương trình dao động x = Acos(ωt + φ). (cm) hoặc (m). Với T = ⇒

⮚ Các đại lượng đặc trưng trong dao động điều hoà:

• Li độ x (m; cm) (toạ độ) của vật; cho biết độ lệch và chiều lệch của vật so với VTCB O.

• Biên độ A > 0(m cm;): (độ lớn li độ cực đại của vật); cho biết độ lệch cực đại của vật so với VTCB O.

▪ Pha ban đầu φ(rad) ): xác định li độ x vào thời điểm ban đầu t₀ =0 hay cho biết trạng thái ban đầu của vật vào thời điểm ban đầu t₀ = 0 .Khi đó: x₀ = Acosφ

• Pha dao động (ωt + φ) (rad): xác định li độ x vào thời điểm t hay cho biết trạng thái dao động (vị trí và chiều chuyển động) của vật ở thời điểm t.

▪ Tần số góc ω (rad/s): cho biết tốc độ biến thiên góc pha.

3. Phương trình vận tốc của vật dao động điều hòa:

Vận tốc: v = = x’ ⇒ v = -ωAcos(ωt+φ) = ωAcos(ωt + φ+ π/2) (cm/s) hoặc (m/s)

✰ Nhận xét:

▪ Vận tốc của vật luôn cùng chiều với chiều chuyển động; vật chuyển động theo chiều dương ⇒ v > 0 ; vật chuyển động ngược chiều dương ⇒ v < 0;

▪ Vận tốc của vật dao động điều hòa biến thiên điều hòa cùng tần số nhưng sớm pha hơn so với với li độ

▪ Vận tốc đổi chiều tại vị trí biên; li độ đổi dấu khi qua vị trí cân bằng.

▪ Ở vị trí biên (^x_max = ± A ): Độ lớn ^v_min =0

▪ Ở vị trí cân bằng (^x_min = 0 ): Độ lớn ^v_max = ω.A.

▪ Quỹ đạo dao động điều hoà là một đoạn thẳng

4. Phương trình gia tốc của vật dao động điều hòa:

Gia tốc a = = v'= x''; a =-ω²Acos(ωt + φ) =- ω²x hay a =ω²Acos(ωt + φ ± π) (cm/s²) hoặc (m/s²)

✰ Nhận xét:

▪ Gia tốc của vật dao động điều hòa biến thiên điều hòa cùng tần số nhưng ngược pha với li độ hoặc sớm pha π/2 so với vận tốc.

▪ Vecto gia tốc luôn hướng về VTCB O và có độ lớn tỉ lệ với độ lớn của li độ.

▪ Ở vị trí biên (x_max =±A ), gia tốc có độ lớn cực đại : |a_max|=ω².A .

▪ Ở vị trí cân bằng (x_min = 0 ), gia tốc bằng a_min = 0 .

▪ Khi vật chuyển động từ VTCB ra biên thì vật chuyển động chậm dần v.a < 0 hay a và v trái dấu.

▪ Khi vật chuyển động từ biên về VTCB thì vật chuyển động nhanh dần v.a > 0 hay a và v cùng dấu.

5. Lực trong dao động điều hoà :

• Định nghĩa: là hợp lực của tất cả các lực tác dụng lên vật dao động điều hòa còn gọi là lực kéo về hay lực hồi phục

• Đặc điểm:

- Luôn hướng về VTCB O

- Có độ lớn tỉ lệ với độ lớn li độ nhưng có dấu trái dấu với li độ x.

F_hp = ma =-mω²x = - k x = - m.ω²A²cos(ωt +φ) (N)

✰ Nhận xét:

▪ Lực kéo về của vật dao động điều hòa biến thiên điều hòa cùng tần số nhưng ngược pha với li độ(cùng pha với gia tốc).

▪ Vecto lực kéo về đổi chiều khi vật qua VTCB O và có độ lớn tỉ lệ thuận với độ lớn của gia tốc.

▪ Ở vị trí biên (x_max =±A )  |F_max |= k|x_max |= mω².A = kA .

▪ Ở vị trí CB O (x_min = 0 )  |F_min| = k|x_min| =0 .

6. Đồ thị của dao động điều hòa :

- Giả sử vật dao động điều hòa có phương trình là: x = Acos(ωt + φ).

- Để đơn giản, ta chọn φ = 0, ta được: x = Acosωt .

 v = x ' = - Aωsinωt = Aωcos(ωt + π/2)

 a = - ω²x = - ω²Acosωt

Một số giá trị đặc biệt của x, v, a như sau:

Đồ thị của dao động điều hòa là một đường hình sin.

▪ Đồ thị cũng cho thấy sau mỗi chu kì dao động thì tọa độ x, vận tốc v và gia tốc a lập lại giá trị cũ.

✰ CHÚ Ý:

• Đồ thị của v theo x: → Đồ thị có dạng elip (E)

• Đồ thị của a theo x: → Đồ thị có dạng là đoạn thẳng

• Đồ thị của a theo v: → Đồ thị có dạng elip (E)

7. Công thức độc lập với thời gian

a) Giữa tọa độ và vận tốc (v sớm pha hơn x góc π/2)

⇒

b) Giữa gia tốc và vận tốc:

hay ⇔ v² = ω²A² - ⇔ a² = ω⁴A² - ω²v²

8. Dao động tự do (dao động riêng)

+ Là dao động của hệ xảy ra dưới tác dụng chỉ của nội lực

+ Là dao động có tần số (tần số góc, chu kỳ) chỉ phụ thuộc các đặc tính của hệ không phụ thuộc các yếu tố bên ngoài.

9. Mối liên hệ giữa dao động điều hòa và chuyển động tròn đều:

Xét một chất điểm M chuyển động tròn đều trên một đường tròn tâm O, bán kính A như hình vẽ.

+ Tại thời điểm t = 0 : vị trí của chất điểm là M₀, xác định bởi góc φ

+ Tại thời điểm t : vị trí của chất điểm là M, xác định bởi góc (ωt + φ)

+ Hình chiếu của M xuống trục xx’ là P, có toạ độ x:

x = = OMcos(ωt + φ)

Hay: x = A.cos(ωt + φ)

Ta thấy: hình chiếu P của chất điểm M dao động điều hoà quanh điểm O.

⇒Kết luận:

a) Khi một chất điểm chuyển động đều trên (O, A) với tốc độ góc ω, thì chuyển động của hình chiếu của chất điểm xuống một trục bất kì đi qua tâm O, nằm trong mặt phẳng quỹ đạo là một dao động điều hoà.

b) Ngược lại, một dao động điều hoà bất kì, có thể coi như hình chiếu của một chuyển động tròn đều xuống một đường thẳng nằm trong mặt phẳng quỹ đạo, đường tròn bán kính bằng biên độ A, tốc độ góc ω bằng tần số góc của dao động điều hoà.

c) Biểu diễn dao động điều hoà bằng véctơ quay: Có thể biểu diễn một dao động điều hoà có phương trình: x = A.cos(ωt + φ) bằng một vectơ quay

+ Gốc vectơ tại O

+ Độ dài: || ~A

+ (,Ox ) = φ

10. Độ lệch pha trong dao động điều hòa:

• Khái niệm: là hiệu số giữa các pha dao động. Kí hiệu: Δφ = φ₂ - φ₁ (rad)

- Δφ =φ₂ - φ₁ > 0. Ta nói: đại lượng 2 nhanh ph a(hay sớm pha) hơn đại lượng 1 hoặc đại lượng 1 chậm pha (hay trễ pha) so với đại lượng 2

- Δφ =φ₂ - φ₁ < 0. Ta nói: đại lượng 2 chậm pha (hay trễ pha) hơn đại lượng 1 hoặc ngược lại

- Δφ = 2kπ . Ta nói: 2 đại lượng cùng pha

- Δφ =(2k + 1)π. Ta nói: 2 đại lượng ngược pha

- Δφ =(2k+1). Ta nói: 2 đại lượng vuông pha

• Nhận xét:

▪ V sớm pha hơn x góc π/2; a sớm pha hơn v góc π/2; a ngược pha so với x.

B. TRẮC NGHIỆM:

1. Theo định nghĩa. Dao động điều hoà là:

A. chuyển động mà trạng thái chuyển động của vật được lặp lại như cũ sau những khoảng thời gian bằng nhau

B. chuyển động của một vật dưới tác dụng của một lực không đổi.

C. hình chiếu của chuyển động tròn đều lên một đường thẳng nằm trong mặt phẳng quỹ đạo. D. chuyển động có phương trình mô tả bởi hình sin hoặc cosin theo thời gian

1. Trong dao động điều hoà, phát biểu nào sau đây là không đúng .

A. Cứ sau một khoảng thời gian T thì vật lại trở về vị trí ban đầu.

B. Cứ sau một khoảng thời gian T thì vận tốc của vật lại trở về giá trị ban đầu.

C. Cứ sau một khoảng thời gian T thì gia tốc của vật lại trở về giá trị ban đầu.

D. Cứ sau một khoảng thời gian T thì biên độ vật lại trở về giá trị ban đầu.

1. Trong dao động điều hoà của chất điểm, chất điểm đổi chiều chuyển động khi

A. lực tác dụng lên chất điểm đổi chiều.

B. lực tác dụng lên chất điểm bằng không.

C. lực tác dụng lên chất điểm có độ lớn cực đại.

D. lực tác dụng lên chất điểm có độ lớn cực tiểu.

1. Vận tốc của vật dao động điều hoà có độ lớn cực đại khi

A. vật ở vị trí có li độ cực đại. B. gia tốc của vật đạt cực đại.

C. vật ở vị trí có li độ bằng không. D. vật ở vị trí có pha dao động cực đại.

1. Phát biểu nào sau đây sai khi nói về dao động điều hoà:

A. dao động điều hòa là dao động tuần hoàn.

B. biên độ của dao động là giá trị cực đại của li độ.

C. vận tốc biến thiên cùng tần số với li độ.

D. dao động điều hoà có quỹ đạo là đường hình sin.

1. Một vật đang dao động điều hoà, khi vật chuyển động từ vị trí biên về vị trí cân bằng thì:

A. vật chuyển động nhanh dần đều. B. vật chuyển động chậm dần đều.

C. gia tốc cùng hướng với chuyển động. D. gia tốc có độ lớn tăng dần.

1. Phát biểu nào sau đây về sự so sánh li độ, vận tốc và gia tốc là đúng . Trong dao động điều hoà, li độ, vận tốc và gia tốc là ba đại lượng biến đổi điều hoà theo thời gian và có

A. cùng biên độ. B. cùng pha.

C. cùng tần số góc. D. cùng pha ban đầu.

1. Khi nói về một vật dao động điều hòa có biên độ A và chu kì T, với mốc thời gian (t = 0) là lúc vật ở vị trí biên, phát biểu nào sau đây là sai.

A. Sau thời gian T/8, vật đi được quãng đường bằng 0,5A.

B. Sau thời gian T/2, vật đi được quản g đường bằng 2A.

C. Sau thời gian T/4, vật đi được quãng đường bằng A.

D. Sau thời gian T, vật đi được quãng đường bằng 4A.

1. Một vật dao động điều hòa có phương trình x= Acos(ωt + φ). G ọi v và a lần lượt là vận tốc và gia tốc của vật. Hệ thức đúng là.

A. B. C. D.

1. Lực kéo về tác dụng lên một chất điểm dao động điều hòa có độ lớn

A. tỉ lệ với độ lớn của li độ và luôn hướng về vị trí cân bằng.

B. tỉ lệ với bình phương biên độ.

C. không đổi nhưng hướng thay đổi.

D. và hướng không đổi.

1. Trong dao động điều hòa, giá trị cực đại của vận tốc là

A. v_max = ωA. B. v_max = ω²A. C. v_max = - ωA. D. v _max = - ω²A.

1. Một vật dao động điều hòa, khi vật đi qua vị trí cân bằng thì:

A. độ lớn vận tốc cực đại, gia tốc bằng không. B. độ lớn gia tốc cực đại, vận tốc bằng không.

C. độ lớn gia tốc cực đại, vận tốc khác không. D. độ lớn gia tốc và vận tốc cực đại.

1. Chọn phát biểu sai về quan hệ giữa chuyển động tròn đều và dao động điều hoà là hình chiếu của nó.

A. biên độ của dao động bằng bán kính quỹ đạo của chuyển động tròn đều.

B. vận tốc của dao động bằng vận tốc dài của chuyển động tròn đều.

C. tần số góc của dao động bằng tốc độ góc của chuyển động tròn đều.

D. li độ của dao động bằng toạ độ hình chiếu của chuyển động tròn đều.

1. Trong dao động điều hoà, phát biểu nào sau đây là không đúng .

A. Vận tốc của vật có độ lớn đạt giá trị cực đại khi vật chuyển động qua vị trí cân bằng.

B. Gia tốc của vật có độ lớn đạt giá trị cực đại khi vật chuyển động qua vị trí cân bằng.

C. Vận tốc của vật có độ lớn đạt giá trị cực tiểu khi vật ở một trong hai vị trí biên.

D. Gia tốc của vật có độ lớn đạt giá trị cực tiểu khi vật chuyển động qua vị trí cân bằng.

1. Điều nào sau đây sai về gia tốc của dao động điều hoà:

A. biến thiên cùng tần số với li độ x.

B. luôn luôn cùng chiều với chuyển động.

C. bằng không khi hợp lực tác dụng bằng không.

D. là một hàm sin theo thời gian.

1. Một chất điểm có khối lượng m dao động điều hoà xung quanh vị cân bằng với biên độ A. Gọi v_max , a_max, W_đmax lần lượt là độ lớn vận tốc cực đại, gia tốc cực đại và động năng cực đại của chất điểm. Tại thời điểm t chất điểm có ly độ x và vận tốc là v. Công thức nào sau đây là không dùng để tính chu kì dao động điều hoà của chất điểm ?

A. T = B. T = . C. T = D. T = 2π

1. Con lắc có khối lượng m dao động điều hòa với phương trình tọa độ x = Acos(ωt + φ). Công suất tức thời cực đại của con lắc là:

A. mω³A² B. mω³A². A. mω³A². A. mω³A².

1. Phát biểu sai khi nói về dao động điều hoà ?

A. Gia tốc của chất điểm dao động điều hoà sớm pha hơn li độ một góc π/2

B. Vận tốc của chất điểm dao động điều hoà trễ pha hơn gia tốc một góc π/2

C. Khi chất điểm chuyển động từ vị trí cân bằng ra biên thì thế năng của chất điểm tăng.

D. Khi chất điểm chuyển động về vị trí cân bằng thì động năng của chất điểm tăng.

1. . Chọn câu đúng. Một vật dao động điều hòa đang chuyển động từ vị trí cân bằng đến vị trí biên âm thì

A. vận tốc và gia tốc cùng có giá trị âm. B. độ lớn vận tốc và gia tốc cùng tăng.

C. độ lớn vận tốc và gia tốc cùng giảm. D. vectơ vận tốc ngược chiều với vectơ gia tốc.

1. Phát biểu nào sau đây sai khi nói về dao động điều hòa của chất điểm?

A. Vận tốc của chất điểm có độ lớn tỉ lệ nghịch với li độ.

B. Biên độ dao động không đổi theo thời gian.

C. Khi chọn gốc tọa độ tại vị trí cân bằng thì lực kéo về có độ lớn tỉ lệ thuận với li độ.

D. Động năng biến đổi tuần hoàn với chu kì bằng nửa chu kì dao động.

1. Chọn phát biểu đúng nhất? Hình chiếu của một chuyển động tròn đều lên một đường kính

A. là một dao động điều hòa B. được xem là một dao động điều hòa

C. là một dao động tuần hoàn D. không được xem là một dao động điều hòa

1. Chọn câu đúng ? Gia tốc trong dao động điều hòa

A. luôn cùng pha với lực kéo về B. luôn cùng pha với li độ

C. có giá trị nhỏ nhất khi li độ bằng 0 D. chậm pha π/2 so với vân tốc

1. Khi thay đổi cách kích thích ban đầu để vật dao động thì đại lượng nào sau đây thay đổi

A. tần số và biên độ B. pha ban đầu và biên độ

C. biên độ D. tần số và pha ban đầu

1. Vật dao động điều hòa theo phương trình x = -Acos(ωt + φ) (A > 0) . Pha ban đầu của vật là

A. φ +π B. φ C. - φ D. φ + π/2

1. Vật dao động điều hòa theo phương trình x = 5cos(ωt +φ) + 1(cm). Vị trí cân bằng của vật

A. tại toạ độ x = 0 B. tại x = 1cm C. tại x = - 1cm D. tại x = 5cm

1. Đồ thị biểu diễn mối quan hệ giữa li độ và vận tốc là một

A. đường hình sin B. đường thẳng C. đường elip D. đường hypebol

1. Đồ thị biểu diễn mối quan hệ giữa gia tốc và li độ là một

A. đường thẳng B. đường parabol C. đường elip D. đường hình sin

1. Đồ thị biểu diễn mối quanhệ giữa gia tốc và vận tốc là một

A. đường hình sin B. đường elip C. đường thẳng D. đường hypebol

1. Đồ thị biểu diễn mối quan hệ giữa lực kéo về và li độ là một

A. đường thẳng dốc xuống B. đường thẳng dốc lên

C. đường elip D. đường hình sin

1. Vật dao động điều hòa với biên độ A, chu kì T. Vận tốc trung bình của vật trong một nửa chu kì là

A. 0 B. 4A/T C. 2A/T D. A/T

1. (CĐ2008) Một vật dao động điều hoà dọc theo trục Ox với phương trình x = Acosωt. Nếu chọn gốc toạ độ O tại vị trí cân bằng của vật thì gốc thời gian t = 0 là lúc vật

A. ở vị trí li độ cực đại thuộc phần dương của trục Ox.

B. qua vị trí cân bằng O ngược chiều dương của trục Ox.

C. ở vị trí li độ cực đại thuộc phần âm của trục Ox.

D. qua vị trí cân bằng O theo chiều dương của trục Ox.

1. (CĐ2008) Một vật dao động điều hoà dọc theo trục Ox, quanh vị trí cân bằng O với biên độ A và chu kỳ T. Trong khoảng thời gian T/4, quãng đường lớn nhất mà vật có thể đi được là

A. A. B. 3A/2. C. A. D. A.

1. (CĐ2012) Khi một vật dao động điều hòa, chuyển động của vật từ vị trí biên về vị trí cân bằng là chuyển động

A. nhanh dần đều. B. chậm dần đều. C. nhanh dần. D. chậm dần.

1. (ĐH2009) Hình chiếu của một chất điểm chuyển động tròn đều lên một đường kính quỹ đạo có chuyển động là dao động điều hòA. Phát biểu nào sau đây sai?

A. Tần số góc của dao động điều hòa bằng tốc độ góc của chuyển động tròn đều.

B. Biên độ của dao động điều hòa bằng bán kính của chuyển động tròn đều.

C. Lực kéo về trong dao động điều hòa có độ lớn bằng độ lớn lực hướng tâm trong chuyển động tròn đều.

D. Tốc độ cực đại của dao động điều hòa bằng tốc độ dài của chuyển động tròn đều.

1. (ĐH 2010) Khi một vật dao động điều hòa thì

A. lực kéo về tác dụng lên vật có độ lớn cực đại khi vật ở VTCB.

B. gia tốc của vật có độ lớn cực đại khi vật ở vị trí cân bằng.

C. lực kéo về tác dụng lên vật có độ lớn tỉ lệ với bình phương biên độ.

D. vận tốc của vật có độ lớn cực đại khi vật ở vị trí cân bằng.

1. (ĐH 2010) Một vật dao động điều hòa với chu kì T. Chọn gốc thời gian là lúc vật qua vị trí cân bằng, vận tốc của vật bằng 0 lần đầu tiên ở thời điểm

A. T/2 . B. T/8 C. T/6 . D. T/4.

1. (ĐH 2010) Một con lắc lò xo dđ đều hòa với tần số 2f₁ . Động năng của con lắc biến thiên tuần hoàn theo thời gian với tần số f₂ bằng

A. 2f₁ . B. f₁/2 . C. f₁ . D. 4f₁ .

1. (ĐH2010) Vật dđđh với chu kì T. Thời gian ngắn nhất khi đi từ vị trí biên có li độ x = A đến vị trí x = - A/2, tốc độ trung bình là

A. 6A/T B. 9A/2T C. 3A/2T D. 4A/T

1. (ĐH2010) Lực kéo về tác dụng lên vật dao động điều hòa có độ lớn

A. tỉ lệ với độ lớn của li độ và luôn hướng về vị trí cân bằng.

B. tỉ lệ với bình phương biên độ.

C. không đổi nhưng hướng thay đổi.

D. và hướng không đổi.

1. Một vật nhỏ dao động điều hòa trên trục Ox. Khi đi từ vị trí biên về vị trí cân bằng thì

A. độ lớn vận tốc của chất điểm giãm B. động năng của chất điểm giãm

C. độ lớn gia tốc của chất điểm giãm. D. độ lớn li độ của chất điểm tăng.

1. (ĐH2011) Khi nói về một vật dao động điều hòa, phát biểu nào sau đây sai?

A. Lực kéo về tác dụng lên vật biến thiên điều hòa theo thời gian.

B. Động năng của vật biến thiên tuần hoàn theo thời gian.

C. Vận tốc của vật biến thiên điều hòa theo thời gian.

D. Cơ năng của vật biến thiên tuần hoàn theo thời gian.

1. (ĐH2012) Một chất điểm dao động điều hòa trên trục Ox. Vectơ gia tốc của chất điểm có

A. độ lớn cực đại ở vị trí biên, chiều luôn hướng ra biên.

B. độ lớn cực tiểu khi qua VTCB luôn cùng chiều với vectơ vận tốc.

C. độ lớn không đổi, chiều luôn hướng về vị trí cân bằng.

D. độ lớn tỉ lệ với độ lớn của li độ, chiều luôn hướng về vị trí cân bằng.

1. Vật dao động điều hòa theo trục Ox. Phát biểu nào sau đây đúng ?

A. Quỹ đạo chuyển động của vật là một đoạn thẳng.

B. Lực kéo về tác dụng vào vật không đổi.

C. Quỹ đạo chuyển động của vật là một đường hình cos.

D. Li độ của vật tỉ lệ với thời gian dao động.

1. Khi nói về dao động điều hoà của một vật, phát biểu nào sau đây sai?

A. Vectơ vận tốc và vectơ gia tốc của vật luôn ngược chiều nhau.

B. Chuyển động của vật từ vị trí cân bằng ra vị trí biên là chuyển động chậm dần.

C. Lực kéo về luôn hướng về vị trí cân bằng.

D. Vectơ gia tốc của vật luôn hướng về vị trí cân bằng và có độ lớn tỉ lệ với độ lớn của li độ.

1. Tại thời điểm t thì tích của li độ và vận tốc của vật dao động điều hòa âm (x.v<0), khi đó:

A. Vật đang chuyển động nhanh dần đều theo chiều dương

B. Vật đang chuyển động nhanh dần về vị trí cân bằng

C. Vật đang chuyển động chậm dần theo chiều âm

D. Vật đang chuyển động chậm dần về biên

1. Con lắc lò xo dao động điều hòa theo phương nằm ngang, trong hai lần liên tiếp con lắc qua vị trí cân bằng thì luôn có

A. Gia tốc bằng nhau, động năng bằng nhau B. Vận tốc khác nhau, động năng khác nhau

C. Gia tốc bằng nhau, vận tốc bằng nhau D. Vận tốc bằng nhau, động năng bằng nhau

1. Trong dao động điều hòa, khi gia tốc của vật đang có giá trị âm và độ lớn đang tăng thì

A. Vận tốc có giá trị dương B. vận tốc và gia tốc cùng chiều

C. lực kéo về sinh công dương D. li độ của vật âm.

1. Xét một dao động điều hòa trên trục Ox. Trong trường hợp nào dưới đây hợp lực tác dụng lên vật luôn cùng chiều với chiều chuyển động.

A. Vật đi từ vị trí cân bằng ra vị trí biên.

B. Vật đi từ vị trí biên về vị trí cân bằng.

C. Vật đi từ vị trí biên dương sang vị trí biên âm.

D. Vật đi từ vị trí biên âm sang vị trí biên dương.

1. Hai chất điểm dao động điều hòa cùng tần số trên đường thẳng Ox. Tại thời điểm t, hai chất điểm đều có động năng bằng 3 lần thế năng, khi đó chúng có li độ cùng dấu nhau và chuyển động ngược chiều nhau. Kết luận nào sau đây đúng?

A. Hai chất điểm dao động lệch pha nhau π/6.

B. Hai chất điểm dao động lệch pha nhau π/3.

C. Hai chất điểm dao động vuông pha.

D. Hai chất điểm dao động lệch pha nhau 2π/3

1. Phát biểu nào sau đây là đúng khi nói về vật dao động điều hoà?

A. Gia tốc của vật dao động điều hoà là gia tốc biến đổi đều

B. Lực tác dụng trong dao động điều hoà luôn cùng hướng với vectơ vận tốc

C. Lực kéo về trong dao động điều hoà luôn hướng về vị trí cân bằng và có độ lớn tỉ lệ với độ lớn của li độ

D. Vận tốc của vật dao động điều hoà luôn ngược pha với gia tốc và tỉ lệ với gia tốc

BẢNG TRA ĐÁP ÁN CHỦ ĐỀ 1- CHƯƠNG I

CHỦ ĐỀ 2. CON LẮC LÒ XO

A. LÝ THUYẾT

1. Cấu tạo: Con lắc lò xo gồm một lò xo có độ cứng k, khối lượng không đáng kể, một đầu gắn cố định, đầu kia gắn với vật nặng khối lượng m được đặt theo phương ngang hoặc treo thẳng đứng.

+ Con lắc lò xo là một hệ dao động điều hòa.

2. Lực kéo về: Lực gây ra dao động điều hòa luôn luôn hướng về vị trí cân bằng và được gọi là lực kéo về hay lực hồi phục. Lực kéo về có độ lớn tỉ lệ với li độ và là lực gây ra gia tốc cho vật dao động điều hòa.

Biểu thức đại số của lực kéo về: F_{kéo về} = ma = -mω²x = -kx

- Lực kéo về của con lắc lò xo không phụ thuộc vào khối lưng vật.

3. Phương trình dao động : x = A.cos(ωt + φ). Với: ω =

• Chu kì và tần số dao động của con lắc lò xo: T = = 2π và f = =

4. Năng lượng của con lắc lò xo

a) Động năngcủa vật :

W_đ = mv² = mω²A²sin²(ωt + φ)

b) Thế năng của vật:

W_t =kx² = kA²cos²(ωt+φ)

c) Cơ năng:

W = W_đ + W_t = mA²ω² = kA² = W_{đ max} = W_{t max} = W =hằng số.

 Chú ý.

- Do cos2α= và sin2α= nên biểu thức động năng và thế năng sau khi hạ bậc là: W_t = ; W_đ = ; Với W = mA²ω² = kA²

- Vậy động năng và thế năng của vật dao động điều hòa biến thiên với tần số góc ω’=2ω, tần số f’=2f và chu kì T’= T/2

- Cơ năng của con lắc tỉ lệ với bình phương biên độ dao động.

- Cơ năng của con lắc lò xo không phụ thuộc vào khối lượng vật.

- Cơ năng của con lắc được bảo toàn nếu bỏ qua mọi ma sát..

- Động năng của vật đạt cực đại khi vật qua VTCB và cực tiểu tại vị trí biên.

- Thế năng của vật đạt cực đại tại vị trí biên. và cực tiểu khi vật qua VTCB.

5. Lực đàn hồi khi vật ở vị trí có li độ x.

a. Tổng quát. F_đh(x) = k.|Δℓ| = K|Δℓ₀ ±x|

▪ Dấu (+) khi chiều dương của trục tọa độ hướng xuống dưới

▪ Dấu (-) khi chiều dương của trục tọa độ hướng lên trên

▪ Δℓ₀ là độ biến dạng của lò xo(tính từ vị trí C) đến VTCB O.

▪ Δℓ = Δℓ₀ ± x là độ biến dạng của lò xo (tính từ vị trí C đến vị trí có li độ x

▪ x là li độ của vật (được tính từ VTCB O)

b. Lực đàn hồi cực đại và cực tiểu F_đhmax^; F_đhmin

• Lực đàn hồi cực đại. F_đhmax = K(Δl + A) A)

* Lực đàn hồi cực đại khi vật ở vị trí thấp nhất của quỹ đạo(Biên dưới)

• Lực đàn hồi cực tiểu

▪ Khi A ≥ Δl : F_đhmin =0

* Lực đàn hồi cực tiểu khi vật ở vị trí mà lò xo không biến dạng. Khi đó Δl = 0 → |x| = Δl

▪ Khi A < Δl : F_đhmin = K(Δl - A)

* Đây cũng chính là lực đàn hồi khi vật ở vị trí cao nhất của quỹ đạo.

✰ CHÚ Ý:

Khi lò xo treo thẳng đứng thì ở vị trí cân bằng ta luôn có.

K.Δl₀ = m.g  ω² = ⇒ T =

- Khi con lắc lò xo đặt trên mặt sàn nằm ngang thì Δl =0. Khi đó lực đàn hồi cũng chính là lực kéo về. Khi đó ta có: F_đh(x) = F_{kéo về} = k|x| ⇒

(F_{kéo về})_max = kA ⇔ Vật ở vị trí biên

(F_{kéo về})_min = kA ⇔ Vật ở vị trí cân bằng O

- Lực tác dụng lên điểm treo cũng chính là lực đàn hồi.

6. Chiều dài của lò xo khi vật ở vị trí có li độ x.

l_x = ℓ₀ + Δl₀ ± x

- Dấu ( + ) khi chiều dương của trục tọa độ hướng xuống dưới

- Dấu ( -) khi chiều dương của trục tọa độ hướng lên trên

- Chiều dài cực đại: l_max = l₀ + Δl₀ + A

- Chiều dài cực tiểu: l_min = l₀ + Δl₀ - A ⇒ A = (MN : chiều dài quĩ đạo)

Chú ý. Khi lò xo nằm ngang thì Δl =0 →

B. TRẮC NGHIỆM:

1. Con lắc lò xo ngang dao động điều hoà, vận tốc của vật bằng không khi vật chuyển động qua

A. vị trí cân bằng. B. vị trí mà lực đàn hồi của lò xo bằng không.

C. vị trí vật có li độ cực đại. D. vị trí mà lò xo không bị biến dạng.

1. Trong dao động điều hoà của con lắc lò xo, phát biểu nào sau đây là không đúng .

A. Lực kéo về phụ thuộc vào độ cứng của lò xo.

B. Lực kéo về phụ thuộc vào khối lượng của vật nặng.

C. Gia tốc của vật phụ thuộc vào khối lượng của vật.

D. Tần số góc của vật phụ thuộc vào khối lượng của vật.

1. Con lắc lò xo đang dao động điều hoà, vận tốc của vật bằng không khi vật đi qua :

A. vị trí mà lò xo có chiều dài lớn nhất. B. vị trí mà lò xo không bị biến dạng.

C. vị trí mà lực đàn hồi bằng không. D. vị trí cân bằng.

1. Dao động điều hoà của con lắc lò xo nằm ngang. Chọn phát biểu sai:

A. lực đàn hồi của lò xo luôn hướng về vị trí cân bằng.

B. lực đàn hồi phụ thuộc vào độ cứng của lò xo.

C. lực đàn hồi phụ thuộc vào li độ.

D. lực đàn hồi phụ thuộc vào khối lượng của vật nặng

1. Một con lắc lò xo dao động không ma sát trên mặt phẳng ngang. Phát biểu nào sau đây sai:

A. dao động của con lắc là dao động tuần hoàn.

B. dao động của con lắc là dao động điều hoà.

thời gian thực hiện một dao động càng lớn khi biên độ càng lớn.

số dao động thực hiện được trong một giây tỉ lệ thuận với căn bậc hai của độ cứng k.

1. Một con lắc lò xo dao động điều hoà trên mặt phẳng ngang. Chọn phát biểu đúng :

A. độ lớn của lực đàn hồi tỉ lệ với khối lượng m của vật nặng.

B. lực đàn hồi luôn ngược chiều với li độ x.

C. lực đàn hồi luôn cùng chiều với vectơ vận tốc

D. lực đàn hồi luôn ngược chiều với vectơ gia tốc.

1. Con lắc có khối lượng m dao động điều hòa với phương trình tọa độ x = Acos(ωt + φ). Công suất tức thời cực đại của con lắc là:

A. mω³A² B. mω³A². A. mω³A². A. mω³A².

1. Con lắc lò xo dao động điều hoà, khi tăng khối lượng của vật lên 4 lần thì tần số dao động của vật

A. tăng lên 4 lần. B. giảm đi 4 lần. C. tăng lên 2 lần. D. giảm đi 2 lần.

1. Chu kì dao động của con lắc lò xo phụ thuộc vào:

A. gia tốc của sự rơi tự do. B. biên độ của dao động.

C. điều kiện kích thích ban đầu. D. khối lượng của vật nặng.

1. (CĐ2012) Một vật dao động điều hòa với biên độ A và tốc độ cực đại v_max. Tần số góc của vật dao động là

A. B. C. D.

1. Con lắc lò xo dđđh. Lực kéo về tác dụng vào vật luôn

A. cùng chiều với chiều chuyển động của vật. B. hướng về vị trí cân bằng.

C. cùng chiều với chiều biến dạng của lò xo. D. hướng về vị trí biên.

1. Phát biểu nào sau đây về động năng và thế năng trong dao động điều hoà là không đúng .

A. Động năng đạt giá trị cực đại khi vật chuyển động qua vị trí cân bằng

B. Động năng đạt giá trị cực tiểu khi vật ở một trong hai vị trí biên.

C. Thế năng đạt giá trị cực đại khi vận tốc của vật có độ lớn đạt cực tiểu.

D. Thế năng đạt giá trị cực tiểu khi gia tốc của vật có giá trị cực tiểu.

1. (CĐ2011) Một vật nhỏ có chuyển động là tổng hợp của hai dao động điều hòa cùng phương. Hai dao động này có phương trình là x₁ = A₁cosωt và x₂ = A₂cos(ωt + π/2). Gọi E là cơ năng của vật. Khối lượng của vật bằng:

A. B. C. D.

1. Cơ năng của một vật dao động điều hòa

A. biến thiên tuần hoàn theo thời gian với chu kỳ bằng một nửa chu kỳ dao động của vật.

B. tăng gấp đôi khi biên độ dao động của vật tăng gấp đôi.

C. bằng động năng của vật khi vật tới vị trí cân bằng.

D. biến thiên điều hòa theo thời gian với chu kỳ bằng chu kỳ dao động của vật.

1. . Khi nói về năng lượng của một vật dao động điều hòa, phát biểu nào sau đây là đúng . A. Cứ mỗi chu kì dao động của vật, có bốn thời điểm thế năng bằng động năng.

B. Thế năng của vật đạt cực đại khi vật ở vị trí cân bằng.

C. Động năng của vật đạt cực đại khi vật ở vị trí biên.

D. Thế năng và động năng của vật biến thiên cùng tần số với tần số của li độ.

1. Trong dao động điều hòa của con lắc lò xo thẳng đứng thì lực đóng vài trò là lực kéo về là

A. lực đàn hồi của lò xo B. lực quán tính của vật

C. tổng hợp lực đàn hồi và trọng lực D. trọng lực

1. Trong dao động điều hòa của con lắc lò xo treo thẳng đứng với điều kiện biên độ A lớn hơn độ giãn lò xo khi vật cân bằng. Lực đàn hồi của lò xo đổi chiều khi

A. vật ở vị trí cao nhất B. vật ở vị trí thấp nhất

C. vật qua vị trí cân bằng D. vật đến vị trí lò xo không biến dạng

1. Trong dao động điều hòa của con lắc lò xo độ cứng k, khối lượng vật m với biên độ A. Mối liên hệ giữa vận tốc và li độ của vật ở thời điểm t là

A. A² - x² = v² B. x² - A² = v² C. A² - x² = v² D. x² - A² = v²

1. Đối với con lắc lò xo treo thẳng đứng dao động điều hòa thì

A. li độ của vật có độ lớn bằng độ biến dạng của lò xo

B. vị trí cân bằng là vị trí lò xo không biến dạng

C. Lực đàn hồi lò xo có độ lớn cực tiểu luôn tại vị trí cao nhất

D. Lực tác dụng lên vật là một đại lượng điều hòa

1. Con lắc lò xo đặt trên mặt phẳng nghiêng góc α thì chu kì dao động riêng của con lắc phụ thuộc vào

A. chỉ vào khối lượng vật và độ cứng lò xo B. góc α, khối lượng vật và độ cứng lò xo

C. góc α và độ cứng lò xo D. chỉ vào góc α và độ cứng lò xo

1. Thế năng của con lắc lò xo treo thẳng đứng

A. chỉ là thế năng đàn hồi B. cả thế năng trọng trường và đàn hồi

C. chỉ là thế năng trọng trường D. không có thế năng

1. Tìm kết luận sai khi nói về dao động điều hòa của một chất điểm trên một đoạn thẳng nào đó? Tại sao?

A. Trong mỗi chu kì dao động thì thời gian tốc độ của vật giảm dần bằng một nửa chu kì dao động.

B. Lực hồi phục (hợp lực tác dụng vào vật ) có độ lớn tăng dần khi tốc độ của vật giảm dần. C. Trong một chu kì dao động có hai lần động năng băng một nửa cơ năng dao động.

D. Tốc độ của vật giảm dần khi vật chuyển động từ vị trí cân bằng ra phía biên.

1. Con lắc lò xo gồm vật nhỏ có khối lượng m và lò xo nhẹ có độ cứng k được treo trong thang máy đứng yên. Ở thời điểm t nào đó khi con lắc đang đao động, thang máy bắt đầu chuyển động nhanh dần đều theo phương thẳng đứng đi lên. Nếu tại thời điểm t con lắc đang A. qua vị trí cân bằng thì biên độ dao động không đổi.

B. ở vị trí biên dưới thì biên độ dao động tăng lên.

C. ở vị trí biên trên thì biên độ dao động giảm đi.

D. qua vị trí cân bằng thì biên độ dao động tăng lên.

1. Một con lắc lò xo dao động điều hòa theo phương thẳng đứng. Nhận xét nào sau đây là sai?

A. Lực tác dụng của lò xo vào vật bị triệt tiêu khi vật đi qua vị trí lò xo không biến dạng.

B. Hợp lực tác dụng vào vật bị triệt tiêu khi vật đi qua vị trí cân bằng.

C. Lực tác dụng của là xo vào giá đỡ luôn bằng hợp lực tác dụng vào vật dao động.

D. Khi lực do lò xo tác dụng vào giá đỡ có độ lớn cực đại thì hợp lực tác dụng lên vật dao động cũng có độ lớn cực đại.

1. Một vật tham gia đồng thời hai dao động điều hòa cùng phương, cùng tần số, cùng biên độ và vuông pha với nhau. Khi vật có vận tốc cực đại thì

A. một trong hai dao động đang có li độ bằng biên độ của nó.

B. hai dao động thành phần đang có li độ đối nhau.

C. hai dao động thành phần đang có li độ bằng nhau.

D. một trong hai dao động đang có vận tốc cực đại.

1. Một con lắc lò xo dao động điều hòa theo phương thẳng đứng. Nhận xét nào sau đây là sai?

A. Lực tác dụng của lò xo vào vật bị triệt tiêu khi vật đi qua vị trí lò xo không biến dạng.

B. Hợp lực tác dụng vào vật bị triệt tiêu khi vật đi qua vị trí cân bằng.

C. Lực tác dụng của lò xo vào giá đỡ luôn bằng hợp lực tác dụng vào vật dao động.

D. Khi lực do lò xo tác dụng vào giá đỡ có độ lớn cực đại thì hợp lực tác dụng lên vật dao động cũng có độ lớn cực đại.

1. Một con lắc lò xo dao động điều hòa theo phương thẳng đứng với biên độ A, tại vị trí cân bằng lò xo giãn một đoạn Δl, biết A/Δl = α < 1. Tỉ số giữa độ lớn lực đàn hồi cực đại và lực đàn hồi cực tiểu (F_dhmax /F_dhmin ) trong quá trình dao động bằng

A. (a + 1)/a B. 1/(1 - a). C. 1/(1 + a). D. (a + 1)/(1 - a).

BẢNG TRA ĐÁP ÁN CHỦ ĐỀ 2- CHƯƠNG 1

CHỦ ĐỀ 3: CON LẮC ĐƠN

A. LÝ THUYẾT:

Mô tả: Con lắc đơn gồm một vật nặng treo vào sợi dây không giãn, vật nặng kích thước không đáng kể so với chiều dài sợi dây, sợi dây khối lượng không đáng kể so với khối lượng của vật nặng.

1. Chu kì, tần số và tần số góc: T = 2π; ω = ; f =

Nhận xét: Chu kì của con lắc đơn

+ tỉ lệ thuận căn bậc 2 của l; tỉ lệ nghịch căn bậc 2 của g + chỉ phụ thuộc vào l và g; không phụ thuộc biên độ A và m.

+ ứng dụng đo gia tốc rơi tự do (gia tốc trọng trường g)

2. Phương trình dao động: Điều kiện dao động điều hoà: Bỏ qua ma sát, lực cản và α₀ << 1 rad hay S₀ << l

s = S₀cos(ωt+ φ) hoặc α = α₀cos(ωt + φ)

Với s = αl, S₀ = α₀l

 v = s’ = -ωS₀sin(ωt + φ) = -ωlα₀sin(ωt + φ)

 a = v’ = -ω²S₀cos(ωt + φ) = -ω²lα₀cos(ωt + φ) = -ω²s = -ω²αl

Lưu ý: S₀ đóng vai trò như A còn s đóng vai trò như x

3. Hệ thức độc lập:

* a = - ω²s = - ω²αl

*

*

4. Lực kéo về : F= -mgsinα = - mgα = -mg= - mω²s

+ Đkiện dđ điều hoà: Bỏ qua ma sát, lực cản và α₀ << 1 rad hay S₀ << l

+ Với con lắc đơn lực hồi phục tỉ lệ thuận với khối lượng.

+ Với con lắc lò xo lực hồi phục không phụ thuộc vào khối lượng.

5. Chu kì và sự thay đổi chiều dài: Tại cùng một nơi con lắc đơn chiều dài l₁ có chu kỳ T₁, con lắc đơn chiều dài l₂ có chu kỳ T₂, con lắc đơn chiều dài l₁ + l₂ có chu kỳ T₃, con lắc đơn chiều dài l₁ - l₂ (l₁>l₂) có chu kỳ T₄. Ta có:

và

6. Tỉ số số dao động, chu kì tần số và chiều dài: Trong cùng thời gian con lắc có chiều dài l₁ thực hiện được n₁ dao động, con lắc l₂ thực hiện được n₂ dao động.

Ta có: n₁T₁ = n₂T₂ hay

B. TRẮC NGHIỆM:

1. Con lắc đơn gắn với Trái Đất dao động với biên độ nhỏ (bỏ qua lực cản) là

A. một dao động tắt dần B. dao động tắt dần

C. một dao động tự do D. dao động duy trì

1. Con lắc đơn dài l , khối lượng vật m dao động điều hòa tại nơi có gia tốc trọng trường g. Lực đóng vai trò là lực hồi phục có giá trị là

A. F = - B. F = C. F= D. F =- mg s.

1. Lực hồi phục của con lắc đơn dao động điều hòa với biên độ bé là

A. trọng lực B. lực căng dây

C. lực quán tính D. tổng hợp giữa trọng lực và lực căng dây

1. Khi đặt một con lắc đơn trong một thang máy. So với khi thang máy đứng yên thì khi thang máy chuyển động theo phương thẳng đứng lên trên chậm dần đều có gia tốc thì chu kì con lắc

A. tăng B. giảm C. tăng rồi giảm D. không đổi

1. Một con lắc đơn đặt trong một điện trường đều có cường độ điện trường theo phương thẳng đứng hướng lên. So với khi quả cầu không tích điện khi ta tích điện âm cho quả cầu thì chu kì con lắc sẽ

A. tăng B. giảm C. tăng rồi giảm D. không đổi

1. Chu kì dao động nhỏ của con lắc đơn phụ thuộc vào

A. khối lượng con lắc B. trọng lượng con lắc

C. tỉ số trọng lượng và khối lượng D. khối lượng riêng của con lắc

1. Ứng dụng quan trọng nhất của con lắc đơn là

A. xác định chu kì dao động B. xác định chiều dài con lắc

C. xác định gia tốc trọng trường D. khảo sát dao động điều hòa của một vật

1. Con lắc đơn dao động điều hòa, nếu tăng chiều dài lên 4 lần, khối lượng vật giảm 2 lần, trọng lượng vật giảm 4 lần. Thì chu kì dao động bé của con lắc

A. tăng 2lần B. tăng 2 lần C. không đổi D. giảm 2 lần

1. Khi đưa một con lắc đơn lên cao theo phương thẳng đứng coi chiều dài của con lắc không đổi thì số lần dao động trong một đơn vị thời gian sẽ

A. giảm vì gia tốc trọng trường giảm theo độ cao.

B. tăng vì chu kỳ dao động điều hoà của nó giảm.

C. tăng vì tần số dao động điều hoà của nó tỉ lệ nghịch với gia tốc trọng trường.

D. không đổi vì chu kỳ dao động điều hoà của nó không phụ thuộc vào gia tốc trọng trường

1. Phát biểu nào sau đây là sai khi nói về dao động của con lắc đơn, bỏ qua lực cản của môi trường.

A. Khi vật nặng ở vị trí biên, cơ năng của con lắc bằng thế năng của nó.

B. Chuyển động của con lắc từ vị trí biên về vị trí cân bằng là nhanh dần.

C. Khi vật nặng đi qua vị trí cân bằng, thì trọng lực tác dụng lên nó cân bằng với lực căng của dây.

D. Với dao động nhỏ thì dao động của con lắc là dao động điều hòa.

1. Một con lắc đơn được treo tại một điểm cố định. Kéo con lắc ra khỏi vị trí cân bằng để dây treo hợp với phương thẳng đứng một góc 60⁰ rồi buông, bỏ qua ma sát. Chuyển động của con lắc là:

A. chuyển động thẳng đều. B. dao động tuần hoàn.

C. chuyển động tròn đều. D. dao động điều hoà.

1. Một con lắc đơn được treo vào trần của một xe ô tô đang chuyển động theo phương ngang. Chu kỳ dao động của con lắc đơn trong trường hợp xe chuyển thẳng đều là T₁, khi xe chuyển động nhanh dần đều với gia tốc a là T₂ và khi xe chuyển động chậm dần đều với gia tốc a là T₃. Biểu thức nào sau đây đúng ?

A. T₂= T₃ < T₁. B. T₂ = T₁ = T₃. C. T₂< T₁< T₃. D. T₂ > T₁ > T₃.

1. Một con lắc đơn có chiều dài ℓ, dao động điều hoà tại một nơi có gia tốc rơi tự do g, với hiện độ góc α₀. Khi vật đi qua vị trí có ly độ góc α, nó có vận tốc là v. Khi đó, ta có biểu thức:

A. B. C. D.

1. Câu 14. Cho một con lắc đơn có dây treo cách điện, quả cầu m tích điện q. Khi đặt con lắc trong không khí thì nó dao động với chu kì T. Khi đặt nó vào trong một điện trường đều nằm ngang thì chu kì dao động sẽ

A. tăng lên

B. không đổi

C. tăng hoặc giảm tuỳ thuộc vào chiều của điện trường

D. giảm xuống

1. Khối lượng trái đất lớn hơn khối lượng mặt trăng 81 lần. Đường kính của trái đất lớn hơn đường kính mặt trăng 3,7 lần. Đem một con lắc đơn từ trái đất lên mặt trăng thì chu kì dao động thay đổi như thế nào ?

A. Chu kì tăng lên 3 lần. B. Chu kì giảm đi 2,43 lần.

C. Chu kì tăng lên 2,43 lần. D. Chu kì giảm đi 3 lần.

1. Hai con lắc đơn dao động điều hòa tại cùng một nơi trên Trái Đất với cùng một cơ năng.Khối lượng quả nặng thứ nhất gấp ba lần khối lượng quả nặng thứ hai (m₁ = 3m₂). Chiều dài dâytreo của con lắc thứ nhất bằng một nửa chiều dài dây treo của con lắc thứ hai. Quan hệ giữa biên đọ góc của hai con lắc là:

A. α₁ = α₂ B. α₁ = 1,5α₂ C. α₁ = α₂ D. α₁ = α₂

1. Trong dao động điều hoà của con lắc đơn, phát biểu nào sau đây là đúng .

A. Lực kéo về phụ thuộc vào chiều dài của con lắc.

B. Lực kéo về phụ thuộc vào khối lượng của vật nặng.

C. Gia tốc của vật phụ thuộc vào khối lượng của vật.

D. Tần số góc của vật phụ thuộc vào khối lượng của vật.

1. Con lắc lò xo có độ cứng k dao động điều hoà với biên độ A. Con lắc đơn gồm dây treo có chiều dài l , vật nặng có khối lượng m dao động điều hoà với biên độ góc α₀ ở nơi có gia tốc trọng trường g. Năng lượng dao động của hai con lắc bằng nhau. Tỉ số k/m bằng:

A. B. C. D.

1. (CĐ2009) Tại nơi có g, một con lắc đơn dđđh với biên độ góc α₀. Biết khối lượng vật nhỏ là m, dây . Cơ năng của con lắc là

A. mglα₀² . B. mgα₀² C. mglα₀² D. 2mgα₀² .

1. (CĐ2011) Một con lắc đơn dao động điều hòa với biên độ góc α₀ . Lấy mốc thế năng ở vị trí cân bằng. Ở vị trí con lắc có động năng bằng thế năng thì li độ góc của nó bằng:

A. ± B. ± C. ± D.

1. (CĐ2012) Tại một vị trí trên Trái Đất, con lắc đơn có chiều dài l₁ dao động điều hòa với chu kì T₁; con lắc đơn có chiều dài l₂ (l₂ < l₁) dao động điều hòa với chu kì T₂. Cũng tại vị trí đó, con lắc đơn có chiều dài l₁ - l₂ dao động điều hòa với chu kì là

A. B. C. D.

1. (CĐ2012) Hai con lắc đơn dao động điều hòa tại cùng một vị trí trên Trái Đất.Chiều dài và chu kì dao động của con lắc đơn lần lượt là l₁, l₂ và T₁, T₂. Biết . Hệ thức đúng là:

A. B. C. D.

1. (ĐH2007) Con lắc đơn được treo ở trần một thang máy. Khi thang máy đứng yên, con lắc dđđh với chu kì T. Khi thang máy đi lên thẳng đứng, chậm dần đều với gia tốc có độ lớn bằng một nửa gia tốc trọng trường tại nơi đặt thang máy thì con lắc dđđh với chu kì T’ bằng

A. 2T. B. T C. T/2 D. T/

BẢNG TRA ĐÁP ÁN CHỦ ĐỀ 3 - CHƯƠNG 1.

CHỦ ĐỀ 4: DAO ĐỘNG TẮT DẦN - DAO ĐỘNG DUY TRÌ - DAO ĐỘNG CƯỠNG BỨC - HIỆN TƯỢNG CỘNG HƯỞNG

A. LÝ THUYẾT:

I. DAO ĐỘNG TẮT DẦN

1. Khái niệm: Dao động tắt dần là dao động do có lực cản của môi trường mà biên độ (hay cơ năng) giảm dần theo thời gian.

2. Đặc điểm:

• Lực cản môi trường càng lớn thì dao động tắt dần xảy ra càng nhanh.

• Nếu vật dao động điều hoà với tần số ω₀ mà chịu thêm lực cản nhỏ, thì dao động của vật tắt dần chậm. Dao động tắt dần chậm cũng có biên độ giảm dần theo thời gian cho đến 0.

Trong không khí

Trong nước

Trong dầu nhớt

3. Ứng dụng của sự tắt dần dao động: cái giảm rung.

• Khi xe chạy qua những chổ mấp mô thì khung xe dao động, người ngồi trên x e cũng dao động theo và gây khó chịu cho người đó. Để khắc phục hiện tượng trên người ta chế tạo ra một thiết bị gọi là cái giảm rung.

• Cái giảm rung gồm một pít tông có những chỗ thủng chuyển động thẳng đứng bên trong một xy lanh đựng đầy dầu nhớt, pít tông gắn với khung xe và xy lanh gắn với trục bánh xe. Khi khung xe dao động trên các lò xo giảm xóc, thì pít tông cũng dao động theo, dầu nhờn chảy qua các lỗ thủng của pít tông tạo ra lực cản lớn làm cho dao động pít tông này chóng tắt và dao động của k hung xe cũng chóng tắt theo.

• Lò xo cùng với cái giảm rung gọi chung là bộ phận giảm xóc.

II. DAO ĐỘNG DUY TRÌ

• Nếu cung cấp thêm năng lượng cho vật dao động tắt dần (bằng cách tác dụng một ngoại lực cùng chiều với chiều chuyển động của vật dao động trong từng phần của chu kì) để bù lại phần năng lượng tiêu hao do ma sát mà không làm thay đổi chu kì dao động riêng của nó, khi đó vật dao động mải mải với chu kì bằng chu kì dao động riêng của nó, dao động này gọi là dao động duy trì. Ngoại lực tác dụng lên vật dao động thường được điều khiển bởi chính dao động đó.

• Khái niệm: là dạng dao động được duy trì bằng cách cung cấp năng lượng trong mỗi chu kì để bổ sung vào phần năng lượng bị tiêu hao do ma sát nhưng không làm thay đổi chu kỳ riêng của nó.

• Đặc điểm: có tần số dao động bằng với tần số riêng của vật dao động f_dt = f₀

III. DAO ĐỘNG CƯỠNG BỨC VÀ CỘNG HƯỞNG.

1. Dao động cưỡng bức:

a. Khái niệm: Dao động cưỡng bức là dao động mà hệ chịu thêm tác dụng của một ngoại lực biến thiên tuần hoàn (gọi là lực cưỡng bức) có biểu thức F = F₀cos(ω_nt + φ) .Trong đó:

F₀ là biên độ của ngoại lực(N)

ω_n = 2πf_n với f_n là tần số của ngoại lực

b. Đặc điểm:

• Dao động cưỡng bức là dao động điều hòa (có dạng hàm sin).

• Tần số dao động cưỡng bức chính là tần số của lực cưỡng bức f_cb = f_n

• Biên độ dao động cưỡng bức (A_cb) phụ thuộc vào các yếu tố sau:

➊ Sức cản môi trường (F_ms giảm→ A_cb tăng)

➋ Biên độ ngoại lực F₀ (A_cb tỉ lệ thuận với F₀)

➌ Mối quan hệ giữa tần số ngoại lực và tần số dao động riêng (A_cb càng tăng khi |f_n - f₀| càng giảm). Khi |f_n - f₀| = 0 thì (A_cb)_max

2. Hiện tượng cộng hưởng

a. Khái niệm: là hiện tượng biên độ dao động cưỡng bức đạt giá trị cực đại (A_cb)_max khi tần số ngoại lực (f_n) bằng với tần số riêng (f₀ ) của vật dao động . Hay: (A_cb)_max ⇔ f_n = f₀

b. Ứng dụng:

• Hiện tượng cộng hưởng có nhiều ứng dụng trong thực tế, ví dụ: chế tạo tần số kế, lên dây đà n...

• Tác dụng có hại của cộng hưởng:

▪ Mỗi một bộ phận trong máy (hoặc trong cây cầu) đều có thể xem là một hệ dao động có tần số góc riêng ω₀.

▪ Khi thiết kế các bộ phận của máy (hoặc cây cầu) thì cần phải chú ý đến sự trùng nhau giữa tần số góc ngoại lực ω và tần số góc riêng ω₀ của các bộ phận này, nếu sự trùng nhau này xảy ra (cộng hưởng) thì các bộ phận trên dao động cộng hưởng với biên độ rất lớn và có thể làm gãy các chi tiết trong các bộ phận này.

3. Phân biệt Dao động cưỡng bức và dao động duy trì

a. Dao động cưỡng bức với dao động duy trì:

• Giống nhau:

- Đều xảy ra dưới tác dụng của ngoại lực.

- Dao động cưỡng bức khi cộng hưởng cũng có tần số bằng tần số riêng của vật.

• Khác nhau:

b. Cộng hưởng với dao động duy trì:

• Giống nhau: Cả hai đều được điều chỉnh để tần số ngoại lực bằng với tần số dao động tự do của hệ.

• Khác nhau:

B. TRẮC NGHIỆM:

1. Dao động duy trì là dao động tắt dần mà người ta đã.

A. Làm mất lực cản của môi trường đối với vật chuyển động.

B. Tác dụng ngoại lực biến đổi điều hoà theo thời gian vào dao động.

C. Tác dụng ngoại lực vào vật dao động cùng chiều với chuyển động trong một phần của từng chu kỳ.

D. Kích thích lại dao động sau khi dao động bị tắt dần.

1. Biên độ của dao động cưỡng bức không phụ thuộc.

A. Pha ban đầu của ngoại lực tuần hoàn tác dụng lên vật.

B. Biên độ của ngoại lực tuần hoàn tác dụng lên vật.

C. Tần số của ngoại lực tuần hoàn tác dụng lên vật.

D. Hệ số lực cản của ma sát nhớt. tác dụng lên vật.

1. Phát biểu nào sau đây là không đúng .

A. Biên độ của dao động riêng chỉ phụ thuộc vào cách kích thích ban đầu để tạo lên dao động.

B. Biên độ của dao động tắt dần giảm dần theo thời gian.

C. Biên độ của dao động duy trì phụ thuộc vào phần năng lượng cung cấp thêm cho dao động trong mỗi chu kỳ.

D. Biên độ của dao động cưỡng bức chỉ phụ thuộc vào biên độ của lực cưỡng bức.

1. Phát biểu nào sau đây là không đúng .

A. Tần số của dao động cưỡng bức luôn bằng tần số của dao động riêng.

B. Tần số của dao động cưỡng bức bằng tần số của lực cưỡng bức.

C. Chu kỳ của dao động cưỡng bức không bằng chu kỳ của dao động riêng.

D. Chu kỳ của dao động cưỡng bức bằng chu kỳ của lực cưỡng bức.

1. Nhận định nào sau đây sai khi nói về dao động cơ học tắt dần.

A. Dao động tắt dần có động năng giảm dần còn thế năng biến thiên điều hòA.

B. Dao động tắt dần là dao động có biên độ giảm dần theo thời gian.

C. Lực ma sát càng lớn thì dao động tắt càng nhanh.

D. Trong dao động tắt dần, cơ năng giảm dần theo thời gian.

1. Khi nói về dao động cưỡng bức, phát biểu nào sau đây là đúng .

A. Dao động của con lắc đồng hồ là dao động cưỡng bức.

B. Biên độ của dao động cưỡng bức là biên độ của lực cưỡng bức.

C. Dao động cưỡng bức có biên độ không đổi và có tần số bằng tần số của lực cưỡng bức.

D. Dao động cưỡng bức có tần số nhỏ hơn tần số của lực cưỡng bức.

1. Nhận xét nào sau đây là không đúng .

A. Dao động tắt dần càng nhanh nếu lực cản của môi trường càng lớn.

B. Dao động duy trì có chu kỳ bằng chu kỳ dao động riêng của con lắc.

C. Dao động cưỡng bức có tần số bằng tần số của lực cưỡng bức.

D. Biên độ của dao động cưỡng bức không phụ thuộc vào tần số lực cưỡng bức.

1. Phát biểu nào sau đây là đúng .

A. Trong dao động tắt dần, một phần cơ năng đã biến đổi thành nhiệt năng.

B. Trong dao động tắt dần, một phần cơ năng đã biến đổi thành hoá năng.

C. Trong dao động tắt dần, một phần cơ năng đã biến đổi thành điện năng.

D. Trong dao động tắt dần, một phần cơ năng đã biến đổi thành quang năng.

1. Phát biểu nào sau đây là đúng . Hiện tượng cộng hưởng chỉ xảy ra với.

A. dao động điều hoà. B. dao động riêng.

C. dao động tắt dần. D. với dao động cưỡng bức.

1. Khi xảy ra hiện tượng cộng hưởng cơ thì vật tiếp tục dao động

A. với tần số bằng tần số dao động riêng. B. mà không chịu ngoại lực tác dụng.

C. với tần số lớn hơn tần số dao động riêng. D. với tần số nhỏ hơn tần số dao động riêng.

1. Một vật dao động tắt dần có các đại lượng giảm liên tục theo thời gian là

A. biên độ và gia tốc B. li độ và tốc độ

C. biên độ và cơ năng. D. biên độ và tốc độ

1. Chọn phát biếu sai? Trong dao động của vật chịu lực cản nhỏ không đổi

A. Là dao động có biên độ giảm dần theo thời gian

B. Chu kì giảm dần theo thời gian

C. Cơ năng của vật giảm dần theo thời gian

D. Lực cản luôn sinh công âm

1. Hai con lắc làm bằng hai hòn bi có bán kính bằng nhau, treo trên hai sợi dây có cùng chiều dài. Khối lượng của hai hòn bi là khác nhau. Hai con lắc cùng dao động trong một môi trường với cùng biên độ. Thì con lắc nào tắt nhanh hơn?

A. Con lắc nhẹ B. Con lắc nặng C. Tắt cùng lúc D. Chưa thể kết luận

1. Dao động của hệ được bù vào năng lượng đã mất sau một chu kì là:

A. Dao động duy trì B. Dao động cưỡng bức

C. dao động điều hòa D. Dao động tắt dần

1. Dao động duy trì là dao động tắt dần mà người ta đã:

A. Làm mất lực cản của môi trường đối với vật chuyển động

B. Tác dụng ngoại lực biến đổi điều hòa theo thời gian vào vật chuyển động

C. Bù phần năng lượng đã mất mát trong một chu kì bằng một cơ chế bù năng lượng.

A. Kích thích lại dao động sau khi tắt hẳn.

1. Khi tần số ngoại lực bằng tần số riêng của hệ thì xảy ra hiện tượng:

A. Biên độ dao động đạt giá trị cực đại B. Bằng giá trị biên độngoại lực

C. Biên độ dao động đang tăng nhanh D. Biên độ dao động bằng 0

1. Chọn phát biểu sai:

A. Dao động cưỡng bức là dao động dưới tác dụng của ngoại lực tuần hoàn

B. Dao động duy trì dưới tác dụng của ngoại lực có tần số riêng bằng tần số riêng của hệ

C. Trong quá trình chịu tác dụng của ngoại lực tuần hoàn hệ luôn dao động với tần số của ngoại lực.

D. Dao đông duy trì và dao động cưỡng bức khi có cộng hưởng đều có tần số góc bằng tần số riêng của hệ

1. Giảm xóc của ôtô là áp dụng của

A. dao động tắt dần B. dao động tự do

C. dao động duy trì D. dao động cưỡng bức

1. Một con lắc lò xo gồm một vật nặng m = 100g và lò xo có độ cứng k = 100 N/m. Tác dụng lực cưỡng bức biến thiên điều hoà với biên độ F₀ và tần số f = 6 Hz vào vật thì biên độ dao động của vật là A₁. Giữ nguyên biên độ F₀ và tăng tần số của ngoại lực lên 7 Hz thì biên độ dao động của vật là A₂. Kết luận nào sau đây là đúng ?

A. A₁ = A₂. B. A₁ < A₂. C. A₁ > A₂. D. 2A₁ = A₂.

1. Khi nói về dao động tắt dần, phát biểu nào sau đây là sai?

A. Dao động tắt dần không phải lúc nào cũng có hại.

B. Biên độ dao động tắt dần giảm dần đều theo thời gian.

C. Nguyên nhân tắt dần dao động là do lực cản.

D. Dao động tắt dần càng chậm khi lực cản môi trường càng nhỏ.

1. Dao động của con lắc đồng hồ là:

A. dao động cưỡng bức. B. dao động duy trì.

C. dao động tắt dần. D. dao động điện từ.

1. Một vật dao động cưỡng bức dưới tác dụng của ngoại lực F = F₀cosπft (với F₀ và f không đổi, t tính bằng s). Tần số dao động cưỡng bức của vật là

A. f. B. πf. C. 2πf. D. 0,5f.

1. . Phát biểu nào sau đây không đúng ?

A. Điều kiện để xảy ra cộng hưởng là tần số góc của lực cưỡng bức bằng tần số góc của dao động riêng.

B. Điều kiện để xảy ra cộng hưởng là tần số của lực cưỡng bức bằng tần số của dao động riêng.

C. Điều kiện để xảy ra cộng hưởng là chu kỳ của lực cưỡng bức bằng chu kỳ của dao động riêng.

D. Điều kiện để xảy ra cộng hưởng là biên độ của lực cưỡng bức bằng biên độ của dao động riêng.

BẢNG TRA ĐÁP ÁN CHỦ ĐỀ 4- CHƯƠNG 1

CHỦ ĐỀ 5: TỔNG HỢP HAI DAO ĐỘNG ĐIỀU HÒA CÙNG PHƯƠNG CÙNG TẦN SỐ

x₁ = Acos(ωt + φ₁)

x₂ = Acos(ωt + φ₂)

A. LÝ THUYẾT:

1. Độ lệch pha của hai dao động điều hòa cùng phương, cùng tần số có phương trình dao động lần lượt như sau: x₁ = Acos(ωt + φ₁) và x₂ = Acos(ωt + φ₂) là Δφ = φ₂ - φ₁

▪ Khi hai dao động thành phần x₁ và x₂ cùng pha:

Δφ = φ₂ - φ₁ = 2kπ

▪ Khi hai dao động thành phần x₁ và x₂ ngược pha:

Δφ = φ₂ - φ₁ = (2k+1)π

▪ Khi hai dao động thành phần x₁ và x₂ vuông pha pha:

Δφ = φ₂ - φ₁ = (2k+1)

▪ Khi Δφ = φ₂ - φ₁ > 0 → φ₂ > φ₁. Ta nói dao động (2) nhanh pha hơn dao động (1) hoặc ngược lại dao động (1) chậm pha so với dao động (2)

▪ Khi Δφ = φ₂ - φ₁ < 0 → φ₂ < φ₁. Ta nói dao động (2) chậm pha hơn dao động (1) hoặc ngược lại dao động (1) sớm pha so với dao động (2)

2. Tổng hợp hai dao động điều hòa cùng phương cùng tần số.

- Dao động tổng hợp của hai (hoặc nhiều) dao động điều hoà cùng phương cùng tần số là một dao động điều hoà cùng phương cùng tần số với hai dao động đó.

- Nếu một vật tham gia đồng thời hai dao động điều hoà cùng phương, cùng tần số với các phương trình: x₁ = A₁cos(ωt + φ₁) và x₂ = A₂ cos(ωt + φ₂) thì dao động tổng hợp sẽ là: x = x₁ + x₂ = Acos(ωt + φ)

✰ Biên độ dao động tổng hợp.

✰ Pha ban đầu dao động tổng hợp.

tanφ =

→ Biên độ và pha ban đầu của dao động tổng hợp phụ thuộc vào biên độ và pha ban đầu của các dao động thành phần.

✰ Trường hợp đặc biệt.

- Khi hai dao động thành phần cùng pha (Δφ=φ₂ - φ₁ = 2kπ) thì dao động tổng hợp có biên độ cực đại: → A_max = A₁ + A₂ hay

- Khi hai dao động thành phần ngược pha (Δφ=φ₂ - φ₁ = (2k + 1)π thì dao động tổng hợp có biên độ cực tiểu: → A_min = |A₁ - A₂| hay

- Khi hai dao động thành phần vuông pha (Δφ=φ₂ - φ₁ = (2k + 1) thì dao động tổng hợp có biên độ: → A = hay

- Trường hợp tổng quát: |A₁ - A₂| ≤ A ≤ A₁ + A₂

B. TRẮC NGHIỆM

1. (CĐ2011) Một vật nhỏ có chuyển động là tổng hợp của hai dao động điều hòa cùng phương. Hai dao động này có phương trình là x₁ = A₁cosωt và x₂ = A₂ cos. Gọi E là cơ năng của vật. Khối lượng của vật bằng:

A. B. C. D.

1. Khi tổng hợp hai dao động điều hòa cùng phương cùng tần số bằng phương pháp giản đồ Frexnen, khi các vectơ biểu diễn hai dao động hợp thành quay với vận tốc góc ω thì đại lượng thay đổi là:

A. Biên độ 2 dao động hợp thành phần. B. biên độ dao động tổng hợp

C. độ lệch pha của hai dao động D. pha của hai dao động

1. Chọn câu đúng. Hai dao động điều hòa cùng phương cùng tần số, có độ lệch pha Δφ. Biên độ của hai dao động lần lượt là A₁ và A₂. Biên độ của dao động tổng hợp A có giá trị

A. lớn hơn A₁+ A₂ B. nhỏ hơn |A₁ - A₂|

C. luôn bằng (A₁+ A₂) D. |A₁ - A₂| ≤ A ≤ A₁+ A₂

1. Hai dao động điều hòa cùng phương cùng tần số góc ω, tại thời điểm ban đầu độ lệch pha giữa hai dao động là Δφ. Tại thời điểm t độ lệch pha của hai dao động là

A. ωt B. Δφ C. ωt + φ D. ωt - φ

1. Xét hai dao động cùng phương, cùng tần số. Biên độ dao động tổng hợp không phụ thuộc vào yếu tố nào?

A. Biên độ dao động thứ nhất B. Biên độ dao động thứ hai

C. Tần số dao động D. Độ lệch pha hai dao động

1. Hai dđđh: x₁ = A₁cosωt và x₂ = A₂ cos. Biên độ dao động tổng hợp của hai động này là

A. A = . B. A = . C. A = A₁ + A₂. D. A =

1. Cho hai dđđh cùng phương, cùng tần số, có biên độ là A₁ và A₂. Biên độ dao động tổng hợp của hai dao động trên có giá trị lớn nhất là

A. A₁ + A₂ B. 2A₁ C. D. 2A₂

1. Một vật thực hiện đồng thời hai dao đồng điều hòa cùng phương theo các phương trình: x₁ = 4sin(πt + α) cm và x₁ =4cos(πt) cm. Biên độ dao động tổng hợp đạt giá trị nhỏ nhất khi:

A. α = 0 rad B. α = π rad C. α = rad D. α = rad

1. Khi tổng hợp hai dao động điều hòa cùng phương, cùng tần số và cùng pha nhau thì:

A. biên độ dao động nhỏ nhất,

B. dao động tổng hợp sẽ nhanh pha hơn dao động thành phần.

C. dao động tổng hợp sẽ ngược pha với một trong hai dao động thành phần

D. biên độ dao động lớn nhất.

1. (CĐ2012) Dao động của một vật là tổng hợp của hai dao động cùng phương có phương trình lần lượt là x₁ = Acosωt và x₂ = Asinωt. Biên độ dao động của vật là

A. A. B. A. C. A. D. 2A.

1. Một vật thực hiện đồng thời hai dao đồng điều hòa cùng phương theo các phương trình: x₁ = 4sin(πt + α) cm và x₁ =4cos(πt) cm. Biên độ dao động tổng hợp đạt giá trị lớn nhất khi:

A. α = 0 rad B. α = π rad C. α = rad D. α = - rad

1. Chỉ ra câu sai. Khi tổng hợp hai dao động cùng phương, cùng tần số nhưng ngược pha nhau thì:

A. biên dộ dao động nhỏ nhất.

B. dao động tổng hợp sẽ cùng pha với một trong hai dao động thành phần.

C. dao động tổng hợp sẽ ngược pha với một trong hai dao động thành phần.

D. biên độ dao động lớn nhất.

1. (Hiểu) Khi tổng hợp hai dao động cùng phương, cùng tần số nhưng ngược pha nhau thì: A. biên độ dao động nhỏ hơn hiệu hai biên độ dao động thành phần.

B. dao động tổng hợp cùng pha với một trong hai dao động thành phần.

C. dao động tổng hợp vuông pha với một trong hai dao động thành phần.

D. biên độ dao động lớn nhất.

BẢNG TRA ĐÁP ÁN CHỦ ĐỀ 5- CHƯƠNG 1

CHƯƠNG II. SÓNG CƠ VÀ SÓNG ÂM

CHỦ ĐỀ 1: SÓNG CƠ-SỰ TRUYỀN SÓNG

A. LÝ THUYẾT:

I. SÓNG CƠ:

1. Khái niệm sóng cơ học: Sóng cơ học là những dao động cơ học, lan truyền trong một môi trường.

2. Phân loại sóng:

- Sóng ngang: Sóng ngang là sóng, mà phương dao động của các phần tử trong môi trường vuông góc với phương truyền sóng. Sóng ngang chỉ truyền được trong chất rắn và bề mặt chất lỏng vì có lực đàn hồi xuất hiện khi bị biến dạng lệch .

- Sóng dọc: Sóng dọc là sóng, mà phương dao động của các phần tử trong môi trường trùng với phương truyền sóng. Sóng dọc truyền được trong môi trường rắn, lỏng, khí vì trong các môi trường này lực đàn hồi xuất hiện khi có biến dạng nén, dãn

3. Giải thích sự tạo thành sóng cơ: Sóng cơ học được tạo thành nhờ lực liên kết đàn hồi giữa các phần tử của môi trường truyền dao động đi, các phần tử càng xa tâm dao động càng trễ pha hơn.

* Đặc điểm:

• Môi trường nào có lực đàn hồi xuất hiện khi bị biến dạng lệch thì truyền sóng ngang.

• Môi trường nào có lực đàn hồi xuất hiện khi bị nén hay kéo lệch thì truyền sóng dọc.

I. Những đại lượng đặc trưng của chuyển động sóng:

1. Chu kì và tần số sóng: Chu kì và tần số sóng là chu kì và tần số dao động của các phần tử trong môi trường.

Hay T_sóng = T_{dao động} = T_nguồn ; f_sóng = f_{dao động} = f_nguồn

2. Biên độ sóng: Biên độ sóng tại một điểm trong môi trường là biên độ dao động của các phần tử môi trường tại điểm đó. Hay Asóng = Adao động

3. Bước sóng: Bước sóng λ là khoảng cách giữa hai điểm gần nhau nhất nằm trên phương truyền sóng dao động cùng pha hay chính là quãng đường sóng truyền trong một chu kì.

4. Tốc độ truyền sóng: là tốc độ truyền pha dao động

- Trong một môi trường (đồng chất) tốc độ truyền sóng không đổi : v = = const

- Trong một chu kì T sóng truyền đi được quảng đường là λ, do đó tốc độ truyền sóng trong một môi trường là : v =

- Trong khi sóng truyền đi thì các đỉnh sóng di chuyển với tốc độ v (tức là trạng thái dao động di chuyển) còn các phần tử của môi trường vẫn dao động quanh vị trí cân bằng của chúng .

5. Năng lượng sóng: Quá trình truyền sóng là quá trình truyền năng lượng từ phân tử này sang phân tử khác. Nặng lượng sóng tại một điểm tỉ lệ với bình phương biên độ sóng tại điểm đó.

II. Độ lệch phA. Phương trình sóng:

1. Độ lệch pha :

Giữa hai điểm trên một phương truyền sóng cách nhau một đoạn x

(hoặc d)có độ lệch pha là:

Chú ý: Từ công thức trên ta có thể suy ra một số trường hợp thường gặp sau :

• Hai dao động cùng pha khi có: φ = k2π d = k.λ . Hay: Hai điểm trên phương truyền sóng cách nhau một số nguyên lần bước sóng thì dao động cùng pha

• Hai dao động ngược pha khi có: φ= (2k +1)π d = . Hay: Hai điểm trên phương truyền sóng cách nhau một khoảng số bán nguyên lần bước sóng thì dao động ngược pha.

• Hai dao động vuông pha khi có : Δφ= (2k +1⁾ d = . Hay: Hai điểm trên phương truyền sóng cách nhau một khoảng số bán nguyên lần nửa bước sóng thì dao động vuông pha.

2. Lập phương trình:

- Nếu dao động tại O là u₀ = Acos(ω.t + φ₀), dao động được truyền đến M cách O một khoảng OM = x với tốc độ v thì dao động tại M sẽ trể pha Δφ = 2π so với dao động tại O , tức là có thể viết

Δφ = pha(u_M ) - pha(u_o) = - 2π, do đó biểu thức sóng tại M sẽ là :

 Chú ý:

• khi viết phương trình cos: Xét A, B, C lần lượt là ba điểm trên cùng một phương truyền sóng, vận tốc truyền sóng là v.

Nếu phương trình dao động tại B có dạng:

u_B = Acos(ωt+φ) thì phương trình dao động tại A và C sẽ là:

u_A = Acos với d₁ = AB; u_B = Acos với d₂ = BC.

- Nếu hai điển A và B dao động cùng pha thì: u_A =u_B .

- Nếu hai điển A và B dao động cùng ngược thì: u_A =-u_B .

- Nếu hai điển A và B dao động vuông pha thì khi u_Amax thì u_B = 0 và ngược lại.

3. Tính chất của sóng: Sóng có tính chất tuần hoàn theo thời gian với chu kì T và tuần hoàn theo không gian với “chu kì “ bằng bước sóng λ.

4. Đồ thị sóng:

a/ Theo thời gian là đường sin lặp lại sau k.T .

b/ Theo không gian là đường sin lặp lại sau k.λ.

• Tại một điểm M xác định trong môi trường: u_M là một hàm số biến thiên điều hòa theo thời gian t với chu kỳ T: u_t = Acos(t + φ_M).

• Tại một thời điểm t xác định: u_M là một hàm biến thiên điều hòa trong không gian theo biến x với chu kỳ λ: u_x = Acos(x + φ_t).

B. TRẮC NGHIỆM:

1. Khi một sóng cơ học truyền từ không khí vào nước thì đại lượng nào sau đây không thay đổi:

A. Vận tốc. B. Tần số. C. Bước sóng. D. Năng lượng.

1. Chọn phát biểu đúng ? Sóng dọc:

A. Chỉ truyền được trong chất rắn.

B. Truyền được trong chất rắn và chất lỏng và chất khí.

C. Truyền trong chất rắn, chất lỏng, chất khí và cả chân không.

D. Không truyền được trong chất rắn.

1. Sóng cơ là gì?

A. Sự truyền chuyển động cơ trong không khí.

B. Những dao động cơ học lan truyền trong môi trường vật chất.

C. Chuyển động tương đối của vật này so với vật khác.

D. Sự co dãn tuần hoàn giữa các phần tử môi trường.

1. Sóng ngang là sóng:

A. lan truyền theo phương nằm ngang.

B. trong đó các phần tử sóng dao động theo phương nằm ngang.

C. trong đó các phần tử sóng dao động theo phương vuông góc với phương truyền sóng.

D. trong đó các phần tử sóng dao động theo cùng một phương với phương truyền sóng.

1. Sắp xếp giá trị vận tốc truyền sóng cơ học theo thứ tự giảm dần qua các môi trường :

A. Rắn, khí và lỏng. B. Khí, lỏng và rắn. C. Rắn, lỏng và khí. D. Lỏng, khí và rắn.

1. Vận tốc truyền sóng phụ thuộc vào

A. năng lượng sóng.

B. tần số dao động.

C. môi trường truyền sóng và nhiệt độ môi trường

D. bước sóng

1. Phát biểu nào sau đây về đại lượng đặc trưng của sóng cơ học là không đúng?

A. Chu kỳ của sóng chính bằng chu kỳ dao động của các phần tử dao động.

B. Tần số của sóng chính bằng tần số dao động của các phần tử dao động.

C. Tốc độ của sóng chính bằng tốc độ dao động của các phần tử dao động.

D. Bước sóng là quãng đường sóng truyền đi được trong một chu kỳ.

1. Trong những yếu tố sau đây

I. Biểu thức sóng II. Phương dao động III. Biên độ sóng IV. Phương truyền sóng

Những yếu tố giúp chúng ta phân biệt sóng dọc với sóng ngang là:

A. I và II B. II và III C. III và IV D. II và IV

1. Phát biểu nào sau đây là không đúng:

A. Trong quá trình truyền sóng, pha dao động được truyền đi còn các phần tử của môi trường thì dao động tại chỗ.

B. Quá trình truyền sóng cơ là quá trình truyền năng lượng

C. Bước sóng là khoảng cách giữa 2 điểm gần nhau nhất trên phương truyền sóng và dao động cùng pha.

D. Sóng truyền trong các môi trường khác nhau giá trị bước sóng vẫn không thay đổi.

1. Chọn phát biểu sai. Quá trình lan truyền của sóng cơ học:

A. Là quá trình truyền năng lượng

B. Là quá trình truyền dao động trong môi trường vật chất theo thời gian.

C. Là quá trình lan truyền của pha dao động.

D. Là quá trình lan truyền các phần tử vật chất trong không gian và theo thời gian.

1. Sóng ngang :

A. chỉ truyền được trong chất rắn

B. truyền được trong chất rắn và trên bề mặt chất lỏng

C. truyền được trong chất rắn, chất lỏng và chất khí

D. truyền được trong chất rắn, chất lỏng, chất khí và chân không

1. Một sóng cơ học lan truyền trong một môi trường A với vận tốc v_A và khi truyền trong môi trường B có vận tốc v_B = v_A. Tần số sóng trong môi trường B sẽ:

A. lớn gấp 2 lần tần số trong môi trường A B. bằng tần số trong môi trường A

C. bằng 1/2 tần số trong môi trường A D. bằng 1/4 tần số trong môi trường A

1. Phát biểu nào sau đây là đúng khi nói về sóng cơ?

A. Bước sóng là khoảng cách giữa hai điểm gần nhau nhất mà dao động cùng pha.

B. Sóng cơ truyền trong chất rắn luôn là sóng dọc.

C. Sóng cơ truyền trong chất lỏng luôn là sóng ngang.

D. Bước sóng là khoảng cách giữa hai điểm gần nhau nhất trên cùng một phương truyền sóng mà dao động tại hai điểm đó cùng pha.

1. Một nguồn dao động đặt tại điểm A trên mặt chất lỏng nằm ngang phát ra dđđh theo phương thẳng đứng với phương trình u_A = acosωt. Sóng do nguồn dđ này tạo ra truyền trên mặt chất lỏng có bước sóng λ tới điểm M cách A một khoảng x. Coi biên độ sóng và vận tốc sóng không đổi khi truyền đi thì phương trình dao động tại điểm M là

A. u_M = acosωt B. u_M = acos(ωt -πx/λ)

C. u_M = acos(ωt + πx/λ) D. u_M = acos(ωt -2πx/λ).

1. Khi nói về sóng cơ học, phát biểu nào sau đây là sai?

A. Sóng cơ học là sự lan truyền dao động cơ học trong môi trường vật chất

B. Sóng cơ học truyền được trong tất cả các môi trường rắn, lỏng, khí và chân không.

C. Sóng âm truyền trong không khí là sóng dọc.

D. Sóng cơ học lan truyền trên mặt nước là sóng ngang

1. Phát biểu nào sau đây sai?Sóng điện từ và sóng cơ

A. đều tuân theo quy luật phản xạ B. đều mang năng lượng.

C. đều truyền được trong chân không D. đều tuân theo quy luật giao thoa

1. Trong một môi trường vật chất, sóng cơ học

A. lan truyền với vận tốc không đổi và làm cho các phần tử vật chất của môi trường chuyển động thẳng đều

B. lan truyền với vận tốc tăng dần và làm cho các phần tử vật chất của môi trường chuyển động nhanh dần đều

C. lan truyền với vận tốc giảm dần và làm cho các phần tử vật chất của môi trường chuyển động chậm dần đều

D. lan truyền với vận tốc không đổi và làm cho các phần tử vật chất của môi trường dao động điều hòa

1. Một sóng cơ truyền trong một môi trường thì đại lượng nào dưới đây độc lập với đại lượng khác

A. tần số. B. quãng đường truyền sóng.

C. tốc độ truyền sóng. D. bước sóng.

1. Hợp lực truyền dao động để tạo nên sóng ngang trên bề mặt chất lỏng là

A. lực căng bề mặt chất lỏng và trọng lực.

B. lực đẩy Ác-si-mét và lực căng bề mặt chất lỏng.

C. trọng lực và lực đẩy Ác-si-mét.

D. lực căng bề mặt chất lỏng, trọng lực và lực đẩy Ác-si-mét.

1. Khi sóng âm (sóng cơ học) và sóng điện từ cùng truyền từ không khí vào trong nước thì:

A. Cả 2 sóng cùng có bước sóng giảm.

B. Cả 2 sóng cùng giảm vận tốc lan truyền.

C. Cả 2 sóng cùng có tần số không đổi.

D. Cả 2 sóng cùng có tần số và phương truyền không đổi.

1. Tính chất nào sau đây không phải là tính chất của sóng cơ:

A. Không có tính tuần hoàn theo không gian.

B. Có tính tuần hoàn theo thời gian.

C. Không mang theo phần tử môi trường khi lan truyền.

D. Có hiện tượng giao thoa, nhiễu xạ

1. Chọn câu đúng

A. Dao động của một điểm bất kỳ trên phương truyền sóng sẽ có biên độ cực đại khi nó cùng pha dao động với nguồn.

B. Biên độ sóng tại một điểm là biên độ dao động của phần tử vật chất tại điểm đó khi có sóng truyền qua.

C. Tần số dao động của các phần tử vật chất có sóng truyền qua sẽ giảm dần theo thời gian do ma sát.

D. Sự truyền sóng là sự truyền pha dao động vì các phần tử vật chất khi có sóng truyền qua sẽ dao động cùng pha với nguồn.

1. Vận tốc truyền sóng là

A. vận tốc dao động của các phần tử vật chất.

B. vận tốc truyền pha dao động và vận tốc dao động của các phần tử vật chất.

C. vận tốc truyền pha dao động.

D. tốc dao động của nguồn.

1. Một sóng âm được mô tả bởi phương trình y = Acos2π. Tốc độ cực đại của phân tử môi trường bằng 4 lần tốc độ truyền sóng khi

A. λ = 4πA. B. λ = πA/2. C. λ = πA. D. λ = πA/4.

1. Chọn câu đúng khi nói về tốc độ truyền sóng:

A. Tốc độ truyền sóng trong một môi trường

B. phụ thuộc vào bản chất môi trường và tần số sóng.

C. phụ thuộc vào bản chất môi trường và biên độ sóng.

D. chỉ phụ thuộc vào bản chất môi trường.

1. Một sóng cơ học lan truyền trong không khí có bước sóng λ. Khoảng cách giữa hai điểm trên cùng một phương truyền sóng dao động ngược pha nhau là

A. d = (2k +1). B. d = (2k +1). C. d = (2k +1)λ. D. d = kλ.

1. Trong hiện tượng truyền sóng trên mặt nước do một nguồn sóng gây ra, nếu gọi bước sóng là λ, thì khoảng cách giữa n vòng tròn sóng (gợn nhô) liên tiếp nhau sẽ là.

A. nλ. B. (n - 1)λ. C. 0,5nλ. D. (n + 1)λ.

BẢNG TRA ĐÁP ÁN CHỦ ĐỀ 1- CHƯƠNG II

CHỦ ĐỀ 2: GIAO THOA SÓNG – SÓNG DỪNG

A. LÝ THUYẾT :

I. GIAO THOA SÓNG:

1. Hiện tượng giao thoa của hai sóng trên mặt nước:

• Định nghĩa: hiện tượng 2 sóng (kết hợp) gặp nhau tạo nên các gợn sóng ổn định (gọi là vân giao thoa ).
• Giải thích : - Những điểm đứng yên: 2 sóng gặp nhau ngượ c pha, triệt tiêu nhau.

- Những điểm dao động rất mạnh: 2 sóng gặp nhau cùng pha, ta ng cường lẫn nhau.

2. Phương trình sóng tổng hợp:

• Giả sử: u₁ = u₂ = Acos(ωt) là hai nguồn sóng dao động cùng pha.

Suy ra: u_1M = Acos(ωt - 2π) và u_2M = Acos (ωt- 2π )

Phương trình sóng tổng hợp tại M:

3. Cực đại và cực tiểu giao thoa:

• Biên độ dao động tổng hợp tại M:

A = A+ A+ 2A1A₁cosΔφ = 2A²(1+cosΔφ) (2)

Hay

• Độ lệch pha của hai dao động:

Kết hợp (1) và (2) ta suy ra:

• Vị trí các cực đại giao thoa: d₂ - d₁ = kλ với k Z

Những điểm cực đại giao thoa là những điểm dao động với biên độ cực đại A_M = 2A. Đó là những điểm có hiệu đường đi của 2 sóng tới đó bằng một số nguyên lần bước sóng λ(trong đó có đường trung trực của S₁S₂ là cực đại bậc 0: k = 0; cực đại bậc 1: k =±1……… )

• Vị trí các cực tiểu giao thoa: d₂ - d₁ = (k +)λ với k Z

Những điểm cực tiểu giao thoa là những điểm dao động với biên độ cực tiểu A_M = 0. Đó là những điểm ứng với những điểm có hiệu đường đi của 2 sóng tới đó bằng một số nửa nguyên lần bước sóng λ (trong đó cực tiểu bậc 1: k = 0; -1; cực tiểu bậc hai k = =1; -2)

 Chú ý:

• Khoảng cách giữa hai gợn lồi (biên độ cực đại) liên tiếp hoặc hai gợn lõm (biên độ cực tiểu) liên tiếp trên đoạn S₁ S₂ bằng λ/2; một cực đại và một cực tiểu liên tiếp là λ/4

• Hiện tượng giao thoa là hiện tượng đặc trưng của sóng

4. Điều kiện giao thoa: Hai sóng gặp nhau phải là 2 sóng kết hợp được phát ra từ 2 nguồn kết hợp, tức là 2 nguồn :

- dao động cùng phương, cùng chu kỳ (hay cùng tần số )

- có hiệu số pha không đổi theo thời gian

II. SÓNG DỪNG:

1. Sự phản xạ của sóng:

- Nếu vật cản cố định thì tại điểm phản xạ, sóng phản xạ luôn luôn ngược pha với sóng tới và triệt tiêu lẫn nhau A B

- Nếu vật cản tự do thì tại điểm phản xạ, sóng phản xạ luôn luôn cùng pha với sóng tới và tăng cường lẫn nhau

2. Sóng dừng: Sóng tới và sóng phản xạ nếu truyền theo cùng một phương, thì có thể giao thoa với nhau, và tạo thành một hệ sóng dừng.

- Trong sóng dừng, một số điểm luôn đứng yên gọi là nút, một số điểm luôn dao động với biên độ cực đại gọi là bụng. Khoảng cách giữa 2 nút liên tiếp hoặc 2 bụng liên tiếp bằng nửa bước sóng

- Sóng dừng là sự giao thoa của sóng tới và sóng phản xạ, có thể có trên một dây, trên mặt chất lỏng, trong không khí (trên mặt chất lỏng như sóng biển đập vào vách đá thẳng đứng).

- Vị trí nút: Khoảng cách giữa hai nút liên tiếp bằng λ/2.

- Vị trí bụng: Khoảng cách giữa hai bụng liên tiếp bằng λ/2.

- Khoảng cách giữa một nút và 1 bụng liên tiếp là λ/4

3. Điều kiện để có sóng dừng trên sợi dây:

a) Điều kiện để có sóng dừng trên sợi dây có hai đầu cố định:

l: chiều dài sợi dây; số bụng sóng = n; số nút sóng = n+1

b) Điều kiện để có sóng dừng trên sợi dây có một đầu cố định một đầu tự do:

l: chiều dài sợi dây; số bụng=số nút = n+1

CHÚ Ý:

- Các điểm dao động nằm trên cùng một bó sóng thì luôn dao động cùng pha hay các điểm đối xứng qua bụng sóng thì luôn dao động cùng pha.

- Các điểm dao động thuộc hai bó liên tiếp nhau thì dao động ngược pha hay các điểm đối xứng qua nút sóng thì luôn dao động ngược pha

B. TRẮC NGHIỆM:

1. Hai sóng kết hợp là hai sóng:

A. Có chu kì bằng nhau

B. Có tần số gần bằng nhau

C. Có tần số bằng nhau và độ lệch pha không đổi

D. Có bước sóng bằng nhau

1. Chọn câu trả lời đúng. Hai sóng nào sau đây không giao thoa được với nhau

A. Hai sóng có cùng tần số, cùng biên độ.

B. Hai sóng có cùng tần số và cùng pha.

C. Hai sóng có cùng tần số, cùng biên độ và hiệu pha không đổi theo thời gian.

D. Hai sóng có cùng tần số, cùng năng lượng và hiệu pha không đổi theo thời gian

1. Khi một sóng mặt nước gặp một khe chắn hẹp có kích thước nhỏ hơn bước sóng thì

A. sóng vẫn tiếp tục truyền thẳng qua khe.

B. sóng gặp khe và phản xạ lại.

C. sóng truyền qua khe giống như khe là một tâm phát sóng mới.

D. sóng gặp khe sẽ dừng lại.

1. Chọn câu trả lời đúng

A. Giao thoa sóng nước là hiện tượng xảy ra khi hai sóng có cùng tần số gặp nhau trên mặt thoáng.

B. Nơi nào có sóng thì nơi ấy có hiện tượng giao thoa.

C. Hai sóng có cùng tần số và có độ lệch pha không đổi theo thời gian là hai sóng kết hợp

D. Hai nguồn dao động có cùng phương, cùng tần số là hai nguồn kết hợp.

1. Trong hiện tượng giao thoa sóng của hai nguồn kết hợp đồng pha, những điểm trong môi trường truyền sóng là cực tiểu giao thoa khi hiệu đường đi của sóng từ hai nguồn tới là: (với k Z )

A. d₂ –d₁ = k B. d₂ – d₁ = (2k + 1) C. d₂ – d₁ = kλ D. d₂ –d₁ = (2k + 1)

1. Tại hai điểm A và B trên mặt nước nằm ngang có hai nguồn sóng cơ kết hợp, dao động theo phương thẳng đứng. Có sự giao thoa của hai sóng này trên mặt nước. Tại trung điểm của đoạn AB, phần tử nước dao động với biên độ cực đại. Hai nguồn sóng đó dao động

A. lệch pha nhau góc π/3 B. cùng pha nhau

C. ngược pha nhau. D. lệch pha nhau góc π/2

(CĐ2009) Ở mặt nước có hai nguồn sóng dđ theo phương vuông góc với mặt nước, có cùng phương trình u = Acosωt. Trong miền gặp nhau của hai sóng, những điểm mà ở đó các

1. phần tử nước dao động với biên độ cực đại sẽ có hiệu đường đi của sóng từ hai nguồn đến đó bằng

A. một số lẻ lần nửa bước sóng. B. một số nguyên lần bước sóng.

C. một số nguyên lần nửa bước sóng. D. một số lẻ lần bước sóng.

1. Trong hiện tượng giao thoa sóng của hai nguồn kết hợp đồng pha,, những điểm trong môi trường truyền sóng là cực đại giao thoa khi hiệu đường đi của sóng từ hai nguồn kết hợp tới là: (với k Z )

A. d₂ –d₁ = k B. d₂ – d₁ = (2k + 1)C. d₂ – d₁ = kλ D. d₂ –d₁ = (2k + 1)

1. Trên mặt nước nằm ngang có hai nguồn kết hợp S₁ và S₂ dđ theo phương thẳng đứng, cùng pha, với cùng biên độ a không thay đổi trong quá trình truyền sóng. Khi có sự giao thoa hai sóng đó trên mặt nước thì dao động tại trung điểm của đoạn S₁S₂ có biên độ

A. cực đại B. cực tiểu C. bằng a/2 D. bằng a

1. Chọn câu trả lời đúng. Hiện tượng giao thoa là hiện tượng

A. giao nhau của hai sóng tại một điểm trong môi trường.

B. tổng hợp của hai dao động kết hợp.

C. tạo thành các vân hình hyperbol trên mặt nước.

D. hai sóng khi gặp nhau tại một điểm có thể tăng cường nhau, hoặc triệt tiêu nhau, tuỳ theo lộ trình của chúng.

1. Trong giao thoa sóng của hai nguồn kết hợp. Trên đoạn có chiều dài l thuộc đường thẳng nối hai nguồn có N cực tiểu.

A. l = n. B. l =n - 1 C. l = n D. l = 2n+1

1. Trong hệ sóng dừng trên một sợi dây, khoảng các giữa hai nút liên tiếp bằng:

A. Một bước sóng. B. Nửa bước sóng.

C. Một phần tư bước sóng. D. Hai lần bước sóng.

1. Trong hệ sóng dừng trên một sợi dây mà hai đầu được giữ cố định, bước sóng bằng:

A. Độ dài của dây.

B. Một nửa độ dài của dây.

C. Khoảng cách giữa hai nút hay hai bụng sóng liên tiếp.

D. Hai lần khoảng cách giữa hai nút hay hai bụng liên tiếp.

1. Khi lấy k = 0, 1,2,… Điều kiện để có sóng dừng trên dây có chiều dài l khi một đầu dây cố định và đầu còn lại tự do là :

A. l = kλ B. l =k λ/2 C. l = (2k + 1)λ/2 D. l = (2k + 1) λ /4

1. Điều kiện để có sóng dừng trên dây khi cả hai đầu dây A, B đều cố định là:

A. l = kλ B. l = k λ/2 C. l = (2k + 1)λ/2 D. l = (2k + 1)λ/4

1. Phát biểu nào sau đây là đúng?

A. Khi có sóng dừng trên dây đàn hồi thì tất cả các điểm trên dây đều dừng lại không dao động.

B. Khi có sóng dừng trên dây đàn hồi thì nguồn phát sóng ngừng dao động còn các điểm trên dây vẫn dao động.

C. Khi có sóng dừng trên dây đàn hồi thì trên dây có các ðiểm dao ðộng mạnh xen kẽ với các ðiểm ðứng yên.

D. Khi có sóng dừng trên dây đàn hồi thì trên dây chỉ còn sóng phản xạ, còn sóng tới bị triệt tiêu

1. Khi có sóng dừng trên một sợi dây đàn hồi thì khoảng cách giữa n bụng sóng bằng

A. n B. n C. n-1. D. n-1

1. Khi có sóng dừng trên một sợi dây đàn hồi, khoảng cách từ một bụng đến nút gần nó nhất bằng

A. một số nguyên lần bước sóng. B. một nửa bước sóng.

C. một bước sóng. D. một phần tư bước sóng.

1. Quan sát trên một sợi dây thấy có sóng dừng với biên độ của bụng sóng là A. Tại điểm trên sợi dây cách bụng sóng một phần tư bước sóng có biên độ dao động bằng:

A. A/2 B. 0 C. A/4 D. A

1. Trên một sợi dây có chiều dài l, hai đầu cố định, đang có sóng dừng. Trên dây có một bụng sóng. Biết vận tốc truyền sóng trên dây là v không đổi. Tần số của sóng là:

A. B. C. D.

1. Sóng truyền trên một sợi dây có một đầu cố định, một đầu tự do. Muốn có sóng dừng trên dây thì chiều dài của sợi dây phải bằng:

A. một số chẵn lần một phần tư bước sóng. B. một số lẻ lần nửa bước sóng.

C. một số nguyên lần bước sóng. D. một số lẻ lần một phần tư bước sóng.

1. Một sợi dây chiều dài ℓ căng ngang, hai đầu cố định. Trên dây đang có sóng dừng với n bụng sóng, tốc độ truyền sóng trên dây là v. Khoảng thời gian giữa hai lần liên tiếp sợi dây duỗi thẳng là

A. B. C. D.

1. (CĐ2012) Khi nói về sự phản xạ của sóng cơ trên vật cản cố định, phát biểu nào sau đây đúng?

A. Tần số của sóng phản xạ luôn lớn hơn tần số của sóng tới.

B. Sóng phản xạ luôn ngược pha với sóng tới ở điểm phản xạ.

C. Tần số của sóng phản xạ luôn nhỏ hơn tần số của sóng tới.

D. Sóng phản xạ luôn cùng pha với sóng tới ở điểm phản xạ.

1. Chọn câu trả lời đúng. Ứng dụng của hiện tượng sóng dừng để

A. xác định tốc độ truyền sóng. B. xác định chu kì sóng.

C. xác định tần số sóng. D. xác định năng lượng sóng

1. Chọn câu trả lời đúng. Người ta nói sóng dừng là một trường hợp đặc biệt của giao thoa sóng vì

A. sóng dừng là sự giao thoa của các sóng trên cùng một phương truyền sóng.

B. sóng dừng xảy ra khi có sự giao thoa của sóng tới và sóng phản xạ trên cùng một phương truyền sóng.

C. sóng dừng là sự chồng chất của các sóng trên cùng một phương truyền sóng.

D. sóng dừng là sự giao thoa của các sóng trên cùng một phương truyền sóng.

1. Sóng truyền trên một sợi dây. Ở đầu dây cố định pha của sóng tới và của sóng phản xạ chênh lệch nhau một lượng bằng bao nhiêu ?

A. 2kπ. B. +2kπ. C. (2k +1)π . D.+2kπ.

(k: nguyên).

1. Đánh một tiếng đàn lên dây đàn có chiều dài ℓ, trên dây đàn có thể có những sóng dừng với bước sóng nào ?

A. Duy nhất λ= ℓ. B. Duy nhất λ= 2ℓ. C. λ= 2ℓ, 2ℓ/2, 2ℓ/3,… D. λ= ℓ, ℓ/2, ℓ/3,…

1. Một dây đàn chiều dài ℓ, biết tốc độ truyền sóng ngang theo dây đàn bằng v. Tần số của âm cơ bản do dây đàn phát ra bằng

A. v/ℓ. B. v/2ℓ. C. 2v/ℓ. D. v/4ℓ.

1. Một sợi dây đàn hồi có chiều dài ℓ, hai đầu cố định. Sóng dừng trên dây có bước sóng trên dây có bước sóng dài nhất là

A. 2ℓ. B. ℓ/4. C. ℓ. D. ℓ/2.

1. Cho một sợi dây đàn hồi có một đầu cố định và một đầu tự do. Nếu lấy m = 1,3,5,...Để trên dây có sóng dừng thì chiều dài sợi dây phải thoả mãn điều kiện

A. l= mλ. B. l = m . C. l = (2m +1). D. l = m.

1. Chọn câu trả lời đúng. Người ta nói sóng dừng là một trường hợp đặc biệt của giao thoa sóng vì

A. sóng dừng là sự giao thoa của các sóng trên cùng một phương truyền sóng.

B. sóng dừng xảy ra khi có sự giao thoa của sóng tới và sóng phản xạ trên cùng một phương truyền sóng.

C. sóng dừng là sự chồng chất của các sóng trên cùng một phương truyền sóng.

D. sóng dừng là sự giao thoa của các sóng trên cùng một phương truyền sóng.

1. Khi có hiện tượng giao thoa sóng cơ trên bề mặt chất lỏng thì kết luận nào sau đây là không đúng?

A. Hai điểm dao động cực đại và cực tiểu gần nhất cách nhau λ/4.

B. Khi hai nguồn dao động cùng pha, số điểm dao động cực đại và cực tiểu trên đoạn S₁S₂ hơn kém nhau một đơn vị

C. Khi hai nguồn dao động đồng pha, số điểm dao động cực đại trên khoảng S₁S₂ là sô nguyên lẻ.

D. Hai nguồn phát sóng phải dao động cùng tần số và có độ lệch pha không đổi theo thời gian.

BẢNG TRA ĐÁP ÁN CHỦ ĐỀ 2 – CHƯƠNG II

CHỦ ĐỀ 3: SÓNG ÂM

A. LÝ THUYẾT :

1. Âm, nguồn âm.

a) Sóng âm: là sóng cơ truyền trong các môi trường khí, lỏng, rắn (Âm không truyền được trong chân không)- Trong chất khí và chất lỏng, sóng âm là sóng dọc; trong chất rắn, sóng âm gồm cả sóng ngang và sóng dọc.

b) Âm nghe được có tần số từ 16Hz đến 20000Hz mà tai con người cảm nhận được. Âm này gọi là âm thanh.

▪ Siêu âm: là sóng âm có tần số > 20 000Hz

▪ Hạ âm: là sóng âm có tần số < 16Hz

c) Tốc độ truyền âm:

- Trong mỗi môi trường nhất định, tốc độ truyền âm không đổi.

- Tốc độ truyền âm phụ thuộc vào tính đàn hồi, mật độ của môi trường và nhiệt độ của môi trường và khối lượng riêng của môi trường đó. Khi nhiệt độ tăng thì tốc độ truyền âm cũng tăng. Tốc độ truyền âm giảm trong các môi trường theo thứ tự : rắn, lỏng, khí hay v_rắn > v_lỏng > v_khí.

- Bông, nhung, xốp… độ đàn hồi kém nên người ta dùng làm vật liệu cách âm.

2. Các đặc trưng vật lý của âm.(tần số f, cường độ âm I (hoặc mức cường độ âm L), năng lượng và đồ thị dao động của âm.)

a) Tần số của âm. Là đặc trưng vật lý quan trọng. Khi âm truyền từ môi trường này sang môi trường khác thì tần số không đổi, tốc đô truyền âm thay đổi, bước sóng của sóng âm thay đổi.

b) Cường độ âm: Cường độ âm I tại một điểm là đại lượng đo bằng năng lượng mà sóng âm tải qua một đơn vị diện tích đặt tại điểm đó, vuông góc với phương truyền sóng trong một đơn vị thời gian; đơn vị W/m².

I = Với W(J), P (W) là năng lượng, công suất phát âm của nguồn

S (m²) là diện tích mặt vuông góc với phương truyền âm (với sóng cầu thì S là diện tích mặt cầu S=4πR²)

Khi đó: I = với R là khoảng cách từ nguồn O đến điểm đang xét

Mức cường độ âm: Đại lượng L(dB)=10log hoặc L(B) = log với I₀ là cường độ âm chuẩn (thường lấy chuẩn cường độ âm I₀ = 10^-12W/m² với âm có tần số 1000Hz) gọi là mức cường độ âm của âm có cường độ I.

• Đơn vị của mức cường độ âm là ben (B). Trong thực tế người ta thường dùng ước số của ben là đêxiben (dB): 1B = 10dB.

• CHÚ Ý: log(10^x) = x; a =logx x=10^a; log() = lga-lgb
  • Nếu xét 2 điểm A và B lần lượt cách nguồn âm O lần lượt những đoạn R_A; R _B. Coi như công suất nguồn không đổi trong quá trình truyền sóng. Ta luôn có:

và

c) Đồ thị dao động âm: là đồ thị của tất cả các họa âm trong một nhạc âm gọi là đồ thị dao động âm.

CHÚ Ý:

- Nhạc âm là những âm có tần số xác định và đồ thị dao động là đường cong gần giống hình sin

- Tạp âm là những âm có tần số không xác định và đồ thị dao động là những đường cong phức tạp.

3. Các đặc trưng sinh lí của âm. (có 3 đặc trưng sinh lí là độ cao, độ to và âm sắc )

a) Độ cao của âm phụ thuộc hay gắn liền với tần số của âm.

- Độ cao của âm tăng theo tần số âm. Âm có tần số lớn: âm nghe cao(thanh, bổng), âm có tần số nhỏ: âm nghe thấp(trầm)

- Hai âm có cùng tần số thì có cùng độ cao và ngược lại

- Đối với dây đàn:

+ Để âm phát ra nghe cao(thanh): phải tăng tần số làm căng dây đàn

+ Để âm phát ra nghe thấp(trầm): phải giảm tần số làm trùng dây đàn

- Thường: nữ phát ra âm cao, nam phát ra âm trầm(chọn nữ làm phát thanh viên)

- Trong âm nhạc: các nốt nhạc xếp theo thứ tự tàn số f tăng dần (âm cao dần): đồ, rê, mi, pha, son, la, si.

b) Độ to của âm là đặc trưng gắn liền với mức cường độ âm.

- Độ to tăng theo mức cường độ âm. Mức cường độ âm càng lớn, cho ta cảm giác nghe thấy âm càng to. Tuy nhiên độ to của âm không tỉ lệ thuận với mức cường độ âm.

- Cảm giác nghe âm “to” hay “nhỏ” không những phụ thuộc vào cường độ âm mà còn phụ thuộc vào tần số của âm(mức cường độ âm). Với cùng một cường độ âm, tai nghe được âm có tần số cao “to” hơn âm có tần số thấp.

c) Âm sắc hay còn họi là sắc thái của âm thanh nó gắn liền với đồ thị dao động âm (tần số và biên độ dao động), nó giúp ta phân biệt được các âm phát ra từ các nguồn âm, nhạc cụ khác nhau. Âm sắc phụ thuộc vào tần số và biên độ của các họa âm.

VD: Dựa vào âm sắc để ta phân biệt được cùng một đoạn nhạc do hai ca sĩ Sơn Tùng và Issac thực hiện .

4. Tần số do đàn phát ra (hai đầu dây cố định  hai đầu là nút sóng)

• Ứng với k = 1  âm phát ra âm cơ bản có tần số f₁ =
• k = 2,3,4… có các hoạ âm bậc 2 (tần số 2f₁), bậc 3 (tần số 3f₁)…

5. Tần số do ống sáo phát ra (một đầu bịt kín, một đầu để hở  một đầu là nút sóng, một đầu là bụng sóng)

với m=2k+1=1;3;5……

• Ứng với k = 0 m = 1  âm phát ra âm cơ bản có tần số f₁ =
• k = 1,2,3… hay m = 3; 5; 7….ta có các hoạ âm bậc 3 (tần số 3f₁), bậc 5 (tần số 5f₁)…

B. TRẮC NGHIỆM:

1. Để tăng độ cao của âm thanh do một dây đàn phát ra ta phải:

A. Kéo căng dây đàn hơn. B. Làm trùng dây đàn hơn.

C. Gảy đàn mạnh hơn. D. Gảy đàn nhẹ hơn.

1. Hai âm thanh có âm sắc khác nhau là do:

A. Khác nhau về tần số.

B. Độ cao và độ to khác nhau.

C. Tần số, biên độ của các hoạ âm khác nhau.

D. Có số lượng và cường độ của các hoạ âm ≠ nhau.

1. Âm thanh do hai nhạc cụ phát ra luôn khác nhau về:

A. Độ cao. B. Độ to. C. Âm sắc. D. Cả ba yếu tố trên.

1. Âm thanh do người hay một nhạc cụ phát ra có đồ thị được biểu diễn theo thời gian có dạng:

A. Đường hình sin. B. Biến thiên tuần hoàn.

C. Đường hyperbol. D. Đường thẳng.

1. Sự phân biệt âm thanh với hạ âm và siêu âm dựa trên

A. bản chất vật lí của chúng khác nhau. B. bước sóng và biên độ dao động của chúng

C. khả năng cảm thụ sóng cơ của tai người. D. một lí do khác.

1. Chọn phát biểu đúng. Vận tốc truyền âm:

A. Có giá trị cực đại khi truyền trong chân không và bằng 3.10⁸ m/s.

B. Tăng khi mật độ vật chất của môi trường giảm.

C. Tăng khi độ đàn hồi của môi trường càng lớn.

D. Giảm khi nhiệt độ của môi trường tăng.

1. Chọn phát biểu đúng. Âm thanh:

A. Chỉ truyền trong chất khí.

B. Truyền được trong chất rắn và chất lỏng và chất khí.

C. Truyền được trong chất rắn, chất lỏng, chất khí và cả chân không.

D. Không truyền được trong chất rắn.

1. Âm nghe được là sóng cơ học có tần số khoảng:

A. 16Hz đến 20KHz B. 16Hz đến 20MHz C. 16Hz đến 200KHz D. 16Hz đến 2KHz

1. Siêu âm là âm thanh:

A. tần số lớn hơn tần số âm thanh thông thường.

B. cường độ rất lớn có thể gây điếc vĩnh viễn.

C. tần số trên 20.000Hz

D. truyền trong mọi môi trường nhanh hơn âm thanh thông thường.

1. Lượng năng lượng được sóng âm truyền trong một đơn vị thời gian qua một đơn vị diện tích đặt vuông góc với phương truyền âm gọi là:

A. Cường độ âm. B. Độ to của âm. C. Mức cường độ âm. D. Năng lượng âm.

1. Hai âm có cùng độ cao là hai âm có:

A. Cùng tần số. B. Cùng biên độ. C. Cùng bước sóng. D. Cả A và B.

1. Âm sắc là đặc trưng sinh lí của âm cho ta phân biệt được hai âm

A. có cùng biên độ phát ra do cùng một loại nhạc cụ.

B. có cùng cường độ âm do hai loại nhạc cụ khác nhau phát ra.

C. có cùng tần số phát ra do cùng một loại nhạc cụ.

D. có cùng tần số do hai loại nhạc cụ khác nhau phát ra

1. Điều nào sau đây sai khi nói về sóng âm ?

A. Tốc độ truyền âm giảm dần qua các môi trường rắn, lỏng và khí.

B. Sóng âm là sóng có tần số không đổi khi truyền từ chất khí sang chất lỏng.

C. sóng âm không truyền được trong chân không.

D. Sóng âm là sóng có tần số từ 16Hz đến 20000hz.

1. Khi hai nhạc sĩ cùng đánh một bản nhạc ở cùng một độ cao nhưng hai nhạc cụ khác nhau là đàn Piano và đàn Organ, ta phân biệt được trường hợp nào là đàn Piano và trường hợp nào là đàn Organ là do:

A. Tần số và biên độ âm khác nhau. B. Tần số và năng lượng âm khác nhau.

C. Biên độ và cường độ âm khác nhau. D. Tần số và cường độ âm khác nhau.

1. Độ to là một đặc tính sinh lí của âm phụ thuộc vào:

A. Vận tốc âm. B. Bước sóng và năng lượng âm.

C. Tần số và mức cường độ âm. D. Vận tốc và bước sóng.

1. Âm sắc là:

A. Màu sắc của âm thanh.

B. Một tính chất của âm giúp ta phân biệt các nguồn âm.

C. Một tính chất sinh lí của âm.

D. Một tính chất vật lí của âm.

1. Độ cao của âm là đặc tính sinh lí của âm phụ thuộc vào:

A. Vận tốc truyền âm. B. Biên độ âm. C. Tần số âm. D. Năng lượng âm.

1. Các đặc tính sinh lí của âm gồm:

A. Độ cao, âm sắc, năng lượng. B. Độ cao, âm sắc, cường độ.

C. Độ cao, âm sắc, biên độ. D. Độ cao, âm sắc, độ to.

1. Sóng cơ học lan truyền trong không khí với cường độ đủ lớn, tai ta có thể cảm thụ được sóng cơ học nào?

A. Sóng cơ học có tần số 10Hz. B. Sóng cơ học có tần số 30kHz.

C. Sóng cơ học có chu kỳ 2,0μs. D. Sóng cơ học có chu kỳ 2,0ms.

1. Vận tốc âm trong môi trường nào là lớn nhất?

A. Môi trường không khí loãng. B. Môi trường không khí.

C. Môi trường nước nguyên chất D. Môi trường chất rắn.

1. Ở các rạp hát người ta thường ốp tường bằng các tấm nhung, dạ. Người ta làm như vậy để làm gì ?

A. Để âm được to.

B. Nhung, dạ phản xạ trung thực âm đi đến nên dùng để phản xạ đến tai người được trung thực.

C. Để âm phản xạ thu được là những âm êm tai.

D. Để giảm phản xạ âm và cách âm.

1. Phát biểu nào sau đây là đúng?

A. Âm có cường độ lớn thì tai ta có cảm giác âm đó “ to” .

B. Âm có cường độ nhỏ thì tai ta có cảm giác âm đó “ bé” .

C. Âm có tần số lớn thì tai ta có cảm giác âm đó “ to” .

D. Âm “ to” hay “ nhỏ” phụ thuộc vào mức cường độ âm và tần số âm.

1. Một chiếc đàn và 1 chiếc kèn cùng phát ra một nốt SOL ở cùng một độ cao. Tai ta vẫn phân biệt được hai âm đó vì chúng khác nhau

A. mức cường độ âm. B. âm sắc. C. tần số. D. cường độ âm.

1. Chọn phát biểu không đúng khi nói về sóng âm

A. Vận tốc truyền âm phụ thuộc tính đàn hồi và khối lượng riêng của môi trường.

B. Sóng âm truyền tới điểm nào trong KK thì phần tử không khí tại đó sẽ dao động theo phương vuông góc với phương truyền sóng.

C. Sóng âm nghe được có tần số nằm trong khoảng từ 16 Hz đến 20000 Hz.

D. Sóng âm là sự lan truyền các dao động cơ trong môi trường khi, lỏng, rắn.

1. Khi nói về sóng âm, điều nào sau đây là Sai?

A. Độ to của âm tỉ lệ thuận với cường độ âm.

B. Trong chất rắn, sóng âm có thể là sóng ngang hoặc sóng dọc.

C. Khi một nhạc cụ phát ra âm cơ bản có tần số f₀, thì sẽ đồng thời phát ra các họa âm có tần số 2f₀; 3f₀; 4f₀….

D. Có thể chuyển dao động âm thành dao động điện và dùng dao động kí điện tử để khảo sát dao động âm.

1. Cảm giác về âm phụ thuộc vào

A. Nguồn và môi trường(MT) truyền âm B. Nguồn âm và tai người nghe

C. MT truyền âm và tai người nghe D. Thần kinh thính giác và tai người nghe

1. Âm do một chiếc đàn bầu phát ra

A. Có độ cao phụ thuộc vào hình dạng và kích thước hộp cộng hưởng.

B. Nghe càng trầm khi biên đọ âm càng nhỏ và tần số âm càng lớn.

C. Có âm sắc phụ thuộc vào dạng đồ thị dao động của âm.

D. Nghe càng cao khi mức cường độ âm càng lớn.

1. Một người nghe thấy âm do một nhạc cụ phát ra có tần số f và tại vị trí có cường độ âm là I. Nếu tần số f^’=10f và mức cường độ âm I^’=10I thì người đó nghe thấy âm có:

A. độ to tăng 10 lần B. độ cao tăng 10 lần

C. độ to tăng thêm 10dB D. độ cao tăng lên

1. Một nam châm điện dùng dòng điện xoay chiều có chu kì 80μs .Nam châm tác dụng lên 1 lá thép mỏng làm cho nó dao động điều hòa và tạo ra sóng âm. Sóng âm do nó phát ra truyền trong không khí là:

A. âm mà ta người nghe được B. hạ âm

C. siêu âm D. sóng ngang

1. Khi nói về sóng âm, phát biểu nào sau đây là sai?

A. Ở cùng một nhiệt độ, tốc độ truyền sóng âm trong không khí nhỏ hơn tốc độ truyền sóng âm trong nước.

B. Sóng âm truyền được trong các môi trường rắn, lỏng và khí.

C. Sóng âm trong không khí là sóng dọc.

D. Sóng âm trong không khí là sóng ngang

1. Đơn vị đo cường độ âm là

A. Oát trên mét (W/m). B. Ben (B).

C. Niutơn trên mét vuông (N/m² ). D. Oát trên mét vuông (W/m² )

1. Tại một vị trí trong môi trường truyền âm, một sóng âm có cường độ âm I. Biết cường độ âm chuẩn là I₀. Mức cường độ âm L của sóng âm này tại vị trí đó được tính bằng công thức

A. . B. C. D.

1. Một âm có tần số xác định lần lượt truyền trong nhôm, nước, không khí với tốc độ tương ứng là v₁, v₂, v₃. Nhận định nào sau đây là đúng

A. v₂ > v₁ > v₃ B. v₁ > v₂ > v₃ C. v₃ > v₂ > v₁ D. v₂ > v₃ > v₂

1. Âm cơ bản và hoạ âm bậc 2 do cùng một dây đàn phát ra có mối liên hệ với nhau như thế nào?

A. Họa âm có cường độ lớn hơn cừng độ âm cơ bản.

B. Tần số họa âm bậc 2 lớn gấp đôi tần số âm cơ bản.

C. Tần số âm cơ bản lớn gấp đôi tần số họa âm bậc 2

D. Tốc độ âm cơ bản lớn gấp đôi tốc độ họa âm bậc 2.

1. Hộp cộng hưởng có tác dụng gì?

A. Làm tăng tần số của âm. B. Làm giảm bớt cường độ âm.

C. Làm tăng mức cường độ của âm. D. Làm giảm độ cao của âm.

1. Chọn đáp án sai?

A. Đối với dây đàn hai đầu cố định tần số họa âm bằng số nguyên lần tần số âm cơ bản

B. Đối với dây đàn khi xảy ra sóng dừng thì chiều dài của đàn bằng một số nguyên lần nửa bước sóng.

C. Đối với ống sáo môt đầu kín và một đầu hở tần số họa âm bằng số nguyên lần tần số âm cơ bản.

D. Đối với ống sáo môt đầu kín và một đầu hở sẽ xảy ra sóng dừng trong ống nếu chiều dài ống bằng số bán nguyên lần một phần tư bước sóng.

1. Chọn câu trả lời sai

A. Sóng âm là những sóng cơ học dọc lan truyền trong môi trường vật chất.

B. Sóng âm, sóng siêu âm, sóng hạ âm về phương diện vật lí có cùng bản chất.

C. Sóng âm truyền được trong mọi môi trường vật chất đàn hồi kể cả chân không.

D. Vận tốc truyền âm trong chất rắn thường lớn hơn trong chất lỏng và trong chất khí.

1. Trong các nhạc cụ thì hộp đàn có tác dụng:

A. Làm tăng độ cao và độ to âm

B. Vừa khuếch đại âm, vừa tạo âm sắc riêng của âm do đàn phát ra

C. Giữ cho âm có tần số ổn định

D. Tránh được tạp âm và tiếng ồn làm cho tiếng đàn trong trẻo

1. Điều nào sau đây đúng khi nói về sóng âm?

A. Tạp âm là âm có tần số không xác định.

B. Những vật liệu như bông, nhung, xốp truyền âm tốt

C. Vận tốc truyền âm tăng theo thứ tự môi trường: rắn, lỏng, khí.

D. Nhạc âm là âm do các nhạc cụ phát ra

1. Tốc độ truyền âm phụ thuộc vào:

A. Tần số âm và khối lượng riêng của môi trường.

B. Bản chất của âm và khối lượng riêng của môi trường.

C. Tính đàn hồi của môi trường và bản chất nguồn âm.

D. Tính đàn hồi và khối lượng riêng của môi trường.

1. Chọn câu đúng. Đặc trưng vật lý của âm bao gồm:

A. Tần số, cường độ âm, mức cường độ âm và đồ thị dao động của âm

B. Tần số, cường độ, mức cường độ âm và biên độ dao động của âm

C. Cường độ âm, mức cường độ âm, đồ thị dao động và biên độ dao động của âm

D. Tần số, cường độ âm, mức cường độ âm, đồ thị dao động và biên độ dao động của âm

1. Phát biểu nào sau đây là đúng?

A. Cả ánh sáng và sóng âm đều có thể truyền được trong chân không.

B. Cả ánh sáng và sóng âm trong không khí đều là sóng ngang.

C. Sóng âm trong không khí là sóng dọc, trong khi sóng ánh sáng là sóng ngang.

D. Cả ánh sáng và sóng âm trong không khí đều là sóng dọc.

BẢNG TRA ĐÁP ÁN CHỦ ĐỀ 4: SÓNG ÂM

CHƯƠNG III. DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU

CHỦ ĐỀ 1: ĐẠI CƯƠNG VỀ DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU + CÁC LOẠI ĐOẠN MẠCH XOAY CHIỀU

A. LÝ THUYẾT

I. ĐẠI CƯƠNG VỀ DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU:

• Cho khung dây dẫn phẳng có N vòng ,diện tích S quay đều với vận tốc ω, xung quanh trục vuông góc với với các đường sức từ của một từ trường đều có cảm ứng từ B.

1. Từ thông gởi qua khung dây:

= NBScos(ωt +α) =(Wb)

Từ thông cực đại gởi qua khung dây với α =()

2. Suất điện động xoay chiều:

• suất điện động cảm ứng xuất hiện trong khung dây:

Đặt E₀ = ωNBS = ω. là suất điện động cực đại &

CHÚ Ý:

+ Suất điện động chậm pha hơn từ thông góc π/2

+ Mối liên hệ giữa suất điện động và từ thông:

+ chu kì và tần số liên hệ bởi: ω = = 2πf = 2πn₀ với n₀ = f là số vòng quay trong 1 s

+ Suất điện động do các máy phát điện xoay chiều tạo ra cũng có biểu thức tương tự như trên.

3. Điện áp xoay chiều:

▪ Khi trong khung dây có suất điện động thì 2 đầu khung dây có điện áp xoay chiều có dạng:

U = U₀.cos(ωt+φ_u) (V). Trong đó:

▪ Nếu khung chưa nối vào tải tiêu thụ thì suất điện động hiệu dụng bằng điện áp hiệu dụng 2 đầu đoạn mạch E = U.

4. Khái niệm về dòng điện xoay chiều: Là dòng điện có cường độ biến thiên tuần hoàn với thời gian theo quy luật của hàm số sin hay cosin, với dạng tổng quát:

I = I₀.cos(ωt+φ_i) (A) Trong đó: I₀(A): cường độ dòng điện cực đại

i(A): cường độ dòng điện tức thời

φ_i(rad): pha ban đầu của cđdđ

CHÚ Ý:

a) Trên đồ thị nếu i;u đang tăng thì φ<0, nếu i;u đang giảm thì φ>0

b) Biễu diễn u và i bằng giãn đồ véc tơ quay:

- Chọn trục pha Ox là trục dòng điện

- Biễn diễn : i : (; )=0.

u () = () = φ

c) Độ lệch pha giữa hiệu điện thế và cường độ dòng điện Φ_u/i = φ = φ_u - φ_i

+ Nếu φ> 0 🡪 u sớm pha hơn i hoặc ngược lại

+ Nếu φ< 0 🡪 u trễ pha hơn i hoặc ngược lại

+ Nếu φ= 0 🡪 u cùng pha với i.

4. Giá trị hiệu dụng: Cường độ hiệu dụng của dòng điện xoay chiều là đại lượng có giá trị của cường độ dòng điện không đổi sao cho khi đi qua cùng một điện trở R, thì công suất tiêu thụ trong R bởi dòng điện không đổi ấy bằng công suất trung bình tiêu thụ trong R bởi dòng điện xoay chiều nói trên.

5. Nhiệt lượng toả ra trên điện trở R trong thời gian t nếu có dòng điện xoay chiều i(t) = I₀cos(ωt + φ_i) chạy qua là Q

• Công suất toả nhiệt trên R khi có dòng điện xoay chiều chạy qua ;

CHÚ Ý:

+ Mỗi giây dòng điện đổi chiều 2f lần. Nhưng nếu φ_i = 0 hoặc φ_i = π thì trong giây đầu tiên nó

chỉ đổi chiều 2f - 1 lần

+ Nếu cuộn dây kín có điện trở R  có dòng điện xoay chiều :

i = cosωt = I₀ cosωt với E₀ = ω NBS; I₀ =

II. CÁC LỌAI ĐOẠN MẠCH XOAY CHIỀU:

1. Đoạn mạch chỉ có điện trở thuần R:

a) Quan hệ giữa u và i: Giả sử đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều có biểu thức: u = u_R = U_0Rcos(ωt+φ) (V) thì trong mạch xuất hiện dòng điện có cường độ là i. Xét trong khoảng thời gian rất ngắn Δt kể từ thời điểm t

🡪 Dòng điện xoay chiều qua mạch: i = cos(ωt+φ) (A)

Vậy: điện áp và dòng điện x/chiều cùng pha với nhau, khi mạch chỉ chứa R hay u_R cùng pha với i

b) Trở kháng: Đại lượng đặc trưng cho tính cản trở dòng điện trong mạch là R

c) Định luật Ôm cho đoạn mạch:

Đặt:

với U_R điện áp hiệu dụng ở hai đầu điện trở R

d) Công thức mở rộng: Do u_R đồng pha với i nên:

e) Giãn đồ vecto:

2. Đoạn mạch chỉ có tụ điện:

a) Quan hệ giữa u và i: Giả sử đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều có biểu thức: u = u_C = U₀cos(ωt+φ) (V)

🡪 Điện tích trên tụ: q = Cu_C = CU₀ cos(ωt+φ) (C)

🡪Dòng điện xoay chiều qua mạch: i==q’(t) = ωCU₀cos(ωt+φ+π/2) (A)

 Vậy: Điện áp giữa hai đầu đoạn mạch chỉ có tụ điện trễ pha hơn dòng điện x/chiều góc π/2 (hay dòng điện x/chiều sớm pha hơn điện áp góc π/2)khi mạch chỉ chứa tụ điện u_C chậm pha hơn i góc π/2.

b) Trở kháng & Định luật Ôm cho đoạn mạch chỉ có tụ điện:

Đặt: I₀ = ωC.U₀ = . Ta thấy đại lượngđóng vai trò cản trở dòng qua tụ điện. Đặt =Z_C gọi là dung kháng.

🟏 Dung kháng: Đại lượng đặc trưng cho tính cản trở dòng điện x/chiều trong mạch của tụ điện

(Ω)

I. Ý nghĩa của dung kháng

+ Làm cho i sớm pha hơn u góc π/2.

+ Khi f tăng (hoặc T giảm) → Z_C giảm → I tăng → dòng điện xoay chiều qua mạch dễ dàng.

+ Khi f giảm (hoặc T tăng) → Z_C tăng → I giảm → dòng điện xoay chiều qua mạch khó hơn.

🟏 Định luật Ôm: I = U_C = I.Z_C hoặc I₀= U_0C=I₀.Z_C­

Với U_C điện áp hiệu dụng ở hai đầu tụ C

c) Giãn đồ vecto:

d) Công thức mở rộng: Do u_C vuông pha với i nên

hay

3. Đoạn mạch chỉ có cuộn dây thuần cảm:

Cuộn dây thuần cảm là cuộn dây chỉ có độ tự cảm L và có điện trở thuần r không đáng kể (r 0)

a) Quan hệ giữa u và i: Điện áp hai đầu đoạn mạch chỉ có cuộn cảm thuần sớm pha hơn dòng điện x/chiều góc π/2 (hay dòng điện x/chiều trễ pha hơn điện áp góc π/2) khi mạch chỉ chứa cuộn cảm thuần u_L (lẹ) sớm pha hơn i góc π/2

b) Trở kháng & Định luật Ôm cho đoạn mạch chỉ có tụ điện:

🟏 Cảm kháng: Đại lượng đặc trưng cho tính cản trở dòng điện x/chiều trong mạch của cuộn cảm Z_L = ω_L = 2π.f.L = (Ω)

II. Ý nghĩa của cảm kháng

+ Làm cho i trễ pha hơn u góc π/2.

+ Khi f tăng (hoặc T giảm) → Z_L tăng → I giảm →dòng điện xoay chiều qua mạch khó hơn.

+ Khi f giảm (hoặc T tăng) → Z_L giảm → I tăng→dòng điện xoay chiều qua mạch dễ dàng hơn.

🟏 Định luật Ôm: hoặc

Với U_L điện áp hiệu dụng ở hai đầu cuộn thuần cảm L

c) Giãn đồ vecto:

d) Công thức mở rộng: Do u_L vuông pha với i nên

hay

Chú ý: Nếu cuộn dây không thuần cảm thì u_dây = u_r + u_L u_L

TỔNG QUÁT: Nếu dòng xoay chiều có dạng: i = I₀cos(ωt+φ_i) (A)thì điện áp xoay chiều hai đầu mỗi phần tử điện có dạng:

• u_R đồng pha với i: u_R =U_0Rcos(ωt+φ_i) (V) với U_0R = I₀.R.

• u_L lẹ(nhanh) pha hơn i góc π/2: u_L =U_0Lcos(ωt+φ_i+π/2) (V) với U_0L = I₀. Z_L = I₀ωL

u_C chậm pha hơn i góc π/2: u_C =U_0Ccos(ωt+φ_i - π/2) (V)

B. TRẮC NGHIỆM:

1. Giá trị đo của vônkế và ampe kế xoay chiều chỉ:

A. Giá trị tức thời của điện áp và cường độ dòng điện xoay chiều.

B. Giá trị trung bình của điện áp và cường độ dòng điện xoay chiều.

C. Giá trị cực đại của điện áp và cường độ dòng điện xoay chiều.

D. Giá trị hiệu dụng của điện áp và cường độ dòng điện xoay chiều.

1. Chọn câu trả lời sai. Dòng điện xoay chiều là:

A. Dòng điện mà cường độ biến thiên theo dạng sin.

B. Dòng điện mà cường độ biến thiên theo dạng cos.

C. Dòng điện đổi chiều một cách tuần hoàn.

D. Dòng điện dao động điều hoà.

1. Chọn phát biểu đúng khi nói về cường độ dòng điện hiệu dụng

A. Cường độ hiệu dụng được tính bởi công thức I =I₀

B. Cường độ hiệu dụng của dòng điện xoay chiều bằng cường độ dòng điện không đổi nhân cho

C. Cường độ hiệu dụng không đo được bằng ampe kế.

D. Giá trị của cường độ hiệu dụng đo được bằng ampe kế.

1. Trong các đại lượng đặc trưng cho dòng điện xoay chiều sau đây, đại lượng nào không dùng giá trị hiệu dụng?

A. Điện áp B. Suất điện động.

C. Cường độ dòng điện D. Công suất.

1. Phát biểu nào sau đây là đúng?

A. Khái niệm cường độ dòng điện hiệu dụng được xây dựng dựa vào tác dụng hoá học của dòng điện.

B. Khái niệm cường độ dòng điện hiệu dụng được xây dựng dựa vào tác dụng nhiệt của dòng điện.

C. Khái niệm cường độ dòng điện hiệu dụng được xây dựng dựa vào tác dụng từ của dòng điện.

D. Khái niệm cường độ dòng điện hiệu dụng được xây dựng dựa vào tác dụng phát quang của dòng điện.

1. Phát biểu nào là không đúng?

A. Điện áp biến đổi điều hoà theo thời gian gọi là điện áp xoay chiều.

B. Dòng điện có cường độ biến đổi điều hoà theo thời gian gọi là dòng điện xoay chiều.

C. Suất điện động biến đổi điều hoà theo thời gian gọi là suất điện động xoay chiều.

D. Cho dòng điện một chiều và dđiện xoay chiều lần lượt đi qua cùng một điện trở thì chúng toả ra nhiệt lượng như nhau.

1. Giá trị trung bình của đại lượng nào dưới đây có ý nghĩa vật lý như nhau trong điện xoay chiều và điện một chiều

A. I. B. P. C. U. D. Suất điện động.

1. Phát biểu nào sau đây đúng đối với cuộn cảm.

A. Cuộn cảm có tác dụng cản trở dòng điện xoay chiều, không có tác dụng cản trở dòng điện một chiều.

B. Hiệu điện thế giữa hai đầu cuộn thuần cảm và cường độ dòng điện qua nó có thể đồng thời bằng một nửa các biên độ tương ứng của nó.

C. Cảm kháng của cuộn cảm tỉ lệ với chu kỳ của dòng điện xoay chiều.

D. Cường độ dòng điện qua cuộn cảm tỉ lệ với tần số dòng điện.

1. Dòng điện xoay chiều qua đoạn mạch chỉ có cuộn cảm hay tụ điện giống nhau ở điểm nào.

A. Đều biến thiên trễ pha π/2 đối với hiệu điện thế ở hai đầu đoạn mạch.

B. Đều có cường độ hiệu dụng tỉ lệ với hiệu điện thế hiệu dụng ở hai đầu đoạn mạch.

C. Đều có cường độ hiệu dụng tăng khi tần số dòng điện tăng.

D. Đều có cường độ hiệu dụng giảm khi tần số dòng điện tăng.

1. Phát biểu nào sau đây là đúng với mạch điện xoay chiều chỉ chứa cuộn cảm.

A. Dòng điện sớm pha hơn hiệu điện thế một góc π/2

B. Dòng điện sớm pha hơn hiệu điện thế một góc π/4

C. Dòng điện trễ pha hơn hiệu điện thế một góc π/2

D. Dòng điện trễ pha hơn hiệu điện thế một góc π/4

1. Phát biểu nào sau đây là đúng với mạch điện xoay chiều chỉ chứa tụ điện.

A. Dòng điện sớm pha hơn hiệu điện thế một góc π/2

B. Dòng điện sớm pha hơn hiệu điện thế một góc π/4.

C. Dòng điện trễ pha hơn hiệu điện thế một góc π/2

D. Dòng điện trễ pha hơn hiệu điện thế một góc π/4

1. Khi chu kỳ dòng điện xoay chiều chạy qua đoạn mạch chỉ chứa cuộn cảm giảm 4 lần thì cảm kháng của cuộn dây

A. tăng lên 2 lần. B. tăng lên 4 lần. C. giảm đi 2 lần. D. giảm đi 4 lần.

1. Khi tần số dòng điện xoay chiều chạy qua đoạn mạch chỉ chứa tụ điện tăng lên 4 lần, điện áp hai đầu tụ điện và điện dung được giữ ổn định thì dòng điện qua tụ điện sẽ:

A. tăng lên 2 lần. B. tăng lên 4 lần. C. giảm đi 2 lần. D. giảm đi 4 lần.

1. Đặt điện áp u = U₀ cosωt vào hai đầu cuộn cảm thuần có độ tự cảm L thì cường độ dòng điện qua cuộn cảm là

A. i = cos B. i = cos

C. i =cos D. i =cos

1. Đặt điện áp xoay chiều u=U₀cosωt vào hai đầu đoạn mạch chỉ có điện trở thuần. Gọi U là điện áp hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch. i, I₀ và I lần lượt là giá trị tức thời, giá trị cực đại và giá trị hiệu dụng của cường độ dòng điện trong đoạn mạch. Hệ thức nào sau đây sai.

A. B. C. D.

1. Đặt vào hai đầu đoạn mạch chỉ có điện trở thuần R một điện áp xoay chiều có biểu thức u = U₀cos(ωt) thì cường độ dòng điện
2. chạy qua điện trở có biểu thức i = Icos(ωt + φ_i), trong đó I và φ_i được xác định bởi các hệ thức tương ứng là

A. I = ; φ_i = B. I = ; φ_i = 0 C. I = ; φi =- D. I = ; φ_i = 0

1. Hiệu điện thế và cường độ dòng điện trong đoạn mạch chỉ có cuộn dây thuần cảm có dạng u = U₀cos(ωt + π/6) và i = I₀cos(ωt +φ). I₀ và φ có giá trị nào sau đây?

A. I₀ =U₀Lω; φ=- B. I₀ = ; φ=- C. I₀ = ; φ =- D. I₀ = Lω; φ=

1. Trong đoạn mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L, điện áp giữa hai đầu cuộn dây có biểu thức u=U₀cos(ωt) thì cường độ điện chạy qua đoạn mạch có biểu thức i = Icos(ωt +φ_i), trong đó I và φ_i được xác định bởi các hệ thức

A. I =U₀Lω; φ_i = 0 B. I = ; φ_i = - C. I ₌ ; φ_i =- D. I ₌ ; φ_{i =}

1. Hiệu điện thế và cường độ dòng điện trong đoạn mạch chỉ có tụ điện có dạng u = U₀cos(ωt + ) và i = I₀cos(ωt + α). I₀ và α có giá trị nào sau đây:

A. I₀ = ; α= B. I₀ = U₀Cω; α = C. I₀ =U₀Cω; α = D. I₀ =; α =-

1. Đặt điện áp u = U₀cosωt vào hai đầu cuộn cảm thuần có độ tự cảm L. Tại thời điểm điện áp giữa hai đầu cuộn cảm có độ lớn cực đại thì cường độ dòng điện qua cuộn cảm bằng

A. B. C. D. 0

1. Để tạo ra suất điện động xoay chiều, ta cần phải cho một khung dây

A. Dao động điều hòa trong từ trường đều song song với mặt phẳng khung.

B. quay đều trong một từ trường biến thiên đều hòa.

C. quay đều trong một từ trường đều, trục quay song song đường sức từ trường.

D. quay đều trong từ trường đều, trục quay vuông góc với đuờng sức từ trường.

1. Nguyên tắc tạo ra dòng điện xoay chiều dựa trên

A. hiện tượng cảm ứng điện từ. B. hiện tượng quang điện.

C. hiện tượng tự cảm. D. hiện tượng tạo ra từ trường quay.

1. Cường độ của một dòng điện xoay chiều có biểu thức i = 4cos(120πt) (A). Dòng điện này:

A. có chiều thay đổi 120 lần trong 1s.

B. có tần số bằng 50 Hz.

C. có giá trị hiệu dụng bằng 2A.

D. có giá trị trung bình trong một chu kỳ bằng 2A.

1. Phát biểu nào sau đây không đúng đối với mạch điện xoay chiều chỉ có cuộn cảm thuần?

A. Điện áp tức thời ở hai đầu đoan mạch luôn sớm pha π/2 so với cường độ dòng điện.

B. Công suất tiêu thụ của đoạn mạch bằng không.

C. Cường độ dòng điện hiệu dụng trong mạch được tính bằng công thức: I =U.ωL .

D. Tần số của điện áp càng lớn thì dòng điện càng khó đi qua cuộn dây.

1. Đối với đoạn mạch chỉ có cuộn cảm thuần, phát biểu nào sau đây không đúng?

A. Công suất tiêu thụ bằng 0.

B. Độ lệch pha giữa cường độ dòng điện và điện áp giữa hai đầu mạch bằng π/2.

C. Cường độ dòng điện hiệu dụng tăng khi tần số dòng điện giảm.

D. Cảm kháng của đoạn mạch tỉ lệ thuận với chu kỳ của dòng điện.

1. Cuộn cảm mắc trong mạch xoay chiều có tác dụng:

A. không cản trở dòng điện xoay chiều qua nó.

B. làm cho dòng điện trễ pha so với điện áp.

C. có độ tự cảm càng lớn thì nhiệt độ tỏa ra trên nó càng lớn.

D. có tác dụng cản trở dòng điện, chu kỳ dòng điện giảm thì cường độ dòng điện qua cuộn cảm giảm

1. Một tụ điện được nối với nguồn điện xoay chiều. Điện tích trên một bản tụ điện đạt cực đại khi

A. điện áp giữa hai bản tụ cực đại còn cường độ dòng điện qua nó bằng không.

B. điện áp giữa hai bản tụ bằng không còn cường độ dòng điện qua nó cực đại.

C. cường độ dòng điện qua tụ điện và điện áp giữa hai bản tụ đều đạt cực đại.

D. cường độ dòng điện qua tụ điện và điện áp giữa hai bản tụ đều bằng không.

1. Khi mắc một tụ điện vào mạch điện xoay chiều, nó có khả năng

A. cho dòng điện xoay chiều đi qua một cách dễ dàng.

B. cản trở dòng điện xoay chiều.

C. ngăn cản hoàn toàn dòng điện xoay chiều.

D. cho dòng điện xoay chiều đi qua, đồng thời cũng có tác dụng cản trở dòng điện

1. Đối với dòng điện xoay chiều chỉ có cuộn cảm, cuộn cảm có tác dụng:

A. cản trở dòng điện, dòng điện có tần số càng nhỏ càng bị cản trở nhiều.

B. làm cho dòng điện nhanh pha π/2 so với điện áp

C. ngăn cản hoàn toàn dòng điện.

D. cản trở dòng điện, dòng điện có tần số càng lớn càng bị cản trở nhiều.

1. Dung kháng của tụ điện:

A. Tỉ lệ thuận với chu kỳ của dòng điện xoay chiều qua nó.

B. Tỉ lệ thuận với điện dung của tụ

C. Tỉ lệ nghịch với cường độ dòng điện xoay chiều qua nó.

D. Tỉ lệ thuận với điện áp xoay chiều áp vào nó

1. Dòng điện xoay chiều trong đoạn mạch chỉ có điện trở thuần

A. cùng tần số với hiệu điện thế ở hai đầu đoạn mạch và có pha ban đầu luôn bằng 0.

B. cùng tần số và cùng pha với hiệu điện thế ở hai đầu đoạn mạch.

C. luôn lệch pha π/2 so với hiệu điện thế ở hai đầu đoạn mạch.

D. có giá trị hiệu dụng tỉ lệ thuận với điện trở của mạch.

1. (ĐH2011)Đặt điện áp u =Ucosωt vào hai đầu một tụ điện thì cường độ dòng điện qua nó có giá trị hiệu dụng là I. Tại thời điểm t, điện áp ở hai đầu tụ điện là u và cường độ dòng điện qua nó là i. Hệ thức liên hệ giữa các lượng là

A. B. C. D.

BẢNG TRA ĐÁP ÁN CHỦ ĐỀ 1: ĐẠI CƯƠNG VỀ DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU

CHỦ ĐỀ 2: MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU KHÔNG PHÂN NHÁNH -CÔNG SUẤT MẠCH XOAY CHIỀU

A. LÝ THUYẾT

I. MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU KHÔNG PHÂN NHÁNH:

1. Sơ dồ mạch:

2. Định luật Ôm cho đoạn mạch

a) Tổng trở của đoạn mạch:

Z = =

b) Định luật Ôm : I₀ = hay I = ===

c) Giãn đồ vecto:

• Mối liên hệ giữa các điện áp cực đại hoặc hiệu dụng:

U = hoặc U₀ =

d) Độ lệch pha của u so với i:

tanφ=

• Nếu U_L > U_C (hay Z_L > Z_C): φ > 0 u sớm pha hơn i Z_L > Z_C mạch có tính cảm kháng
• Nếu U_L < U_C (hay Z_L < Z_C): φ < 0 u chậm pha hơn i Z_L<Z_C mạch có tính dung kháng
• Nếu U_L = U_C (hay Z_L = Z_C): φ = 0 u cùng pha với i Z_L = Z_C mạch có thuần trở.

3. Hiện tượng cộng hưởng: Hiện tượng cường độ dòng điện trong mạch đạt cực đại(I_max ) khi Z_L =Z_C hay tần số của mạch đạt giá trị f₀ =

• Hệ quả của hiện tượng cộng hưởng:
• I_max = với Z_min = R Z_L = Z_C hay U_L =U_C
• φ = 0 ⇒ φu = φi ⇒
• u_R đồng pha so với u hai đầu đoạn mạch. Hay U_Rmax = U
• uL và uC đồng thời lệch pha π/2 so với u ở hai đầu đoạn mạch.
• CHÚ Ý: Nếu cuộn không thuần cảm (có điện trở thuần r )
  • Z = và U =
  • tanφ=

4. Hệ số công suât và công suất của dòng điện xoay chiều:

a) Công suất của mạch điện xoay chiều:

• Công suất thức thời: p_t = u.i (W)

• Công suất trung bình: = P = UIcosφ

• Điện năng tiêu thụ: W = P.t (J)

b) Hệ số công suất cosφ: (vì - π/2 ≤ φ ≤ + π/2 nên ta luôn có 0 ≤ cosφ ≤ 1)

• Biểu thức của hệ số công suất: Trường hợp mạch RLC nối tiếp

• Trường hợp này, công suất tiêu thụ trung bình của mạch bằng công suất tỏa nhiệt trên điện trở R

• Tầm quan trọng của hệ số công suất cosφ trong quá trình cung cấp và sử dụng điện năng :

Công suất tiêu thụ trung bình: P = UI cosφ  cường độ dòng điện hiệu dụng I =

 công suất hao phí trên dây tải điện (có điện trở r ) :

 nếu cosφ nhỏ thì hao phí lớn  quy định các cơ sở sử dụng điện phải có cosφ ≥ 0,85.

CHÚ Ý:

• Nhiệt lượng tỏa ra(Điện năng tiêu thụ) trong thời gian t(s): Q = I² .R t (J)

• Nếu cuộn không thuần cảm (có điện trở thuân R_L )thì:

với Z =

• Điện năng tiêu thụ của mạch: W = P t. =U I.cos φ.t = I R²t .

Nếu cuộn dây không thuần cảm (R_L 0) thì

• Nếu đoạn mạch thiếu phần tử nào thì cho trở kháng của phần tử đó bằng 0

• Nếu cho: i = I₀.cos(ωt+φ_i) (A)

- Điện áp tức thời ở hai đầu điện trở thuần R: u_R = U_0R.cos(ωt+φ_i) (V ) với U_0R = I₀.R

- Điện áp tức thời ở hai đầu cuộn thuần cảm: u_L = U_0L.cos(ωt+φ_i +φ_L) (V ) với U_0L = I₀.Z_L - Điện áp tức thời ở hai đầu tụ điện:  u_C = U_0C.cos(ωt +φ_i + φ_L) (V ) với U_0C = I ₀.Z_C

• Cũng có thể tính các độ lệch pha và các biên độ hay giá trị hiệu dụng bằng giản đồ Fre-nen.
• I = ; M,N là hai điểm bất kỳ

II. HIỆN TƯỢNG CỘNG HƯỞNG ĐIỆN :

1. Điều kiện để có cộng hưởng: Z_L = Z_C ωL = hay ω=

2. Hệ quả:

▪ I_max = với Z_min= R Z_L = Z_C hay U_L =U_C

▪ φ = 0 φ_u = φ _i 

▪ u_R đồng pha so với u hai đầu đoạn mạch. Hay U_Rmax = U

▪ u_L và u_C đồng thời lệch pha π/2 so với u ở hai đầu đoạn mạch

• • Đồ thị I theo ω (hoặc f ) I

Đường cong cộng hưởng của đoạn mạch RLC.R càng lớn thì cộng hưởng không rõ nét

• Liên hệ giữa Z và tần số f: ^f₀ là tần sồ lúc cộng hưởng

▪ Khi f<f₀ : Mạch có tính dung kháng, Z và f nghịch biến

▪ Khi f> f₀: Mạch có tính cảm kháng, Z và f đồng biến

III. CÔNG SUẤT TIÊU THỤ CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU O

1. Hệ số công suất cosφ: (vì -π/2 ≤ φ ≤ +π/2 nên ta luôn có 0 ≤ cosφ ≤ 1)

• Biểu thức của hệ số công suất : Trường hợp mạch RLC nối tiếp cosφ =

2. Công suất

a) Công suất tức thời: p_t=u.i= Uicosφ+Uicos(2ωt+φ).

b) Công suất tiêu thụ trung bình của mạch: P = Uicosφ=I²R=

Trong các bài tập ta thường dùng P = R.I² =

CHÚ Ý:

🟏 Nếu mạch gồm điện trở R và r hay cuộn dây có điện trở thuần r thì :

🡪 Công suất tiêu thụ của mạch P_mạch =(R+r).I² = = P_R + P_dây

🡪 Công suất tiêu thụ trên điện trở thuần R: P_R = I²R =

🡪Công suất tiêu thụ trên điện cuộn dây: P_dây = I².r =

🟏 Một số cách biến đổi khác: P =UR.I =

3. Ý nghĩa của hệ số công suất:

+ Trường hợp cosφ = 1 φ= 0: Mạch chỉ có R, hoặc mạch RLC có cộng hưởng điện.

(Z_L = Z_C )thì: P 🡪 P_max =UI =

+ Trường hợp cosφ = 0 tức là φ= ± : Mạch chỉ có L, hoặc C, hoặc có cả L và C mà không có R

Thì: P = P_min = 0

4. Tầm quan trọng của hệ số công suất cosφ trong quá trình cung cấp và sử dụng điện năng:

Công suất tiêu thụ trung bình: P = UI cosφ  cường độ dòng điện hiệu dụng I =

 công suất hao phí trên dây tải điện (có điện trở r ) :

 nếu cosφ nhỏ thì hao phí lớn  quy định các cơ sở sử dụng điện phải có cosφ ≥ 0,85.

 Chú ý:

- Nhiệt lượng tỏa ra (Điện năng tiêu thụ) trong thời giant(s):

- Nếu cuộn không thuần cảm (có điện trở thuần R_L) thì:

với Z = (6.9)

IV. XÁC ĐỊNH PHẦN TỬ CÓ TRONG MẠCH DỰA VÀO TÍNH CHẤT ĐẶC TRƯNG CỦA ĐỘ LỆCH PHA

1. Dựa vào độ lệch pha của u so với i: φ=()= φ_u - φ_i, của u₁ so với u₂ Δφ = ()= φ₁ - φ₂ rồi vẽ giãn đồ vec-tơ. Từ đó  phần tử của mạch. Cụ thể:

🟏 Nếu φ= 0 thì mạch thuần trở(chỉ có R hoặc mạch RLC đang xảy ra cộng hưởng điện).

🟏 Nếu φ= ±π/2 thì không tồn tại điện trở thuần R:

• φ = ± π/2 mạch chỉ có L hoặc LC với Z_L>Z_C .
• φ = - π/2 mạch chỉ có C hoặc LC với Z_L < Z_C

• Nếu φ ± π/2 thì phải tồn tại điện trở thuần R:

• 0<φ<π/2 (mạch có tính cảm kháng) mạch gồm RL hoặc RLC với Z_L > Z_C.
• -π/2 < φ < 0 (mạch có tính dung kháng) mạch gồm RC hoặc RLC với Z_L < Z_C

2. Dựa vào một số dấu hiệu khác:

• Nếu mạch có R nối tiếp với L hoặc R nối tiếp với C thì: U² = U + U hoặc U² = U + U .

• Nếu mạch có L nối tiếp với C thì: U = |U_L – U_C|.

• Nếu có công suất tỏa nhiệt thì trong mạch phải có điện trở thuần R hoặc cuộn dây phải có điện trở thuần r.

• Nếu mạch có φ = 0 (I = I_max; P = P_max) thì hoặc là mạch chỉ có điện trở thuần R hoặc mạch có cả L và C với Z_L = Z_C.

B. TRẮC NGHIỆM:

1. Trong mạch R – L – C mắc nối tiếp, độ lệch pha giữa dòng điện và hiệu điện thế giữa hai đầu đoạn mạch phụ thuộc vào:

A. cường độ dòng điện hiệu dụng trong mạch.

B. hiệu điện thế hiệu dụng giữa hai đầu mạch.

C. cách chọn gốc tính thời gian.

D. tính chất của mạch điện.

1. Phát biểu nào sao đây là không đúng? Trong mạch điện xoay chiều không phân nhánh khi điện dung của tụ điện thay đổi và thỏa mãn điều kiện ω²LC =1 thì

A. cường độ dòng điện dao động cùng pha với điện áp hai đầu đoạn mạch.

B. cường độ dòng điện hiệu dụng trong mạch đạt cực đại.

C. công suất tiêu thụ trong mạch đạt cực đại.

D. điện áp hiệu dụng giữa hai đầu tụ điện đại cực đại.

1. Phát biểu nào sau đây là không đúng? Trong mạch điện xoay chiều không phân nhánh khi điện dung của tụ điện thay đổi và thỏa mãn điều kiện ω²LC =1 thì

A. cường độ dòng điện dao động cùng pha với điện áp hai đầu đoạn mạch.

B. điện áp giữa hai đầu tụ điện và cuộn cảm bằng nhau.

C. tổng trở của mạch điện đạt giá trị lớn nhất.

D. điện áp hiệu dụng giữa hai đầu điện trở đạt cực đại.

1. Trong đoạn mạch R – L – C mắc nối tiếp đang xảy ra cộng hưởng. Tăng dần tần số dòng điện và giữ nguyên các thông số của mạch, kết luận nào sau đây không đúng?

A. Hệ số công suất của mạch giảm. B. Cường độ dòng điện hiệu dụng giảm.

C. Điện áp hiệu dụng trên tụ điện tăng. D. Điện áp hiệu dụng trên điện trở giảm.

1. Phát biểu nào sao đây là không đúng? Trong mạch điện xoay chiều không phân nhánh ta có thể tạo ra điện áp hiệu dụng:

A. giữa hai đầu cuộn cảm lớn hơn điện áp hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch.

B. giữa hai đầu tụ điện lớn hơn điện áp hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch.

C. giữa hai đầu điện trở lớn hơn điện áp hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch.

D. giữa hai đầu tụ điện bằng điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuộn cảm.

1. Công thức nào sau đây không đúng đối với mạch R LC nối tiếp ?

A. U = U_R + U_L+ U_C B. u = u_R+ u_L+ u_C . C. . D. U =

1. Mạch điện xoay chiều gồm điện trở R, cuộn cảm có độ tự cảm L và điện trở r và tụ điện có điện dung C được mắc nối tiếp vào điện áp u =U₀cosωt. Tổng trở của đoạn mạch tính theo công thức:

A. B.

C. D.

1. Trong mạch điện gồm RLC mắc nối tiếp. Gọi Z là tổng trở của mạch. Độ lệch pha φ giữa điện áp hai đầu mạch và cường độ dòng điện trong mạch được tính bởi công thức:

A. tanφ = B. tanφ = C. tanφ= D. tanφ =

1. Điều nào sau đây là đúng khi nói về đoạn mạch xoay chiều có điện trở thuần mắc nối tiếp với cuộn dây thuần cảm

A. Tổng trở của đoạn mạch tính bởi Z = .

B. Dòng điện luôn nhanh pha hơn so với điện áp hai đầu đoạn mạch.

C. Điện năng tiêu thụ trên cả điện trở và cuộn dây.

D. Dòng điện tức thời qua điện trở và cuộn dây là như nhau còn giá trị hiệu dụng khác nhau.

1. Đặt một điện áp xoay chiều: u =160cos(100πt +) (V) vào hai đầu đoạn mạch xoay chiều gồm hai phần tử mắc nối tiếp. Biểu thức dòng điện trong mạch là: i =cos(100πt +)(A). Đoạn mạch nàycó thể gồm những linh kiện:

A. điện trở thuần và cuộn dây thuần cảm. B. điện trở thuần và tụ điện.

C. điện trở thuần, cuộn dây và tụ điện. D. tụ điện và cuộn dây thuần cảm.

1. Điện áp giữa hai đầu đoạn mạch gồm hai phần tử mắc nối tiếp trễ pha π/4 so với dòng điện trong mạch. Hai phần tử đó là:

A. R và L. B. R và C.

C. L và C D. Hai phần tử đều là điện trở

1. Điều nào sau đây là đúng khi nói về mạch điện xoay chiều có tụ điện mắc nối tiếp với cuộn cảm thuần?

A. Độ lệch pha giữa hiệu điện thế hai đầu đoạn mạch và dòng điện trong mạch là φ π/2.

B. Điện áp giữa hai đầu cuộn dây cùng pha với hiệu điện thế hai đầu tụ điện.

C. Hệ số công suất hai đầu mạch là cosφ=1.

D. Đoạn mạch không tiêu thụ điện năng

1. Phát biểu nào sau đây là sai ?Đối với mạch RLC mắc nối tiếp, ta luôn thấy

A. độ tự cảm L tăng thì cảm kháng của cuộn dây giảm.

B. điện trở R tăng thì tổng trở của đoạn mạch tăng.

C. cảm kháng bằng dung kháng thì tổng trở của đoạn mạch bằng R.

D. điện dung C của tụ điện tăng thì dung kháng của đoạn mạch giảm.

1. Phát biểu nào sau đây là sai khi trong mạch RLC mắc nối tiếp xảy ra cộng hưởng điện ? A. Cường độ dòng điện hiệu dụng qua mạch có giá trị cực đại.

B. Cường độ dòng qua mạch cùng pha với hiệu điện thế hai đầu mạch.

C. Điện áp hiệu dụng giữa hai đầu tụ điện và giữa hai đầu cuộn cảm có giá trị bằng nhau.

D. Cường độ dòng điện hiệu dụng trong mạch có giá trị không phụ thuộc vào điện trở R.

1. Một đoạn mạch RLC. Đặt vào hai đầu đoạn mạch một điện áp xoay chiều u =U₀cosωt. Biểu thức nào sau đây đúng cho trường hợp có cộng hưởng điện ?

A. ωLC = 1 B. ω²LC =1 C. ωLC = R² D. RLC =ω

1. (Hiểu) Đoạn mạch RLC mắc nối tiếp. Biết rằng U_L = U_C/2. So với dòng điện i thì điện áp u ở hai đầu mạch sẽ:

A. cùng pha. B. sớm pha. C. trễ pha. D. vuông pha.

1. Dung kháng của một mạch điện R – L – C mắc nối tiếp đang có giá trị nhỏ hơn cảm kháng. Muốn xảy ra hiện tượng cộng hưởng điện trong mạch, ta phải

A. tăng điện dung của tụ điện. B. tăng hệ số tự cảm của cuộn dây.

C. Giảm điện trở của mạch. D. Giảm tần số dòng điện xoay chiều.

1. Khi điện áp xoay chiều giữa hai đầu đoạn mạch RLC mắc nối tiếp sớm pha π/4 đối với dòng điện trong mạch 4 thì

A. tần số của dòng điện trong mạch nhỏ hơn giá trị cần xảy ra hiện tượng cộng hưởng.

B. tổng trở của mạch bằng hai lần thành phần điện trở thuần R của mạch.

C. hiệu số giữa cảm kháng và dung kháng bằng điện trở thuần của mạch.

D. điện áp giữa hai đầu điện trở sớm pha π/4 so với điện áp giữa hai đầu tụ điện.

1. Khi xảy ra cộng hưởng điện trong mạch R, L, C mắc nối tiếp thì

A. điện áp tức thời giữa hai đầu cuộn dây và giữa hai bản tụ có biên độ bằng nhau nhưng ngược pha nhau.

B. cường độ dòng điện trong mạch không phụ thuộc điện trở R.

C. công suất tiêu thụ của mạch đạt giá trị nhỏ nhất.

D. hệ số công suất của mạch phụ thuộc điện trở R.

1. Trên một đoạn mạch R, L, C mắc nối tiếp nếu cường độ dòng điện trễ pha so với điện áp giữa hai đầu đoạn mạch thì ta kêt luận được là

A. đoạn mạch có điện trở và tụ điện.

B. đoạn mạch có cảm kháng lớn hơn dung kháng.

C. đoạn mạch chỉ có tụ điện.

D. đoạn mạch không thể có tụ điện.

1. Phát biểu nào dưới đây không đúng đối với đoạn mạch R, L, C mắc nối tiếp đang xảy ra cộng hưởng điện ?

A. Hệ số công suất của đoạn mạch cực đại.

B. Cường độ dòng điện hiệu dụng đạt giá trị cực đại.

C. Điện áp giữa hai đầu điện trở sớm pha π/2 so với điện áp giữa hai đầu cuộn dây.

D. Cảm kháng của cuộn dây bằng dung kháng của tụ điện.

1. Trong đoạn mạch điện xoay chiều gồm điện trở thuần, cuộn cảm thuần và tụ điện mắc nối tiếp với ω²LC 1 thì:

A. điện áp giữa hai đầu tụ điện ngược pha với điện áp giữa hai đầu đoạn mạch.

B. điện áp giữa hai đầu cuộn cảm cùng pha với điện áp giữa hai đầu tụ điện.

C. điện áp giữa hai đầu tụ điện trễ pha so với điện áp giữa hai đầu đoạn mạch.

D. điện áp giữa hai đầu cuộn cảm trễ pha so với điện áp giữa hai đầu đoạn mạch.

1. Đặt điện áp u=U₀cosωt có ω thay đổi được vào hai đầu đoạn mạch gồm cuộn cảm thuần có độ tự cảm L, điện trở thuần R và tụ điện có điện dung C mắc nối tiếp. Khi ω²LC < 1 thì

A. điện áp hiệu dung giữa hai đầu điện trở thuần R bằng điện áp hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch.

B. điện áp hiệu dụng giữa hai đầu điện trở thuần R nhỏ hơn điện áp hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch.

C. cường độ dòng điện trong đoạn mạch trễ pha so với điện áp giữa hai đầu đoạn mạch.

D. cường độ dòng điện trong đoạn mạch cùng pha với điện áp giữa hai đầu đoạn mạch.

1. Công suất toả nhiệt trung bình của dòng điện xoay chiều không được tính theo công thức nào sau đây?

A. P = UI B. P = I²R C. P = U.I.cosφ D. P=

1. Mạch điện nào sau dây có hệ số công suất lớn nhất?
2. Điện trở thuần R₁ nối tiếp với điện trở thuần R₂.

B. Điện trở thuần R nối tiếp với cuộn cảm L.

C. Điện trở thuần R nối tiếp với tụ điện C.

D. Cuộn cảm L nối tiếp với tụ điện C.

1. Mạch điện nào sau đây có hệ số công suất nhỏ nhất ?

A. Điện trở thuần R₁ nối tiếp với điện trở thuần R₂.

B. Điện trở thuần R nối tiếp với cuộn cảm L

C. Điện trở thuần R nối tiếp với tụ điện C.

D. Cuộn cảm L nối tiếp với tụ điện C.

1. Trong một đoạn mạch xoay chiều, hệ số công suất bằng 1 khi

A. Đoạn mạch không có điện trở thuần.

B. Đoạn mạch không có tụ điện.

C. Đoạn mạch không có cuộn cảm thuần.

D. Trong đoạn mạch chỉ có điện trở thuần hoặc có sự cộng hưởng điện.

1. Cường độ hiệu dụng của dòng điện chạy trên đoạn mạch RLC nối tiếp không có tính chất nào dưới đây.

A. Không phụ thuộc vào chu kỳ dòng điện.

B. Tỉ lệ thuận với hiệu điện thế ở hai đầu đoạn mạch.

C. Phụ thuộc vào tần số dòng điện.

D. Tỉ lệ nghịch với tổng trở của đoạn mạch.

1. Dung kháng của một đoạn mạch RLC nối tiếp có giá trị nhỏ hơn cảm kháng. Ta làm thay đổi chỉ một trong các thông số của đoạn mạch bằng cách nêu sau đây. Cách nào có thể làm cho hiện tượng cộng hưởng điện xảy ra.

A. Tăng điện dung của tụ điện. B. Tăng hệ số tự cảm của cuộn dây.

C. Giảm điện trở của đoạn mạch. D. Giảm tần số dòng điện.

1. Một điện trở thuần R mắc vào mạch điện xoay chiều tần số 50Hz, muốn dòng điện trong mạch sớm pha hơn hiệu điện thế giữa hai đầu đoạn mạch một góc π/2

A. người ta phải mắc thêm vào mạch một tụ điện nối tiếp với điện trở.

B. người ta phải mắc thêm vào mạch một cuộn cảm nối tiếp với điện trở.

C. người ta phải thay điện trở nói trên bằng một tụ điện.

D. người ta phải thay điện trở nói trên bằng một cuộn cảm.

1. Đoạn mạch RLC nối tiếp đang xảy ra cộng hưởng. Tăng dần tần số của dòng điện và giữ nguyên các thông số khác của mạch, kết luận nào dưới đây không đúng.

A. Cường độ dòng điện giảm, cảm kháng của cuộn dây tăng.

B. Cảm kháng của cuộn dây tăng, hiệu điện thế trên cuộn dây không đổi.

C. Hiệu điện thế trên tụ giảm.

D. Hiệu điện thế trên điện trở giảm.

1. Phát biểu nào sau đây là không đúng. Trong mạch điện xoay chiều không phân nhánh khi điện dung của tụ điện thay đổi và thoả mãn điều kiện f = thì

A. cường độ dao động cùng pha với hiệu điện thế giữa hai đầu đoạn mạch.

B. cường độ dòng điện hiệu dụng trong mạch đạt cực đại.

C. công suất tiêu thụ trung bình trong mạch đạt cực đại.

D. hiệu điện thế hiệu dụng giữa hai đầu tụ điện đạt cực đại.

1. Trong đoạn mạch RLC, mắc nối tiếp đang xảy ra hiện tượng cộng hưởng. Tăng dần tần số dòng điện và giữa nguyên các thông số của mạch, kết luận nào sau đây là không đúng.

A. Hệ số công suất của đoạn mạch giảm.

B. Cường độ hiệu dụng của dòng điện giảm.

C. Hiệu điện thế hiệu dụng trên tụ điện tăng.

D. Hiêu điện thế hiệu dụng trên điện trở giảm.

1. Phát biểu nào sau đây là không đúng. Trong mạch điện xoay chiều không phân nhánh ta có thể tạo ra hiệu điện thế hiệu dụng giữa hai đầu:

A. cuộn cảm lớn hơn hiệu điện thế hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch.

B. tụ điện lớn hơn hiệu điện thế hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch.

C. điện trở lớn hơn hiệu điện thế hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch.

D. tụ điện bằng hiệu điện thế hiệu dụng giữa hai đầu cuộn cảm.

1. Mạch điện xoay chiều RLC mắc nối tiếp đang có tính cảm kháng, khi tăng tần số của dòng điện xoay chiều thì hệ số công suất của mạch

A. không thay đổi. B. tăng. C. giảm. D. bằng 1.

1. Mạch điện xoay chiều RLC mắc nối tiếp đang có tính dung kháng, khi tăng tần số của dòng điện xoay chiều thì hệ số công suất của mạch:

A. không thay đổi. B. tăng. C. giảm. D. bằng 0.

1. Đoạn mạch điện xoay chiều gồm điện trở thuần R, cuộn dây thuần cảm L và tụ điện C mắc nối tiếp. Kí hiệu u_R, u_L, u_C tương ứng là hiệu điện thế tức thời ở hai đầu các phần tử R, L và C. Quan hệ về pha của các hiệu điện thế này là

A. u_R trễ pha π/2 so với u_C B. u_C trễ pha π so với u_L

C. u_L sớm pha π/2 so với u_C D. u_R sớm pha π/2 so với u_L

1. Đặt vào hai đầu đoạn mạch RLC không phân nhánh một hiệu điện thế xoay chiều u=U₀sinωt. Kí hiệu U_R, U_L, U_C tương ứng là hiệu điện thế hiệu dụng ở hai đầu điện trở thuần R, cuộn dây thuần cảm L và tụ điện C. Nếu U_R = U_L/2= U_C thì dòng điện qua đoạn mạch

A. trễ pha π/2 so với hiệu điện thế ở hai đầu đoạn mạch.

B. trễ pha π/4 so với hiệu điện thế ở hai đầu đoạn mạch.

C. sớm pha π/2 so với hiệu điện thế ở hai đầu đoạn mạch.

D. sớm pha π/4 so với hiệu điện thế ở hai đầu đoạn mạch.

1. Trong một đoạn mạch điện xoay chiều không phân nhánh, cường độ dòng điện sớm pha φ (0 < φ < π/2) so với hiệu điện thế ở hai đầu đoạn mạch. Đoạn mạch đó

A. gồm điện trở thuần và tụ điện. B. chỉ có cuộn cảm.

C. gồm cuộn thuần cảm và tụ điện. D. gồm điện trở thuần và cuộn thuần cảm.

1. Đặt điện áp xoay chiều u = U₀cos2πft, có U₀ không đổi và f thay đổi được vào hai đầu đoạn mạch có R, L, C mắc nối tiếp. Khi ƒ = ƒ₀ thì trong đoạn mạch có cộng hưởng điện. Giá trị của ƒ₀ là

A. B. C. D.

1. Đoạn mạch điện xoay chiều không phân nhánh gồm cuộn dây có độ tự cảm L, điện trở thuần R và tụ điện có điện dung C. Khi dòng điện có tần số góc ω²LC = 1chạy qua đoạn mạch thì hệ số công suất của đoạn mạch này

A. phụ thuộc điện trở thuần của đoạn mạch. B. bằng 0.

C. phụ thuộc tổng trở của đoạn mạch. D. bằng 1.

1. Đặt điện áp u = U₀cos(ωt) vào hai đầu đoạn mạch gồm điện trở thuần R và tụ điện C mắc nối tiếp. Biết điện áp giữa hai đầu điện trở thuần và điện áp giữa hai bản tụ điện có giá trị hiệu dụng bằng nhau. Phát biểu nào sau đây là sai.

A. Cường độ dòng điện qua mạch trễ pha π/3 so với điện áp giữa hai đầu đoạn mạch.

B. Điện áp giữa hai đầu điện trở thuần sớm pha π/4 so với điện áp giữa hai đầu đoạn mạch.

C. Cường độ dòng điện qua mạch sớm pha π/4 so với điện áp giữa hai đầu đoạn mạch.

D. Điện áp giữa hai đầu điện trở thuần trễ pha π/4 so với điện áp giữa hai đầu đoạn mạch.

1. Cho đoạn mạch gồm điện trở thuần R nối tiếp với tụ điện có điện dung C. Khi dòng điện xoay chiều có tần số góc ω chạy qua thì tổng trở của đoạn mạch là

A. B. C. D.

1. Đặt điện áp xoay chiều u = U₀cosωt có U₀ không đổi và ω thay đổi được vào hai đầu đoạn mạch có R, L, C mắc nối tiếp. Thay đổi ω thì cường độ dòng điện hiệu dụng trong mạch khi ω = ω₁ bằng cường độ dòng điện hiệu dụng trong mạch khi ω = ω₂. Hệ thức đúng là

A. ω₁ω₂ = B. ω₁ +ω₂ = C. ω₁ω₂ = D. ω₁ +ω₂ =

1. Trong đoạn mạch xoay chiều không phân nhánh, cường độ dòng điện nhanh pha so với hiệu điện thế. Điều khẳng định nào sau đây đúng:

A. Đoạn mạch chỉ có cuộn cảm L B. Đoạn mạch gồm R và C

C. Đoạn mạch gồm L và C D. Đoạn mạch gồm R và L

1. Trong đoạn mạch xoay chiều RLC nối tiếp, cường độ dòng điện chạy qua mạch sớm pha hơn hiệu điện thế ở hai đầu mạch khi

A. Z = R B. Z_L > Z_C C. Z_L < Z_C D. Z_L= R

1. Trong đoạn mạch xoay chiều RLC nối tiếp, hiệu điện thế ở hai đầu điện trở thuần R cùng pha với hiệu điện thế ở hai đầu mạch khi

A. Z_L= Z_C B. Z_L > Z_C C. Z_L< Z_C D. Z_L= R

1. Trong đoạn mạch xoay chiều có các phần tử mắc nối tiếp, nếu cường độ dòng điện i vuông pha với hiệu điện thế u thì trong mạch:

A. không có điện trở thuần R. B. không có cuộn cảm L.

C. không có tụ điện C. D. chỉ có cuộn cảm L.

1. Một cuộn dây có điện trở thuần R, hệ số tự cảm L mắc vào hiệu điện thế xoay chiều u = U₀cosωt. Cường độ hiệu dụng của dòng điện qua cuộn dây được xác định bằng hệ thức nào?

A. B. C. D.

1. Chọn câu sai trong các câu sau:Một đoạn mạch có ba thành phần R, L, C mắc nối tiếp nhau, mắc vào hiệu điện thế xoay chiều u = U₀cosωt khi có cộng hưởng thì:

A. LCω² =1 B. R = C. i ₌ D. U_R = U_C

1. Cho đoạn mạch gồm cuộn dây thuần cảm L ghép nối tiếp với tụ điện C. Tần số góc của hiệu điện thế đặt vào 2 đầu mạch là ω. Điều nào sau đây là sai?

A. Mạch không tiêu thụ công suất

B. Tổng trở của đoạn mạch: Z =

C. Tổng trở của đoạn mạch Z = Lω - nếu LCω² > 1

D. Hệ số công suất của đoạnmạch bằng 1

1. Chọn câu đúng. Một đọan mạch gồm một cuộn cảm thuần L nối tiếp với một tụ điện điện dung C. Đặt vào hai đầu đoạn mạch một hiệu điện thế xoay chiều u = U₀cosωt. Cường độ hiệu dụng của dòng điện qua mạch được xác định bằng hệ thức sau đây:

A. B. C. D.

1. Mạch điện RLC mắc nối tiếp, đặt vào mạch một điện áp xoay chiều có tần số f thì điện áp U_R = U_L = U_C. Điện áp hiệu dụng hai đầu mạch là

A. U = U_R B. U = 2U_R C. U = U_R D. U = U_R

1. Cho mạch điện xoay chiều như hình vẽ. Nguồn điện xoay chiều đặt vào hai đầu M,N. Hỏi các giá trị R₁, R₂, C₁, C₂ phải thỏa mãn điều kiện nào dưới đây để u_MB đồng pha với u_AM

A. B. C. D.

1. Mạch xoay chiều gồm R, L, C nối tiếp có U_0L = 2U_0C. So với dòng điện, hiệu điện thế giữa hai đầu đoạn mạch sẽ

A. sớm pha hơn. B. trễ pha hơn..

C. cùng pha. D. có pha phụ thuộc vào R.

1. Mạch RLC nối tiếp có L thay đổi được u =U₀cos(ωt +φ) ổn định. Khi P cực đại thì L có giá trị

A. L= B. L= C. L = 0 D. L=

1. (CĐ2014) Đặt điện áp u = U₀ cosωt vào hai đầu điện trở thuần R. Tại thời điểm điện áp giữa hai đầu R có giá trị cực đại thì cường độ dòng điện qua R bằng

A. B. C. D. 0

1. Đoạn mạch xoay chiều gồm cuộn dây thuần cảm L mắc nối tiếp với điện trở R. Hiệu điện thế hiệu dụng hai đầu mạchổ n định là U và tần số dòng điện là f. Khi cho R biến thiên ta nhận thấy có hai giá trị của R mà là cho độ là pha giữa u và dòng điện i là φ₁ và φ₂ thỏa mãn điều kiện φ₁ + φ₂ = π/2. Độ tự cảm L của cuộn dây được xác định bởi:

A. L = B. L = C. L = D. L =

1. Hai cuộn dây R₁, L₁ và R₂, L₂ mắc nối tiếp nhau và đặt vào một hiệu điện thế xoay chiều có giá trị: hiệu dụng U. Gọi U₁ và U₂ là hiệu điện thế hiệu dụng tương ứng giữa hai cuộn R₁, L₁ và R₂, L₂. Điều kiện để U = U₁ +U₂:

A. B. C. L₁L₂ = R₁R₂ D. L₁+ L₂ = R₁ + R₂

1. Mạch điện nối tiếp gồm R, cuộn dây thuần cảm, độ tự cảm L thay đổi và tụ điện C. Hiệu điện thế hai đầu là U ổn định, tần số f. Khi U_L cực đại, cảm kháng Z_L có giá trị:

A. Bằng Z_C B. Z_L = R + Z_C C. Z_L = D. Z_L =

1. Mạch điện nối tiếp gồm R, cuộn dây thuần cảm và tụ điện có điện dung của tục thay đổi. Hiệu điện thế hai đầu là U ổn định, tần số f. Khi U_L cực đại, dung kháng Z_C có giá trị:

A. Z_C = B. Z_C = Z_L C. D. Z_C =

1. Cho mạch điện gồm một điện trở thuần R, một cuộn dây có độ tự cảm L, điện trở r, tụ điện có điện dung có thể biến đổi được. Điều chỉnh điện dung C sao cho U_C đạt giá trị cực đại. Giá trị của Z_C lúc đó là:

A. Z_C = B. Z_C = C. Z_C = D. Z_C = Z_L

1. Đặt một điện áp xoay chiều có giá trị hiệu dụng U vào hai đầu đoạn mạch AB gồm cuộn cảm thuần có độ tự cảm L, điện trở thuần R và tụ điện có điện dung C mắc nối tiếp theo thứ tự trên. Gọi U_L, U_R và U_C lần lượt là các điện áp hiệu dụng giữa hai đầu mỗi phần tử. Biết điện áp giữa hai đầu đoạn mạch AB lệch pha π/2 so với điện áp giữa hai đầu đoạn mạch NB (đoạn mạch NB gồm R và C). Hệ thức nào dưới đây là đúng?

A. U² =U+U+U B. U =U +U +U² C. U=U +U+U² D. U=U +U+U²

1. Đặt điện áp u = U₀cosωt vào hai đầu đoạn mạch gồm điện trở thuần R, cuộn cảm thuần có độ tự cảm L và tụ điện có điện dung C mắc nối tiếp. Gọi i là cường độ dòng điện tức thời trong đoạn mạch; u₁, u₂ và u₃ lần lượt là điện áp tức thời giữa hai đầu điện trở, giữa hai đầu cuộn cảm và giữa hai đầu tụ điện. Hệ thức đúng là

A. B. i = u₃ωC. C. D.

1. Phát biểu nào sau đây là không đúng.

A. Công suất của dòng điện xoay chiều phụ thuộc vào cường độ dòng điện hiệu dụng trong mạch.

B. Công suất của dòng điện xoay chiều phụ thuộc vào hiệu điện thế hiệu dụng giữa hai đầu đoạn mạch.

C. Công suất của dòng điện xoay chiều phụ thuộc vào bản chất của mạch điện và tần số dòng điện trong mạch.

D. Công suất hao phí trên đường dây tải điện không phụ thuộc vào chiều dài của đường dây tải điện.

1. Chọn câu đúng. Công suất của dòng điện xoay chiều trên một đoạn mạch RLC nối tiếp nhỏ hơn tích UI là do:

A. một phần điện năng tiêu thụ trong tụ điện.

B. trong cuộn dây có dòng điện cảm ứng.

C. hiệu điện thế giữa hai đầu đoạn mạch và cường độ dòng điện lệch pha không đổi với nhau.

D. Có hiện tượng cộng hưởng điện trên đoạn mạch.

1. Chọn câu đúng. Trên một đoạn mạch xoay chiều, hệ số công suất bằng 0(cos φ = 0), khi:

A. đoạn mạch chỉ chứa điện trở thuần.

B. đoạn mạch có điện trở bằng không.

C. đoạn mạch không có tụ điện.

D. đoạn mạch không có cuộn cảm.

1. Chọn câu trả lời đúng. Trong mạch điện xoay chiều gồm R,L,C mắc nối tiếp. Cho L, C, ω không đổi. Mạch có tính dung kháng. Thay đổi R cho đến khi R = R₀ thì P_max. Khi đó

A. R₀ = (Z_L - Z_C)² B. R₀ = Z_L - Z_C C. R₀ = |Z_L - Z_C| D. R₀ = Z_C- Z_L

1. Đoạn mạch điện xoay chiều gồm biến trở R, cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm L và tụ điện có điện dung C mắc nối tiếp. Biết hiệu điện thế hiệu dụng hai đầu đoạn mạch là U, cảm kháng Z_L, dung kháng Z_C (với Z_C ≠ Z_L) và tần số dòng điện trong mạch không đổi. Thay đổi R đến giá trị R₀ thì công suất tiêu thụ của đoạn mạch đạt giá trị cực đại P_max, khi đó

A. R₀ = Z_L+ Z_C B. P_m = C. P_m = D. R₀ = Z_L - Z_C

1. Một đoạn mạch gồm tụ điện có điện dung C, điện trở thuần R, cuộn dây có điện trở trong r và hệ số tự cảm L mắc nối tiếp. Khi đặt vào hai đầu đoạn mạch hiệu điện thế u = Ucosωt V thì dòng điện trong mạch có giá trị hiệu dụng là I. Biết cảm kháng và dung kháng trong mạch là khác nhau. Công suất tiêu thụ trong đoạn mạch này là

A. B. (r + R)I² C. I²R. D. UI.

1. Cho mạch RLC nối tiếp, cuộn dây thuần cảm, R là biến trở. Điện áp hiệu dụng hai đầu đoạn mạch bằng U không đổi. Khi điện trở của biến trở bằng R₁ và R₂ người ta thấy công suất tiêu thụ trong đoạn mạch trong hai trường hợp bằng nhau. Tìm công suất cực đại khi điện trở của biến trở thay đổi.

A. B. C. D.

1. (TN2014): Đặt điện áp xoay chiều u = U₀cos2πft (Với U₀ và f không đổi) vào hai đầu đoạn mạch mắc nối tiếp gồm biến trở R, cuộn cảm thuần có độ tự cảm L và tụ điện có điện dung C. Điều chỉnh biến trở R tới giá trị R₀ để công suất tiêu thụ của đoạn mạch đạt cực đại. Cường độ hiệu dụng của dòng điện chạy qua mạch khi đó bằng

A. B. C. D.

1. (CĐ2007) Đoạn mạch điện xoay chiều AB chỉ chứa một trong các phần tử: điện trở thuần, cuộn dây hoặc tụ điện. Khi đặt điện áp u = U₀cos (ωt + π/6) lên hai đầu A và B thì dòng điện trong mạch có biểu thức i = I₀cos(ωt - π/3). Đoạn mạch AB chứa

A. cuộn dây thuần cảm (cảm thuần). B. điện trở thuần.

C. tụ điện. D. cuộn dây có điện trở thuần.

1. (CĐ2009) Trong đoạn mạch điện xoay chiều gồm điện trở thuần mắc nối tiếp với cuộn cảm thuần, so với điện áp hai đầu đoạn mạch thì cường độ dòng điện trong mạch có thể

A. trễ pha π/2. B. sớm pha π/4. C. sớm pha π/2. D. trễ pha π/4

1. (CĐ2011) Khi nói về hệ số công suất cosφ của đoạn mạch xoay chiều, phát biểu nào sau đây sai?

A. Với đoạn mạch chỉ có tụ điện hoặc chỉ có cuộn cảm thuần thì cos =0φ

B. Với đoạn mạch có điện trở thuần thì cosφ=1

C. Với đoạn mạch có R, L, C mắc nối tiếp đang xảy ra cộng hưởng thì cos =0φ

D. Với đoạn mạch gồm tụ điện và điện trở thuần mắc nối tiếp thì 0<cosφ<1

1. (CĐ2012) Đặt điện áp u = U₀cos(ωt + φ) (U₀ không đổi, ω thay đổi được) vào hai đầu đoạn mạch gồm điện trở thuần, cuộn cảm thuần và tụ điện mắc nối tiếp. Điều chỉnh ω = ω₁ thì cảm kháng của cuộn cảm thuần bằng 4 lần dung kháng của tụ điện. Khi ω = ω₂ thì trong mạch xảy ra hiện tượng cộng hưởng điện. Hệ thức đúng là

A. ω₁ = 2ω₂. B. ω₂ = 2ω₁. C. ω₁ = 4ω₂. D. ω₂ = 4ω₁.

1. (CĐ2012) Đặt điện áp xoay chiều vào hai đầu đoạn mạch X mắc nối tiếp chứa hai trong ba phần tử: điện trở thuần, cuộn cảm thuần và tụ điện. Biết rằng điện áp giữa hai đầu đoạn mạch X luôn sớm pha so với cường độ dòng điện trong mạch một góc nhỏ hơn π/2. Đoạn mạch X chứa

A. cuộn cảm thuần và tụ điện với cảm kháng lớn hơn dung kháng.

B. điện trở thuần và tụ điện.

C. cuộn cảm thuần và tụ điện với cảm kháng nhỏ hơn dung kháng.

D. điện trở thuần và cuộn cảm thuần.

1. (CĐ2012) Đặt điện áp u=Ucos2πft (trong đó U không đổi, f thay đổi được) vào hai đầu điện trở thuần. Khi f = f₁ thì công suất tiêu thụ trên điện trở bằng P. Khi f = f₂ với f₂ = 2f₁ thì công suất tiêu thụ trên điện trở bằng

A. P. B. P/2. C. P. D. 2P

1. (CĐ2012) Đặt điện áp u = U₀cos(ωt + φ) vào hai đầu đoạn mạch gồm điện trở thuận R và cuộn cảm thuần có độ tự cảm L mắc nối tiếp. Hệ số công suất của đoạn mạch là

A. B. . C. . D.

1. (CĐ2012) Đặt điện áp u = U₀cos(ωt + φ) (với U₀ và ω không đổi) vào hai đầu đoạn mạch gồm biến trở mắc nối tiếp với cuộn cảm thuần. Điều chỉnh biến trở để công suất tỏa nhiệt trên biến trở đạt cực đại. Khi đó

A. điện áp hiệu dụng giữa hai đầu biến trở bằng điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuộn cảm thuần.

B. điện áp hiệu dụng giữa hai đầu biến trở bằng hai lần điện áp hiệu dụng giữa hai đầu cuộn cảm thuần.

C. hệ số công suất của đoạn mạch bằng 1.

D. hệ số công suất của đoạn mạch bằng 0,5.

1. (CĐ2012) Đặt điện áp u = U₀cos(ωt + φ) (U₀ và φ không đổi) vào hai đầu đoạn mạch mắc nối tiếp gồm điện trở thuần, tụ điện và cuộn cảm thuần có độ tự cảm L thay đổi được. Khi L = L₁ hoặc L = L₂ thì cường độ dòng điện hiệu dụng trong đoạn mặt bằng nhau. Để cường độ dòng điện hiệu dụng trong đoạn mạch giá trị cực đại thì giá trị của L bằng

A. B. C. D. 2(L₁+L₂)

1. (ĐH2011) Đặt điện áp xoay chiều u = U₀cosωt (U₀ không đổi và ω thay đổi được) vào hai đầu đoạn mạch gồm điện trở thuần R, cuộn càm thuần có độ tự cảm L và tụ điện có điện dung C mắc nối tiếp, với CR²< 2L. Khi ω = ω₁ hoặc ω = ω₂ thì điện áp hiệu dụng giữa hai bản tụ điện có cùng một giá trị. Khi ω = ω₀ thì điện áp hiệu dụng giữa hai bản tụ điện đạt cực đại. Hệ thức liên hệ giữa ω₁, ω₂ và ω₀ là

A. ω₀ = B. ω = C. ω = D.

1. (ĐH2012) Đặt điện áp xoay chiều u = U₀cosωt (U₀ không đổi, ω thay đổi được) vào hai đầu đoạn mạch có R, L, C mắc nối tiếp. Khi ω = ω₁ thì cảm kháng và dung kháng của đoạn mạch lần lượt là Z_1L và Z_1C. Khi ω = ω₂ thì trong đoạn mạch xảy ra hiện tượng cộng hưởng. Hệ thức đúng là

A. ω₁ = ω₂ B. ω₁ = ω₂

C. ω₁ = ω₂ D. ω₁ = ω₂

1. (ĐH2012) Đặt điện áp u = U₀cos2πft vào hai đầu đoạn mạch gồm điện trở thuần R, cuộn cảm thuần có độ tự cảm L và tụ điện có điện dung C mắc nối tiếp. Gọi U_R, U_L, U_C lần lượt là điện áp hiệu dụng giữa hai đầu điện trở, giữa hai đầu cuộn cảm và giữa hai đầu tụ điện. Trường hợp nào sau đây, điện áp tức thời giữa hai đầu đoạn mạch cùng pha với điện áp tức thời giữa hai đầu điện trở?

A. Thay đổi C để U_Rmax B. Thay đổi R để U_Cmax

C. Thay đổi L để U_Lmax D. Thay đổi f để U_Cmax

BẢNG TRA ĐÁP ÁN CHỦ ĐỀ 2-CHƯƠNG 3

CHỦ ĐỀ 3: MÁY BIẾN THẾ - SỰ TRUYỀN TẢI ĐIỆN NĂNG- ĐỘNG CƠ ĐIỆN

A. LÝ THUYẾT:

I. TRUYỂN TẢI ĐIỆN NĂNG

1. Công suất hao phí trong quá trình truyền tải điện năng

* Công suất nơi phát: P_phát = U_phát.I

* Công suất hao phí:

Với P_phát cố định, có thể giảm hao phí bằng 2 cách:

- Giảm r: cách này không thực hiện được vì rất tốn kém

- Tăng U: người ta thường tăng điện áp trước khi truyền tải bằng máy tăng áp và giảm điện áp ở nơi tiêu thụ tới giá trị cần thiết bằng máy giảm áp, cách này có hiệu quả nhờ dùng máy biến áp (U_phát tăng n lần thì P_hp giảm n² lần )

2. Hiệu suất truyền tải đi xa: được đo bằng tỉ số giữa công suất điện nhận được ở nơi tiêu thụ và công suất điện truyền đi từ trạm phát điện:

CHÚ Ý:

🟏 Gọi H₁; H₂ là hiệu suất truyền tải ứng với các điện áp U₁; U₂. Nếu công suất tại nguồn phát không đổi. Ta có:

🟏 Sơ đồ truyền tải điện năng từ A đến B : Tại A sử dụng máy tăng áp để tăng điện áp cầntruyền đi. Đến B sử dụng máy hạ áp để làm giảm điện áp xuống phù hợp với nơi cần sử dụng (thường là 220V). Khi đó độ giảm điện áp: ΔU= I.R= U_2A - U_1B

với U_2A là điện áp hiệu dụng ở cuộn thứ cấp của máy tăng áp tại A, còn U_1B là điện áp ở đầu vào cuộn sơ cấp của máy biến áp tại B.

• Quãng đường truyền tải điện năng đi xa so với nguồn một khoảng là d thì chiều dài dây là ℓ=2d.

• Ứng dụng: Máy biến áp được ứng dụng trong việc truyền tải điện năng, nấu chảy kim loại, hàn điện …

II. MÁY BIẾN ÁP:

1. Định nghĩa: Máy biến áp là những thiết bị biến đổi điện áp xoay chiều (nhưng không thay đổi tần số)

2. Cấu tạo:

• lõi biến áp là 1 khung sắt non có pha silíc gồm nhiều lá thép mỏng ghép cách điện với nhau.

• 2 cuộn dây dẫn (điện trở nhỏ) quấn trên 2 cạnh của khung :

- Cuộn dây nối với nguồn điện xoay chiều gọi là cuộn sơ cấp.

- Cuộn dây còn lại gọi là cuộn thứ cấp (nối với tải tiêu thụ )

3. Nguyên tắc hoạt động: Dựa trên hiện tượng cảm ứng điện từ.

4. Các công thức:

a) Khi máy biến áp hoạt có tải hoặc không tải

Trong đó:

+ N₁, U₁, E₁: là số vòng dây quấn; điện áp và suất điện động giêuh dụng ở cuộn sơ cấp

+ N₂, U₂, E₂: là số vòng dây quấn; điện áo và suất điện động hiệu dụng ở cuộn thứ cấp.

Nếu: +>1 Máy tăng áp. + <1 Máy hạ áp.

b) Máy biến thế chạy tải với hiệu suất hoạt động là H:

Với cosφ₁; cosφ₂ là các hệ số công suất của mạch sơ cấp và mạch thứ cấp.

 Nếu H = 1, cosφ₁= cosφ₂ =1 thì:

III. MÁY PHÁT ĐIỆN:

1. Máy phát điện xoay chiều một pha

a) Cấu tạo: gồm 2 bộ phận chính

🟏 Phần cảm: là nam châm vĩnh cửu hoặc nam châm điện🡪 phần tạo ra từ trường.

🟏 Phần ứng: là những cuôn dây trong đó xuất hiện suất điện động cảm ứng🡪 phần tạo ra dòng điện.

Một trong hai phần đặt cố định gọi là stato, phần còn lại quay quanh một trục gọi là roto.

b) Nguyên tắc hoạt động: Dựa trên hiện tượng cảm ứng điện từ.

Khi rôto quay, từ thông qua cuộn dây biến thiên, trong cuộn dây xuất hiện suất điện động cảm ứng, suất điện động này được đưa ra ngoài để sử dụng.

- Máy phát điện xoay chiều một pha công suất lớn thường dùng nam châm vĩnh cửu quay trong lòng stato có các cuộn dây.

- Máy phát điện xoay chiều một pha công suất nhỏ có thể là khung dây quay trong từ trường, lấy điện ra nhờ bộ góp.

🟏 Tần số của dòng điện do máy tạo ra: Nếu máy có p cặp cực và rô to quay n vòng trong 1 giây thì f= n.p. p: số cặp cực của nam châm.

n: Tốc độ quay của rôto (vòng/giây).

CHÚ Ý: Để làm giảm vận tốc quay của rôto trong khi vẫn giữ nguyên tần số f của dòng điện do máy phát ra người ta chế tạo máy với p cặp cực nam châm (đặt xen kẻ nhau trên vành tròn của rôto) và p cặp cuộn dây (đặt xen kẻ nhau trên vành tròn của stato).

2. Máy phát điện xoay chiều ba pha

Hệ ba pha gồm máy phát ba pha, đường dây tải điện 3 pha, động cơ ba pha.

a) Khái niệm: Là máy tạo ra 3 suất điện động xoay chiều hình sin cùng tần sồ, cùng biên độ và lệch pha nhau 120⁰ từng đôi một.

e₁ =e₀ cosωt (V); e₂ = e₀cos(ωt - ) (V)_; e₃ = e₀ cos(ωt - )

b) Cấu tạo:

- Stato gồm 3 cuộn dây giống nhau gắn cố định trên vòng tròn lệch nhau 120⁰

- Rôto là nam châm NS quay quanh tâm O của đường tròn với tốc độ góc ω không đổi

C) Nguyên tắc: Khi nam châm quay, từ thông qua 3 cuộn dây biến thiên lệch pha 2π/3 làm xuất hiện 3 suất điện động xoay chiều cùng tần số, cùng biên độ, lệch pha 2π/3

d) Cách mắc mạch ba pha: Mắc hình tam giác và hình sao

e) Ưu điểm:

- Truyền tải điện bằng dòng 3 pha tiết kiệm được dây dẫn so với truyền tải điện bằng dòng một pha

- Cung cấp điện cho các động cơ 3 pha phổ biến trong nhà máy, xí nghiệp.

IV. ĐỘNG CƠ KHÔNG ĐỒNG BỘ BA PHA

1. Nguyên tắc hoạt động: Đặt khung dây dẫn vào từ trường quay, khung dây sẽ quay theo từ trường đó với tốc độ góc nhỏ hơn (ω_{khung dây} < ω_{từ trường} )

2. Động cơ không đồng bộ ba pha:

a) Cấu tạo:

- Stato là bộ phận tạo ra từ trường quay gồm 3 cuộn dây giống nhau đặt lệch

120⁰ trên 1 vòng tròn

- Rôto là khung dây dẫn quay dưới tác dụng của từ trường quay

b) Hoạt động: Tạo ra từ trường quay bằng cách cho dòng điện xoay chiều 3 pha chạy vào 3 cuộn dây của stato; Dưới tác dụng của từ trường quay, rôto lồng sóc sẽ quay với tốc độ nhỏ hơn tốc độ của từ trường ω_Rôto<ω_{từtrường}= ω_dòngđiện

🡪 Có thể dễ dàng biến từ động cơ không đồng bộ ba pha thành máy phát điện 3 pha và ngược lại.

B. TRẮC NGHIỆM:

1. Máy biến áp là thiết bị

A. biến đổi tần số của dòng điện xoay chiều

B. có khả năng biến đổi điện áp của dòng điện xoay chiều.

C. làm tăng công suất của dòng điện xoay chiều.

D. biến đổi dòng điện xoay chiều thành dòng điện một chiều.

1. Hiện nay người ta thường dùng cách nào sau đây để làm giảm hao phí điện năng trong quá trình truyền tải đi xa?

A. Tăng tiết diện dây dẫn dùng để truyền tải.

B. Xây dựng nhà náy điện gần nơi nơi tiêu thụ.

C. Dùng dây dẫn bằng vật liệu siêu dẫn.

D. Tăng điện áp trước khi truyền tải điện năng đi xa.

1. Câu nào dưới đây không đúng: nguyên nhân gây ra sự hao phí điện năng trong máy biến áp ?

A. Trong máy biến áp có sự tỏa nhiệt do dòng Fucô chạy trong lõi sắt của nó.

B. Trong máy biến áp không có sự chuyển hóa năng lượng điện trường thành năng lượng từ trường.

C. Máy biến áp bức xạ sóng điện từ.

D. Các cuộn dây của máy biến áp đều có điện trở.

1. Nhận xét nào sau đây về máy biến thế là không đúng?

A. Máy biến thế có thể tăng hiệu điện thế.

B. Máy biến thế có thể giảm hiệu điện thế.

C. Máy biến thế có thể thay đổi tần số đòng điện xoay chiều.

D. Máy biến thế có tác dụng biến đổi cường độ dòng điện.

1. Trong máy biến áp lý tưởng, có các hệ thức sau:

A. B. C. D.

1. Phương pháp làm giảm hao phí điện năng trong máy biến thế là.

A. Để máy biến thế ở nơi khô thoáng.

B. Lõi của máy biến thế được cấu tạo bằng một khối thép đặc.

C. Lõi của máy biến thế được cấu tạo bởi các lá thép mỏng ghép cách điện với nhau.

D. Tăng độ cách điện trong máy biến thế.

1. Trong việc truyền tải điện năng đi xa, để giảm công suất tiêu hao trên đường dây n lần thì cần phải

A. giảm điện áp xuống n lần. B. giảm điện áp xuống n² lần.

C. tăng điện áp lên n lần. D. tăng điện áp lên lần.

1. Chọn câu trả lời đúng khi nói về máy biến áp

A. là thiết bị biến đổi điện áp của dòng điện.

B. có hai cuộn dây đồng có số vòng bằng nhau quấn trên lõi thép.

C. cuộn dây nối với mạng điện xoay chiều gọi là cuộn thứ cấp.

D. hoạt động dựa vào hiện tượng cảm ứng điện từ.

1. Một máy biến thế có số vòng dây cuộn sơ cấp nhỏ hơn số vòng dây cuộn thứ cấp. Máy biến áp này dùng để

A. tăng I, giảm U. B. tăng I, tăng U. C. giảm I, tăng U. D. giảm I, giảm U.

1. Trong máy tăng áp lý tưởng, nếu giữ nguyên hiệu điện thế sơ cấp nhưng tăng số vòng dây ở hai cuộn thêm một lượng bằng nhau thì hiệu điện thế ở cuộn thứ cấp thay đổi thế nào ?

A. tăng. B. tăng hoặc giảm. C. giảm. D. không đổi

1. Khi động cơ không đồng bộ ba pha hoạt động ổn định, từ trường quay trong động cơ có tần số

A. bằng tần số của dòng điện chạy trong các cuộn dây của stato.

B. lớn hơn tần số của dòng điện chạy trong các cuộn dây của stato.

C. có thể lớn hơn hay nhỏ hơn tần số của dòng điện chạy trong các cuộn dây của stato, tùy vào tải.

D. nhỏ hơn tần số của dòng điện chạy trong các cuộn dây của stato.

1. Chọn câu đúng. Trong các máy phát điện xoay chiều một pha:

A. phần tạo ra từ trường là rôto.

B. phần tạo ra suất điện động cảm ứng là stato.

C. Phần cảm là phần tạo ra dòng điện.

D. suất điện động của máy tỉ lệ với tốc độ quay của rôto.

1. Chọn phát biểu sai? Trong quá trình truyền tải điện năng đi xa, công suất hao phí

A. tỉ lệ với chiều dài đường dây tải điện.

B. tỉ lệ nghịch với bình phương điện áp giữa hai đầu dây ở trạm phát.

C. tỉ lệ với bình phương công suất truyền đi.

D. tỉ lệ với thời gian truyền điện.

1. Khi động cơ không đồng bộ ba pha hoạt động ổn định với tốc độ quay của từ trường không đổi thì tốc độ quay của rôto

A. luôn bằng tốc độ quay của từ trường.

B. lớn hơn tốc độ quay của từ trường.

C. nhỏ hơn tốc độ quay của từ trường.

D. có thể lớn hơn hoặc bằng tốc độ quay của từ trường, tùy thuộc tải.

1. Máy phát điện xoay chiều một pha và ba pha giống nhau ở điểm nào.

A. Đều có phần ứng quay, phần cảm cố định.

B. Đều có bộ góp điện để dẫn điện ra mạch ngoài.

C. đều có nguyên tắc hoạt động dựa trên hiện tượng cảm ứng điện từ.

D. Đều có ba cuôn dây mắc nối tiếp nhau đặt cố định trên một vòng tròn.

1. Nguyên tắc hoạt động của máy phát điện xoay chiều một pha dựa vào

A. hiện tượng tự cảm. B. hiện tượng cảm ứng điện từ.

C. khung dây quay trong điện trường. D. khung dây chuyển động trong từ trường.

1. Hiện nay với các máy phát điện công suất lớn người ta thường dùng cách nào sau đây để tạo ra dòng điện xoay chiều một pha.

A. Nam châm vĩnh cửu đứng yên, cuộn dây chuyển động tịnh tiến so với nam châm.

B. Nam châm vĩnh cửu đứng yên, cuộn dây chuyển động quay trong lòng nam châm.

C. Cuộn dây đứng yên, nam châm vĩnh cửu chuyển động tịnh tiến so với cuộn dây.

D. Cuộn dây đứng yên, nam châm vĩnh cửu chuyển động quay trong lòng stato có cuốn các cuộn dây.

1. Phát biểu nào sau đây đúng đối với máy phát điện xoay chiều một pha.

A. Dòng điện cảm ứng chỉ xuất hiện ở các cuộn dây của phần ứng.

B. Tần số của suất điện động tỉ lệ với số vòng dây của phần ứng.

C. Biên độ của suất điện động tỉ lệ với số cặp cực từ của phần cảm.

D. Cơ năng cung cấp cho máy được biến đổi tuần hoàn thành điện năng.

1. Chọn câu đúng:

A. Dòng điện xoay chiều một pha chỉ có thể do máy phát điện xoay chiều một pha tạo ra.

B. Suất điện động của máy phát điện xoay chiều tỉ lệ với số vòng dây của phần ứng.

C. Dòng điện do máy phát điện xoay chiều tạo ra luôn có tần số bằng số vòng quay của rôto.

D. Chỉ có dòng xoay chiều ba pha mới tạo ra từ trường quay.

1. Khi truyền tải điện năng của dòng điện xoay chiều ba pha đi xa ta phải dùng ít nhất là bao nhiêu dây dẫn.

A. Hai dây dẫn. B. Ba dây dẫn. C. Bốn dây dẫn. D. Sáu dây dẫn.

1. Phát biểu nào sau đây về động cơ không đồng bộ ba pha là sai.

A. Hai bộ phận chính của động cơ là rôto và stato.

B. Bộ phận tạo ra từ trường quay là státo.

C. Nguyên tắc hoạt động của động cơ là dựa trên hiện tượng điện từ và sử dụng từ trường quay.

D. Có thể chế tạo động cơ không đồng bộ ba pha với công suất lớn.

1. Phát biểu nào sau đây là đúng. Người ta có thể tạo ra từ trường quay bằng cách cho dòng điện:

A. xoay chiều chạy qua nam châm điện.

B. một chiều chạy qua nam châm điện.

C. dòng điện xoay chiều một pha chạy qua ba cuộn dây của stato của động cơ không đồng bộ ba pha.

D. dòng điện xoay chiều ba pha chạy qua ba cuộn dây của stato của động cơ không đồng bộ ba pha.

1. Phát biểu nào sau đây là không đúng. Cảm ứng từ do cả ba cuộn dây gây ra tại tâm stato của động cơ không đồng bộ ba pha, khi có dòng điện xoay chiều ba pha đi vào động cơ có:

A. độ lớn không đổi. B. phương không đổi.

C. hướng quay đều. D. tần số quay bằng tần số dòng điện.

1. Thiết bị nào sau đây có tính thuận nghịch.

A. Động cơ không đồng bộ ba pha. B. Động cơ không đồng bộ một pha.

C. Máy phát điện xoay chiều một pha. D. Máy phát điện một chiều.

1. Chọn câu sai. Trong quá trình tải điện năng đi xa, công suất hao phí:

A. tỉ lệ với thời gian truyền tải.

B. tỉ lệ với chiều dài đường dây tải điện.

C. tỉ lệ nghịch với bình phương hiệu điện thế giữa hai đầu dây ở trạm phát điện.

D. tỉ lệ với bình phương công suất truyền đi.

1. Phát biểu nào sau đây là đúng.

A. Nguyên tắc hoạt động của động cơ không đồng bộ ba pha chỉ dựa trên hiện tượng cảm ứng điện từ.

B. Nguyên tắc hoạt động của động cơ không đồng bộ ba pha chỉ dựa trên hiện tượng tự cảm.

C. Nguyên tắc hoạt động của động cơ không đồng bộ ba pha dựa trên hiện tượng cảm ứng điện từ và lực từ tác dụng lên dòng điện.

D. Nguyên tắc hoạt động của động cơ không đồng bộ ba pha dựa trên hiện tượng tự cảm và lực từ tác dụng lên dòng điện.

1. (TN2014) Một máy biến áp có số vòng dây của cuộn sơ cấp lớn hơn số vòng dây của cuộn thứ cấp. Máy biến áp này có tác dụng

A. tăng điện áp và tăng tần số của dòng điện xoay chiều.

B. tăng điện áp mà không thay đổi tần số của dòng điện xoay chiều.

C. giảm điện áp và giảm tần số của dòng điện xoay chiều.

D. giảm điện áp mà không thay đổi tần số của dòng điện xoay chiều.

1. (CĐ2011) Khi truyền điện năng có công suất P từ nơi phát điện xoay chiều đến nơi tiêu thụ thì công suất hao phí trên đường dây là ∆P. Để cho công suất hao phí trên đường dây chỉ còn là (với n > 1), ở nơi phát điện người ta sử dụng một máy biến áp (lí tưởng) có tỉ số giữa số vòng dây của cuộn sơ cấp và số vòng dây của cuộn thứ cấp là

A. B. C. n. D.

BẢNG TRA ĐÁP ÁN CHỦ ĐỀ - CHƯƠNG 3