Hoạt động của Thầy và trò

Nội dung cần đạt

• GV giao nhiệm vụ: GV hướng dẫn học sinh tìm hiểu

về văn học văn học hiện đại Việt Nam từ năm 1945 đến hết thế kỉ XX bằng câu hỏi trắc nghiệm sau:

• 1. Ai là tác giả của bài thơ Đồng chí:

a/ Xuân Diệu b/ Tố Hữu

c/ Chính Hữu

d/ Phạm Tiến Duật

2/ Nguyễn Duy là tác giả của bài thơ nào sau đây: a/ Mùa xuân nho nhỏ

b/ Ánh trăng

c/ Đoàn thuyền đánh cá d/ Viếng Lăng Bác

• HS thực hiện nhiệm vụ:
• HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:
• GV nhận xét và dẫn vào bài mới: trong chương trình Ngữ văn 9, các em đã học một số nhà thơ, nhà văn tiêu biểu trong văn học Việt Nam qua các thời kì kháng chiến chống Pháp ( như Chính Hữu), chống Mĩ và sau 1975 ( như bài Ánh trăng của Nguyễn Duy). Như vậy, văn học Việt Nam từ 1945 đến hết thế kỉ XX có gì nổi bật?

HS suy nghĩ và trả lời chính xác câu hỏi:

trả lời: 1d;2b

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

1. Hướng dẫn HS tìm hiểu Khái quát văn học Việt Nam từ cách mạng tháng Tám 1945- 1975 (40 phút).

• B1: Cho HS tìm hiểu (qua trao đổi nhóm, hoặc cá nhân: HS thảo luận theo nhóm, chia thành 4 nhóm :( 5-7 phút) Nhóm 1: VHVN 1945 – 1975 tồn tại và phát triển trong hoàn cảnh lịch sử như thế nào?Văn học giai đoạn 1945 đến 1975 phát triển qua mấy chặng?Nêu chủ đề và thành tựu chủ yếu của từng chặng?

Nhóm 2: Từ HCLS đó, VH có những đặc điểm nào?Nêu và giải thích, chứng minh những đặc điểm thứ nhất và thứ hai của

văn học giai đoạn này?

Nhóm 3: Thế nào là khuynh hướng sử thi? Điều này thể hiện như thế nào trong VH?

Nhóm 4: VH mang cảm hứng lãng mạn

là VH như thế nào? Hãy giải thích phân tích đặc điểm này của VH 45-75 trên cơ sở hoàn cảnh XH?

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ
• B3: HS báo cáo sản phẩm

- B4: GV cho các nhóm khác nhận xét sau đó bổ sung và chốt lại kiến thức

I/ Khái quát văn học Việt Nam từ cách mạng tháng Tám 1945- 1975:

1. Và i nét về ho à n cả nh lị ch s ử, xã hộ i,

vă n hoá:

• Văn học vận động và phát triển dưới sự

lãnh đạo sáng suốt và đúng đắn của Đảng

• Cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc vô cùng ác liệt kéo dào suốt 30 năm.
• Điều kiện giao lưu văn hoá với nước ngoài bị hạn chế, nền kinh tế nghèo nàn chậm phát triển .

2.Quá trình phát triển và những thành tựu chủ yếu:

a. Chặ ng đường t ừ năm 1 94 5 -1954:

• VH tập trung phản ánh cuộc kháng

chiến chống thực dân Pháp của nhân dân ta

• Thành tựu tiêu biểu: Truyện ngắn và kí.

Từ 1950 trở đi xuất hiện một số truyện, kí khá dày dặn.( D/C SGK).

b. Chặ ng đường t ừ 1 955 -1964:

• Văn xuôi mở rộng đề tài.
• Thơ ca phát triển mạnh mẽ.
• Kịch nói cũng có một số thành tựu đáng kể.( D/C SGK).

c . Chặ ng đ ường từ 1965 -1975:

• Chủ đề bao trùm là đề cao tinh thần yêu

nước, ngợi ca chủ nghĩa anh hùng cách mạng.

• Văn xuôi tập trung phản ánh cuộc sống chiến đấu và lao động, khắc hoạ thành

công hình ảnh con người VN anh dũng, kiên cường, bất khuất.( Tiêu biểu là thể loại Truyện-kí cả ở miền Bắc và miền Nam).

• Thơ đạt được nhiều thành tựu xuất sắc, thực sự là một bước tiến mới của thơ ca

Cho quê hương em. Cho tổ quốc, loài

người!”

(Người con gái Việt Nam - Tố Hữu). Hay: Người mẹ cầm súng – chị Út Tịch ở xã Tam Ngãi, huyện Cầu Kè, tỉnh Trà Vinh, người mẹ của sáu đứa con, nổi tiếng với câu nói Còn cái lai quần cũng đánh; Đất quê ta mênh mông – Lòng mẹ rộng vô cùng…

GV: Nói thêm:

Họ ra trận, đi vào mưa bom bão đạn mà vui như trẩy hội:

“Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước, Mà lòng phơi phới dậy tương lai”

(Tố Hữu).

“Những buổi vui sao cả nước lên đường

Xao xuyến bờ tre từng hồi trống giục”

(Chính Hữu).

“Đường ra trận mùa này đẹp lắm, Trường Sơn Đông nhớ Trường Sơn

Tây”

(Phạm Tiến Duật).

trong văn học ở các mặt sau:

+ Đề tài: Tập trung phản ánh những vấn đề có ý nghĩa sống còn của đất nước: Tổ quốc còn hay mất, tự do hay nô lệ.

+ Nhân vật chính: là những con người đại diện cho phẩm chất và ý chí của dân tộc; gắn bó số phận cá nhân với số phận đất nước; luôn đặt lẽ sống của dân

tộc lên hàng đầu.

+ Lời văn mang giọng điệu ngợi ca, trang trọng và đẹp tráng lệ, hào hùng.

+ Người cầm bút có tầm nhìn bao

quát về lịch sử, dân tộc và thời đại.

- Cảmhứnglãngmạn:

- Là cảm hứng khẳng định cái tôi dạt dào tình cảm hướng tới cách mạng

- Biểu hiện:

+ Ngợi ca cuộc sống mới, con người mới,

+ Ca ngợi chủ nghĩa anh hùng CM và tin tưởng vào tương lai tươi sáng của dân

tộc.

Cảm hứng nâng đỡ con người vượt lên những chặng đường chiến tranh gian khổ,

máu lửa, hi sinh.

=> Khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn kết hợp hoà quyện làm cho văn học giai đoạn này thấm đẫm tinh thần lạc quan, tin tưởng và do vậy VH đã làm tròn nhiệm vụ phục vụ đắc lực cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc thống nhất đất nước

3. GV hướng dẫn tìm hiểu Văn học VN từ sau 1975- hết thế kỉ XX

- B1: Chuyển giao nhiệm vụ ( HS làm

việc cá nhân)

-Theo em hoàn cảnh LS của đất nước giai đoạn này có gì khác trước? Hoàn cảnh đó đã chi phối đến quá trình phát triển của VH như thế nào?

II/ Văn học VN từ sau 1975- hết thế kỉ XX .

1/ Hoàn cảnh lịch sử, xã hội, văn hoá VN từ sau 1975:

- Đại thắng mùa xuân năm 1975 mở ra

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

-B1: GV giao nhiệm vụ:

Tr/bày ngắn gọn về khuynh hướng sử thi và c/hứng lãng mạn của nền VHVN 1945 – 1975.

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3:HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:
• B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

- Khuynh hướng sử thi: được thể hiện trong vh ở

các mặt sau:

+ Đề tài: Tập trung phản ánh những vấn đề có ý nghĩa sống còn của đất nước: Tổ quốc còn hay mất, tự do hay nô lệ.

+ Nhân vật chính: là những con người đại diện cho phẩm chất và ý chí của dân tộc; gắn bó số phận cá nhân

với số phận đất nước; luôn đặt lẽ sống của dân tộc lên hàng đầu.

+ Lời văn mang giọng điệu ngợi ca, trang trọng và đẹp tráng lệ, hào hùng.

+ Người cầm bút có tầm nhìn bao quát về lịch sử, dân tộc và thời đại

- Cảmhứnglãngmạn: Tuy còn nhiều khó khăn gian

khổ, nhiều mất mác, hy sinh nhưng lòng vẫn tràn đầy mơ ước, vẫn tin tưởng vào tương lai tươi sáng của đất nước. Cảm hứng lãng mạn đã nâng đỡ con người VN vượt lên mọi thử thách hướng tới chiến thắng.

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

- B1: GV giao nhiệm vụ: Trong bài Nhận đường, Nguyễn Đình Thi viết: “Văn nghệ phụng sự kháng chiến, nhưng chính kháng chiến

NĐT đề cập đến mối quan hệ giữa văn nghệ và

kháng chiến:

. Một mặt: Văn nghệ phụng sự kháng chiến. Đó là mục đích của nền văn nghệ mới trong hoàn cảnh đất nước có chiến tranh – Nhà văn là chiến sĩ trên mặt

trận văn hoá.

Hoạt động của Thầy và trò

Nội dung cần đạt

• B1: GV giao nhiệm vụ: hướng dẫn học sinh tìm hiểu

bài học bằng câu hỏi trắc nghiệm sau:

1/ Đề văn nào dưới đây không thuộc loại nghị luận về một tư tưởng đạo lí?

• 1. Anh/ chị suy nghĩ như thế nào về câu nói: Cái nết đánh chết cái đẹp
  2. Anh/ chị suy nghĩ như thế nào về câu khẩu hiệu : Học để biết, học để làm, học để chung sống, học để

tự khẳng định mình.

• 1. Anh/ chị suy nghĩ như thế nào về câu nói : Làm người thì không nên có cái tôi...nhưng làm thơ thì không thể không có cái tôi.
  2. Qua bài thơ Vội vàng, anh(chị) có suy nghĩ như thế nào về quan niệm sống của nhà thơ Xuân Diệu?
• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:
• B4: GV nhận xét và dẫn vào bài mới: Văn nghị luận nói chung, nghị luận về một tư tưởng, đạo lí nói riêng là

- HS suy nghĩ chọn câu trả lời đúng: c

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

1. GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN HS TÌM HIỂU ĐỀ VÀ LẬP DÀN Ý(15 phút).

* GV hướng dẫn HS tìm hiểu đề

• B1: GV chuyển giao nhiệm vụ:

( HS làm việc theo nhóm- 4 nhóm) :

? Đọc kĩ đề bài và câu hỏi sgk, trao đổi thảo luận, ghi kết quả vào phiếu học tập (ý khái quát, ngắn gọn) và đại diện nhóm trình bày (3-5 phút)

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3: HS báo cáo sản phẩm
• B4: GV cho các nhóm nhận xét kết quả của nhau sau đó bổ sung và chốt kiến thức

GV bổ sung:

• Như vậy, bài làm có thể hình thành 4 nội

dung để trả lời câu hỏi cả Tố Hữu: lí tưởng đúng đắn; tâm hồn lành mạnh; trí tuệ sáng

suốt; hành động tích cực.

• Với đề văn này, có thể sử dụng các thao tác lập luận như: giải thích (sống đẹp); phân tích (các khía cạnh biểu hiện của sống đẹp);

chứng minh, bình luận (nêu những tấm gương người tốt, bàn cách thức rèn luyện để

sống đẹp,; phê phán lối sống ích kỉ, vô trách nhiệm, thiếu ý chí, nghị lực,…).

*GV hướng dẫn HS lập dàn ý

• B1: chuyển giao nhiệm vụ ( HS làm việc

nhóm. Mỗi nhóm là 1 bàn)

? HS dựa vào phần tìm hiểu đề để lập dàn ý

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ

Tìm hiểu đề và lập dàn ý:

Đề bài: Em hãy trả lời câu hỏi sau của

nhà thơ Tố Hữu: Ôi, Sống đẹp là thế nào, hỡi bạn ?

Tìm hiểu đề:

• Câu thơ viết dưới dạng câu hỏi, nêu lên

vấn đề “sống đẹp” trong đời sống của mỗi người muốn xứng đáng là “con người” cần nhận thức đúng và rèn luyện tích cực.

• Để sống đẹp, mỗi người cần xác định: lí

tưởng (mục đích sống) đúng đắn, cao đẹp; tâm hồn, tình cảm lành mạnh, nhân hậu; trí tuệ (kiến thức) mỗi ngày thêm mở rộng, sáng suốt; hành động tích cực, lương thiện…Với thanh niên, HS, muốn trở thành người sống đẹp, cần thường xuyên học tập và rèn luyện để từng bước hoàn thiện nhân cách.

• Dẫn chứng chủ yếu dùng tư liệu thực tế, có thể lấy dẫn chứng trong thơ văn nhưng không cần nhiều.

• B3: HS báo cáo sản phẩm
• B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

b. Lậ p dà n ý:

A. Mởbài:

• Giới thiệu về cách sống của thanh niên hiện nay.
• Dẫn câu thơ của Tố Hữu.

B. Thân bài:

• Giải thích thế nào là sống đẹp?
• Các biểu hiện của sống đẹp:

+ lí tưởng (mục đích sống) đúng đắn, cao đẹp.

+ tâm hồn, tình cảm lành mạnh, nhân hậu.

+ trí tuệ (kiến thức) mỗi ngày thêm mở rộng, sáng suốt.

+ hành động tích cực, lương thiện…

Với thanh niên, HS, muốn trở thành người sống đẹp, cần thường xuyên học tập và rèn luyện để từng bước hoàn thiện nhân cách.

C. Kếtbài: Khẳng định ý nghĩa của sống đẹp.

2. GV hướng dẫn HS rút ra cách làm bài nghị luận về một tư tưởng, đạo lí:( 10

PHÚT)

* GV hướng dẫn HS tìm hiểu cách nhận diện đề tài nghị luận về tư tưởng, đạo lí

• B1: chuyển giao nhiệm vụ ( HS làm việc cá

nhân)

? Nghị luận về một tư tưởng đạo lí thường bàn về những vấn đề gì

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ
• B3: HS trình bày sản phẩm
• B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

* GV hướng dẫn HS khái quát lại phương pháp làm bài qua phần luyện tập

- B1: Chuyển giao nhiệm vụ ( HS làm việc cá

nhân)

? Bài nghị luận về một tư tưởng đạo lí thường có những nội dung nào.

- B2: HS thực hiện nhiệm vụ

II. Cách làm bài nghị luận về một tư tưởng, đạo lí:

1. Đề tài nghị luận về tư tưởng, đạo lí:

vô cùng phong phú, bao gồm các vấn đề:

• Về nhận thức (lí tưởng, mục đích sống).
• Về tâm hồn, tính cách (lòng yêu nước, lòng nhân ái, vị tha, bao dung, độ lượng; tính trung thực, dũng cảm, chăm chỉ, cần cù, thái độ hoà nhã, khiêm tốn; thói ích

kỉ, ba hoa, vụ lợi,…).

• Về các quan hệ gia đình (tình mẫu tử, tình anh em,…); về quan hệ xã hội (tình đồng bào, tình thây trò, tình bạn,…).
• Về cách ứng xử, những hành động của mỗi người trong cuộc sống,…

Nội dung thương có:

• 1. Mởbài: Giới thiệu tư tưởng, đạo lí cần

bàn luận, trích dẫn (nếu đề đưa ý kiến, nhận định).

• B3: HS báo cáo sản phẩm
• B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

b. Thân bài:

• Giải thích, nêu nội dung vấn đề cần bàn luận. Trong trường hợp cần thiết, người viết chú ý giải thích các khái niệm, các vế và rút ra ý khái quát của vấn đề.

Lưu ý: Cần giới thiệu vấn đề một cách ngắn gọn, rõ ràng, tránh trình bày chung chung. Khâu này rất quan trọng, có ý

nghĩa định hướng cho toàn bài.

• Phân tích vấn đề trên nhiều khía cạnh, chỉ ra biểu hiện cụ thể.
• Chứng minh: Dùng dẫn chứng để làm

sáng tỏ vấn đề.

• Bàn bạc vấn đề trên các phương diện, khía cạnh: đúng- sai, tốt- xấu, tích cực-

tiêu cực, đóng góp- hạn chế,…

Lưu ý: Sự bàn bạc cần khách quan, toàn diện, khoa học, cụ thể, chân thực, sáng tạo của người viết.

• Khẳng định ý nghĩa của vấn đề trong lí luận và thực tiễn đời sống.

c. Kết bài: Liên hệ, rút ra bài học nhận thức và hoạt động về tư tưởng đạo lí (trong gia đình, nhà trường, ngoài xã hội)

*Hướng dẫn HS luyện tập củng cố kiến thức

-B1: chuyển giao nhiệm vụ:

+ Yêu cầu HS đọc kĩ bài tập trong SGK và thực hành theo các câu hỏi.

( HS làm việc cá nhân)

+ Bài 2: GV có thể đặt ra một số yêu cầu cụ thể cho HS:

1. Lập dàn ý
2. Viết thành bài văn nghị luận hoàn chỉnh

+ GV cho HS chia nhóm thảo luận dàn ý sau đó định hướng trở lại để HS viết thành bài

văn hoàn chỉnh

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ
• B3: HS báo cáo sản phẩm
• B4: GV kiểm tra, nhận xét, cho điểm một

II/ Luyện tập:

1. Bài tập 1:

+ Vấn đề mà Nê- ru bàn luận là phẩm chất văn hoá trong nhân cách của mỗi con người.

+ Có thể đặt tiêu đề cho văn bản là:

“Thế nào là con người có văn hoá?” Hay “ Một trí tuệ có văn hoá”

+ Tác giả đã sử dụng các thao tác lập luận: Giải thích (đoạn 1), phân tích (đoạn

2) , bình luận (đoạn 3)

+ Cách diễn đạt rất sinh động: ( GT: đưa ra câu hỏi và tự trả lời. PT: trực tiếp đối

thoại với người đọc tạo sự gần gũi thân

mật. BL: viện dẫn đoạn thơ của một nhà thơ HI lạp vừa tóm lược các luận điểm

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

• B1: GV giao nhiệm vụ: Xác định 3 yêu cầu khi làm đề sau: phát biểu ý kiến về vai trò của tự học đối với học sinh hiện nay.
• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:
• B4: GV nhận xét, chốt kiến

1. Yêu cầu nội dung: Tự học với học sinh hiện

nay là rất cần thiết, bài văn cần có bốn ý sau:

• 1. Giải thích về “học” và “tự học”.
  2. Đưa các lí lẽ, dẫn chứng để khẳng định tự học đối với học sinh hiện nay là rất cần thiết.
  3. Phê phán không tự học, dựa dẫm, ỷ lại,…
  4. Rút ra bài học nhận thức và hành động từ việc tìm hiểu về tự học.

b. Yêu cầu về thao tác nghị luận: Thường sử dụng kết hợp các thao tác sau:

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

- B1:GV giao nhiệm vụ:

Anh/chị hãy viết một bài văn ngắn (không quá 400 từ) phát biểu ý kiến về tác dụng của việc đọc sách.

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:

-B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:

• B4: Gv nhận xét, chốt kiến thức

LẬP DÀN Ý

I/. Mở bài:

• Nêu ý: Có người vào thư viện đọc sách, có

người mua sách. Nhận định: Đọc sách có nhiều tác dụng.

II/. Thân bài:

1/. Nêu ví dụ từ đó giải thích: “Sách” là kho tàng

tri thức, kĩ năng. “Đọc sách” là hoạt động tiếp thu tri thức, kĩ năng.

2/. Nêu các ví dụ và phân tích tác dụng của đọc sách:

• Mở mang hiểu biết…
• Bồi dưỡng tư tưởng, tình cảm…
• Có thêm nhiều kĩ năng…
• Có tác dụng giải trí…

3/. Phê phán người không quí trọng sách, lười đọc, đọc không lựa chọn, không đúng lúc.

4/. Bài học:

• Nhận thức tầm quan trọng của đọc sách.
• Hành động: Đọc sách liên quan đến học tập. Còn cần đọc thêm sách khác. Biết chọn sách, đọc đúng lúc.

III/. Kết bài: Đánh giá chung tác dụng của đọc sách, mọi người cần đọc sách.

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

- B1:GV giao nhiệm vụ:

1. Sưu tầm một số câu châm ngôn thể hiện tư tưởng, đạo lí

đúng;

1. Chọn 1 trong những câu châm ngôn đó, phân tích đề và lập dàn ý chi tiết.

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:
• B4: GV nhận xét, chốt kiến

thức

-Chọn đúng câu châm ngôn thể hiện tư tưởng đạo lí

- Biết phân tích đề và lập dàn ý chi tiết.

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

1. GV hướng dẫn HS tìm hiểu đề và lập dàn ý: (15phút).

* GV hướng dẫn Hs tìm hiểu đề:

• B1: GV chuyển giao nhiệm vụ ( HS làm việc cá nhân)

Đề bài yêu cầu bàn về hiện tượng gì?

GV cho HS thực hiện yêu cầu của câu hỏi 2

Hỏi: Nên chọn những dẫn chứng nào? Cần vận dụng những thao tác lập luận

nào?

HS đọc tư liệu tham khảo“Chia chiếc bánh của mình cho ai?” (SGK)

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ
• B3: HS báo cáo sản phẩm kiến thức
• B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

Tìm hiểu đề và lập dàn ý:

Tìm hiểu đề:

• Đề bài yêu cầu bày tỏ ý kiến: việc làm của anh Nguyễn Hữu Ân - vì tình thương “dành hết chiếc bánh thời gian của mình” chăm sóc cho hai người mẹ bị bệnh hiểm nghèo.
• Luận điểm:

+ Việc làm của Nguyễn Hữu Ân: đã nêu một tấm gương về lòng hiếu thảo, vị tha, đức

hi sinh của thanh niên.

+ Hiện tượng Nguyễn Hữu Ân là một hiện tượng sống đẹp, thế hệ ngày nay cần có nhiều tấm gương như Nguyễn Hữu Ân.

+ Bên cạnh đó, còn một số người có lối sống ích kỉ, vô tâm, đáng phê phán, “lãng

phí chiếc bánh thời gian vào những việc vô bổ”.

+ Bài học: Tuổi trẻ cần dành thời gian tu dưỡng, lập nghiệp, sống vị tha để cuộc đời ngày một đẹp hơn.

• Dẫn chứng:

+ Một số việc làm có ý nghĩa của thanh

dục rất lớn đối với thanh niên, học sinh ngày

nay:

+ Hiện tượng này chứng tỏ thanh niên Việt Nam đã và đang phát huy truyền thống Lá lành đùm lá rách, tinh thần tương thân tương ái, giúp đỡ lẫn nhau của cha ông xưa.

+ Hiện tượng Nguyễn Hữu Ân tiêu biểu cho lối sống đẹp, tình yêu thương con người

của thanh niên ngày nay.

+ Một số tấm gương tương tự.

Đánh giá chung về hiện tượng: Đa số thanh niên Việt Nam có ý thức tốt với việc

làm của mình, có hành vi ứng xử đúng đắn, có tấm lòng nhân đạo, bao dung. Không chỉ vì một số ít thanh niên có thái độ và việc làm không hợp lí mà đánh giá sai toàn bộ thanh niên.

+ Phê phán:

Một vài hiện tượng tiêu cực “lãng phí chiếc bánh thời gian” vào những việc vô bổ,

không làm được gì cho bản thân, gia đình, bạn bè, những người cần được quan tâm, chia sẻ.

+ Kêu gọi:

Thanh niên, học sinh ngày nay hãy noi gương Nguyễn Hữu Ân để thời gian của

mình không trôi đi vô ích.

2. GV hướng dẫn HS rút ra cách làm bài nghị luận về hiện tượng đời sống:(10

PHÚT)

• B1: GV chuyển giao nhiệm vụ

Hướng dẫn HS trả lời câu hỏi 2 và ghi nhớ nội dung bài học qua phần Ghi nhớ

trong SGK.

GV nhấn mạnh 2 nội dung cơ bản. Nghị luận đời sống là gì?

Cần đạt được những yêu cầu nào khi làm bài một bài văn nghị luận về một

hiện tượng đời sống? (HS trả lời cá nhân)

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ
• B3: HS báo cáo sản phẩm

II.. Cách làm bài nghị luận về hiện tượng đời sống:

• Nghị luận đời sống: là bàn về một hiện tượng có ý nghĩa trong xã hội.
• Bài nghị luận cần:

+ Nêu rõ hiện tượng

+ Phân tích các mặt đúng – sai, lợi – hại

+ Chỉ ra nguyên nhân

+ Bày tỏ ý kiến, thái độ của người viết

- B4 : GV nhận xét, chốt kiến thức

- Ngoài việc vận dung các thao tác lập luận

như phân tích, chứng minh, so sánh, bác bỏ, bình luận…, cần: diễn đạt sáng sủa, ngắn gọn, giản dị, nhất là phần nêu cảm nghĩ của riêng mình.

3: GV hướng dẫn HS làm bài tập phần luyện tập ( 10 PHÚT)

• B1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập:

GV hướng dẫn, gợi ý cho HS giải bài tập.

• • Lãnh tụ NAQ bàn về hiện tương gì trong đời sống?
  • Tác giả đã sử dụng những thao tác lập luận nào? Nêu d.chứng và pt tác dụng của chúng?
  • Nghệ thuật diễn đạt của văn bản?
  • Rút ra bài học gì cho bản thân?

Yêu cầu HS đọc lại văn bản trích của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc và vận dụng các tri thức đã học để giải quyết các yêu cầu của bài tập

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
• B3: HS báo cáo sản phẩm
• B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

III. LUYỆN TẬP:

Bài tập 1:

1. Trong văn bản trên, bàn về hiện tượng : Trong văn bản trên, bàn về hiện tượng nhiều thanh niên, sinh viên Việt Nam du học nước ngoài dành quá nhiều thời gian cho việc chơi

bời, giải trí mà chưa chăm chỉ học tập, rèn luyện để khi trở về góp phần xây dựng đất nước.

Hiện tượng ấy diễn ra vào những năm đầu của thế kỉ XX.

1. Tác giả đã sử dụng các thao tác lập luận:

+ Phân tích: Thanh niên du học mãi chơi bời, thanh niên trong nước “không làm gì

cả”, họ sống “già cỗi”, thiếu tổ chức, rất

nguy hại cho tương lai đất nước...

+ So sánh: nêu hiện tượng thanh niên, sinh viên Trung Hoa du học chăm chỉ, cần cù.

+ Bác bỏ: “Thế thì thanh niên của ta đang

làm gì? Nói ra thì buồn, buồn lắm: Họ không làm gì cả”.

1. Nghệ thuật diễn đạt của văn bản:

• Dùng từ, nêu dẫn chứng xác đáng, cụ thể,
• Kết hợp nhuần nhuyễn các kiểu câu trần thuật, câu hỏi, câu cảm thán.

d. Rút ra bài học cho bản thân: Xác định lí tưởng, cách sống; mục đích, thái độ học tập đúng đắn.

Bài tập 2: HS tự làm ở nhà.

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

-B1: GV giao nhiệm vụ: Đọc đọan văn sau :

Thanh niên ta ai cũng biết là hiện nay có

hơn hai nghìn thanh niên Trung Quốc trên đất pháp và độ hơn năm vạn ở Châu Âu và Châu Mĩ. Hầu hết những thanh niên ấy đều đã tốt nghiệp Hán văn và tất cả đang là sinh viên-công nhân. Còn chúng ta, thì chúng ta có những sinh viên được học bổng và những sinh viên thưởng, nhờ ơn Nhà nước hay tiền của cha mẹ (hại thay, hai nguồn ấy lại không bao giờ cạn cả), mà đang giành một nửa thời giờ vào việc...chơi bi-a, một nửa của nửa thì giờ còn lại để đến các chốn ăn chơi; số thì giờ còn lại, mà ít khi làm lắm, thì để váo trường đại học hoặc trường trung học. Nhưng sinh viên-công nhân Trung Quốc thì lại không có mục đích nào khác hơn là nhằm sự chấn hưng nền kinh tế nước nhà và họ theo châm ngôn : "Sinh sống bằng lao động của bản thân và vừa học hỏi vừa lao động" (Nguyễn Ái Quốc)

1. Trong đoạn văn trên, tác giả bàn luận vấn đề gì ?

1. Thanh niên, sinh viên Viêt Nam du học lãng phí thời gian vào những việc vô bổ
2. Sinh viên -công nhân Trung Quốc với những nỗ lực tìm kiếm tri thức trên thế giới
3. Hậu quả của sự lãng phí thời gian trong học tập của sinh viên Việt Nam
4. Việc học tập và tu dưỡng của thanh niên Việt Nam khi đi du học ở nước ngoài
5. Thái độ của tác giả khi bàn về hiện tượng trên như thế nào?
   1. Xót xa, tiếc thương
   2. Phê phán , lên án
   3. Tôn vinh,tự hào
   4. Đồng tình, ủng hộ

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm

d. Việc học tập và tu dưỡng của thanh

niên Việt Nam khi đi du học ở nước ngoài

a. Xót xa, tiếc thương

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

- B1:GV giao nhiệm vụ:

Viết một bài văn ngắn (khoảng 400 từ) trình bày suy nghĩ của anh (chị) về lối sống thực dụng

đang làm băng hoại đạo đức của con người, đặc biệt là giới trẻ

hiện nay.

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:
• B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

a. Giải thích:

• Lối sống thực dụng là lối sống coi nặng giá trị vật

chất, chạy đua theo những nhu cầu trước mắt, đặt lợi ích của bản thân lên trên tất cả, gần với sự ích kỉ,

trục lợi. Lối sống thực dụng là một căn bệnh nguy hiểm có thể làm băng hoại đạo đức con người.

• Biểu hiện của lối sống thực dụng: sống buông thả, thờ ơ, hành xử thô bạo, vi phạm pháp luật nhà nước, coi trọng tiền bạc, xem nhẹ những giá trị đạo đức, nhân cách, tâm hồn. Ví dụ: hiện tượng chọn nghề theo thị hiếu xã hội mà không theo sở thích, khả năng của bản thân; bạo lực trong học đường…

b. Phân tích, chứng minh tác hại, nguyên nhân của hiện tượng:

• Tác hại của lối sống thực dụng: Lối sống thực

dụng sẽ làm tha hóa con người, khơi dậy những ham muốn bản năng, cơ hội, chạy theo hưởng lạc, những lợi ích trực tiếp trước mắt, xa rời những mục tiêu phấn đấu. Trong quan hệ giữa người với người, những tình cảm lành mạnh bị thay thế bằng quan hệ vụ lợi, vật chất. Trong đời sống, họ vô trách nhiệm, bàng quan, vô cảm, không đấu tranh chống cái sai và cũng không ủng hộ cái đúng, cái tốt.

• Nguyên nhân của lối sống thực dụng: do ý thức của bản thân; do môi trường giáo dục còn chưa chú

trọng đến đạo đức, nhân cách, kĩ năng sống; do gia đình thiếu sát sao, quan tâm; do xã hội chưa tổ chức được những hoạt động hữu ích thu hút giới trẻ,...

c. Biện pháp khắc phục:

-Sống phải có khát vọng, lí tưởng, có hoài bão, mục

đích sống, động lực để phấn đấu. Nhất là tuổi trẻ phải biết biến ước mơ thành hành động cụ thể, năng

động, dám nghĩ, dám làm, không uổng phí thời gian, loại bỏ lối sống ích kỉ, vượt qua cám dỗ đời thường.

- Gia đình, nhà trường và xã hội cần quan tâm hơn

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

• B1: GV giao nhiệm vụ:
  1. Viết một bài văn ngắn giới thiệu một tấm gương học giỏi- sống tốt ở trường em.
  2. Làm một video clip

ngắn ( khoảng 10 phút) về đề tài Tuổi trẻ học đường với an toàn giao thông

-B2:HS thực hiện nhiệm vụ:

• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:
• B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

1. Xác định đây là bài nghị luận về một hiện tượng đời sống tốt. Dựa vào cấu trúc để làm bài. Chú ý tìm tấm gương có thực trong lớp, trường đang học.

Chú ý phải có lời bình đúng chủ đề về ATGT dành cho tuổi trẻ.

Mức độ

Chủ đề

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng thấp

Vận dụng cao

Tổng

1.Văn học

2.Tiếng việt

3.Làm văn

HS vận dụng những

kiến thức,kĩ năng đã

học về NLXH để làm một đề bài cụ thể

Số câu :

1

1

Số điểm :

10

10

Tỉ lệ :

100%

100%

Tổng

1

1

Số câu :

Số điểm :

10

10

Tỉ lệ :

100%

100%

Hoạt động của Thầy và trò

Nội dung cần đạt

• B1: GV giao nhiệm vụ: GV hướng dẫn học sinh tìm

hiểu về HCM bằng cách cho HS:

• • Xem chân dung
  • Xem một đoạn videoclip về HCM
  • Nghe một đoạn bài hát Viếng lăng Bác ( phỏng thơ Viễn Phương)
• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:
• B4: giáo viên giới thiệu Vào bài: Chủ tịch Hồ Chí Minh là người đặt nền móng, người mở đường cho văn

học cách mạng. Sự nghiệp văn học của Người rất đặc sắc về nội dung tư tưởng, phong phú đa dạng về thể loại

và phong cách sáng tác. Để thấy rõ hơn những điều đó, chúng ta cùng nhau tìm hiểu bài học hôm nay.

HS trình bày chính xác những quan sát của mình vể Bác

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

1. GV hướng dẫn HS tìm hiểu :Tiểu sử- Quan điểm sáng tác (10 phút).

* Thao tác 1 :

Hướng dẫn HS tóm tắt những nét cơ bản nhất về tiểu sử.

HS làm việc cá nhân

HS đã đọc kĩ SGK và đã soạn bài dựa theo câu hỏi của phần Hướng dẫn học bài.

• B1: GV chuyển giao nhiệm vụ:

HS theo dõi SGK trả lời ngắn gọn ( chú ý những điểm mốc lớn). Những nét chính

trong cuộc đời Hồ Chí Minh?

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ: HS tóm tắt

Vài nét về tiểu sử: (SGK)

Quê hương, gia đình, thời niên thiếu.

• 1. Quá trình hoạt động CM:

* Hồ Chí Minh là nhà yêu nước, nhà CM vĩ đại, là anh hùng giải phóng dân tộc của nhân dân VN và là nhà hoạt động lỗi lạc của phong trào Quốc tế cộng sản, là danh nhân văn hóa thế giới.

và tự ghi nhớ

- B3: HS báo cáo kết quả:

HS tái hiện kiến thức và trình bày.

1. Thời kì từ năm 1911-1941: Hoạt động cách mạng ở nước ngoài: tìm đường cứu nước, thành lập Đảng CSVN, chuẩn bị cho CMT8 năm 1945.
2. Từ năm 1941-1969 lãnh đạo nhân dân

làm nên cuộc CMT8 thắng lợi- khai sinh ra Nước VN Dân chủ Cộng hòa. Lãnh đạo 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mĩ và công cuộc xây dựng XHCN ở miền Bắc với tư cách Chủ tịch Nước VN Dân chủ Cộng hòa.

- B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

Thao tác 2: Hướng dẫn HS tìm hiểu quan điểm sáng tác nghệ thuật của HCM

• B1: GV chuyển giao nhiệm vụ:

HS trao đổi nhóm ( 3 nhóm) và trả lời dựa theo mục a,b,c ( SGK)

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ
• B3: HS báo cáo nhiệm vụ
• B4: Lớp trao đổi, bổ sung . GV nhận xét, chốt 3 ý ngắn gọn, nắm kĩ kiến thức

Quan điểm sáng tác nghệ thuật

• • Hồ Chí Minh coi văn học là vũ khí chiến đấu lợi hại, phụng sự đắc lực cho sự nghiệp cách mạng. Nhà văn cũng phải có tinh thần xung phong như người chiến sĩ

ngoài mặt trận.

• • Hồ Chí Minh luôn chú trọng tính chân thật và tính dân tộc của văn học. Nhà văn cần tránh lối viết cầu kì xa lạ, chú ý phát huy cốt cách dân tộc, ngôn từ phải chọn lọc.
  • Khi cầm bút, Người bao giờ cũng xuất phát tù đối tượng ( Viết cho ai?) và mục đích tiếp nhận ( Viết để làm gì? ) để quyết định nội dung ( Viết cái gì? ) và hình thức (Viết thế nào? ) của tác phẩm.

2. GV Hướng dẫn HS tìm hiểu di sản văn học( 15 PHÚT)

* Thao tác 1 :

Hướng dẫn tìm hiểu sự nghiệp văn học của HCM

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ:

Hs theo dõi SGK và dựa vào phần soạn bài trả lời ngắn gọn khái quát- chú ý làm rõ tính đa dạng phong phú trong sáng tác của Người. ( HS làm việc cá nhân)

III. Di sản văn học:

Sự nghiệp chính là sự nghiệp CM nhưng Người đã để lại một sự nghiệp vh to lớn.

• THƠ HỒ CHÍ MINH

Trước CM tháng 8 : Sáng tác nhiều bài

thơ mộc mạc , giản dị để tuyên truyền đường lối

Sau CM tháng 8 : Bộc lộ nội niềm lo lắng về vận mệnh non sông, động viên sức mạnh nhân dân

- B4: GV nhận xét, bổ sung, chốt kiến

thức

NHẬT KÍ TRONG TÙ

• Hoàn cảnh sáng tác: Tập nhật kí bằng thơ được viết trong thời gian Bác bị giam

cầm trong nhà tù Quốc dân đảng tại Quảng Tây Trung Quốc từ mùa thu năm 1942- mùa thu 1943 . Bác đã ghi lại

những gì xảy ra trong nhà tù và trên đường áp giải từ nhà lao này đến nhà lao khác .

• Nội dung :

Tác phẩm thể hiện bức chân dung tt tự hoạ và tái hiện một cách chân thực và chi

tiết bộ mặt tàn bạo của nhà tù Quốc dân đảng và một phần nào tình hình xã hội Trung Quốc những năm 1942-1943. Tác

phẩm mang một giá trị phê phán sắc sảo , thâm thúy

-Tập thơ sâu sắc về tư tưởng , độc đáo đa

dạng về bút pháp kết tin giá trị tư tưởng và nghệ thuật thơ ca của HCM .

tinh thần hiện đại , hình ảnh nhân vật trữ

tình yêu nước , phong thái ung dung tự tại.

3. GV hướng dẫn HS tìm hiểu về: phong cách nghệ thuật( 10 PHÚT)

* Thao tác 1 :

Hướng dẫn HS tổng kết về phong cách nghệ thuật của tác giả HCM

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ

Tại sao có thể nói phong cách vh của HCM vừa độc đáo vừa đa dạng?

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ
• B3: HS báo cáo kết quả

- B4: GV nhận xét, bổ sung, chốt kiến thức

IV. Phong cách nghệ thuật:

Sáng tác nhiều thể loại Văn học, mỗi thể loại có những nét phong cách riêng độc đáo và hấp dẫn

• Văn chính luận :

Ngắn gọn , tư duy sắc sảo , lập luận chặt chẽ , lý lẽ đanh thép , bằng chứng đầy sức

thuyết phục , giàu tính luận chiến , đa dạng về bút pháp .

• Truyện và ký :Trí tưởng tượng phong phú , sáng tạo độc đáo về tình huống

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

• B1:GV giao nhiệm vụ:

Bài tập 1: Đọc bài thơ Chiều tối. Phân tích:

• • Bút pháp cổ điển
  • Tinh thần hiện đại
• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:
• B4: GV nhận xét, chốt kiến

• Bút pháp cổ điển được thể hiện qua cách miêu tả

khung cảnh thiên nhiên, được miêu tả từ xa, được khắc hoạ bằng những nét chấm phá qua hình : cánh chim,

chòm mây, không gian chiều tà, không nhằm ghi lại hình xác mà chỉ cốt truyền được linh hồn của tạo vật. Màu sắc cổ điển còn được thể ở phong thái ung dung của nhân vật trữ tình; ở thể thơ tứ tuyệt.

• Tinh thần hiện đại: thiên nhiên trong bài thơ không tĩnh lặng mà vận động một cách khoẻ khoắn,hướng tới

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

• B1:GV giao nhiệm vụ:

Điền vào ô trống bảng sau liên quan đến bài học về tác

giả HCM:

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:
• B4: GV nhận xét

TT

Loại tác

phẩm

Tên tác phẩm chủ yếu

Thời điểm

sáng tác

Giá trị cơ bản

TT

Loại tác

phẩm

Tên tác phẩm chủ yếu

Thời điểm

sáng tác

Giá trị cơ bản

1

Văn

chính luận

Các bài đăng trên

các báo: Người cùng khổ, Nhân đạo, Đời sống thợ thuyền... Các tác phẩm: Bản án chế

độ thực dân Pháp (bằng tiếng Pháp);

Tuyên ngôn Độc lâp, Lời kêu gọi kháng chiến chống

Những

năm 20,

1925

1945

1966

1969

Tố cáo tội ác và bản chất của chủ

nghĩa thực dân Pháp, kêu gọi đấu tranh, vận động cách mạng;

Tuyên ngôn khai sinh nước Việt Nam độc lâp;

Kêu gọi toàn quốc kháng chiến chống Pháp, chống Mĩ bảo vệ độc

lập, tự do cho Tổ quốc;

Những lời căn dặn cuối cùng để lại cho toàn Đảng, toàn dân.

2

Truyện

và kí

Viết bằng tiếng Pháp

trong thời gian hoạt động cách mạng ở Pháp (Tâp: Truyện và kí: Vi hành, Những trò lố...); bằng tiếng Việt (Nhât kí chìm

tàu,Vừa đi đường vừa

Những

năm 20 Những năm 30 Những năm 40,

50...

Cây bút văn xuôi tài năng, trí tưởng

tượng phong phú, vốn văn hoá sâu rộng, trí tuệ sâu sắc và trái tim nồng nàn tinh yêu nước và cách mạng.

Chất trí tuệ và tính hiện đại.

Ngòi bút châm biếm vừa đầy tính chiến đấu vừa hóm hỉnh, tươi tắn.

3

Thơ ca

Nhật kí trong tù

Thơ Hồ Chí Minh Thơ chữ Hán Hồ Chí Minh

-1942-1943

- 1960

1967

1990

Tâp thơ sâu sắc về tư tưởng, đôc đáo

và đa dạng về bút pháp, kết tinh giá trị tư tưởng và nghệ thuật thơ Hồ Chí Minh.

Những bài thơ tuyên truyền giản dị,

mộc mạc, đầy khí thế.

Những bài thơ cảm hứng nghệ thuât vừa cổ điển vừa hiện đại.

Nhân vật trữ tình mang nặng nỗi nước

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

- B1: GV giao nhiệm vụ:

Giáo viên chia các nhóm và giao bài tập về nhà theo các câu hỏi sau:

1.Thu thập tư liệu từ báo chí, phỏng vấn người thân, trải nghiệm thực tế… để viết bài thuyết minh về Hồ Chí Minh

1. Viết cảm nhận về ca từ một bài hát ca ngợi HCM
2. Viết bài văn ngắn để làm sáng tỏ câu nói của HCM: “Không có gì quý hơn độc lập tự do”.

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:
• B4: GV nhạn xét, chốt kiến

thức

• Hoàn thành bài thuyết trình
• Từ một bài hát ca ngợi HCM, viết một bài văn ngắn cảm nhận về ca từ trong bài hát đó
• Phân tích đề, lập dàn ý về một tư tưởng đạo lí

Hoạt động của Thầy và trò

Nội dung cần đạt

• B1: GV giao nhiệm vụ: GV hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài

học bằng câu hỏi sau:

Những văn bản nào sau đây thuộc văn nghị luận mà em đã được học ở Ngữ văn 10 và 11:

a/ Hiền tài là nguyên khí của quốc gia ( Thân nhân

Trung)

b/ Tựa Trích diễm thi tập ( Hoàng Đức Lương) c/Một thời đại trong thi ca (Hoài Thanh)

d/Tôi yêu em ( Puskin)

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:
• B4:GV nhận xét và dẫn vào bài mới: Bên cạnh những tác phẩm văn học nghệ thuật, trong chương trình ngữ văn chúng ta còn được tiếp xúc không ít những văn bản nghị luận được các tác giả trình bày bằng hệ thống lập luận chặt chẽ, lí lẽ đanh thép, luận cứ xác thực, mang tính truyền cảm và tính chiến đấu

cao. Một trong những áng văn nghị luận giàu giá trị tư tưởng và nghệt huật là Tuyên ngôn Độc lập của HCM.

Gợi ý trả lời: a-b- c

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

1. GV hướng dẫn HS tìm hiểu chung về tác phẩm (10 phút).

- Pháp: dã tâm xâm lược VN lần thứ 2.

*Thao tác 2: GV hướng dẫn HS tìm hiểu đối tượng và mục đích sáng tác

-B1: GV chuyển giao nhiệm vụ

Trước tình hình như thế, theo em, đối tượng mà bản tuyên ngôn hướng đến là

những ai? Bản tuyên ngôn được viết ra

nhằm mục đích gì?

- B2: HS thực hiện nhiệm vụ

• B3: HS báo cáo kết quả
• B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

* Thao tác 3: Hướng dẫn HS đọc văn bản và tìm hiểu bố cục

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ

GV gọi 1 HS đọc bản tuyên ngôn ( Giọng hùng hồn, đanh thép)

Phân chia bố cục

- B2: HS thực hiện nhiệm vụ

• B3: HS báo cáo kết quả
• B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

2. Mục đích sáng tác:

* Đối tượng:

• Tất cả đồng bào Việt Nam
• Nhân dân thế giới

- Các lực lượng ngoại bang nhân danh đồng minh diệt phát xít Nhật (Pháp, Mĩ

, Anh, Trung Quốc….)

• Mục đích:
  • Công bố nền độc lập của dân tộc, khai sinh nước Việt Nam mới trước quốc dân và thế giới
  • Cương quyết bác bỏ luận điệu và âm mưu xâm lược trở lại của các thế lực thực dân đế quốc.

- Bày tỏ quyết tâm bảo vệ nền độc lập dân tộc.

3. Bố cục:

• Phần 1: Từ đầu đến “…không ai chối cãi được”

 Nêu nguyên lí chung của bản tuyên ngôn độc lập.

• • Phần 2: “Thế mà, …. phải được độc lập”

 Tố cáo tội ác của thực dân Pháp, khẳng định thực tế lịch sử là nhân dân

ta đấu tranh giành chính quyền, lập nên nước Việt Nam dân chủ cộng hòa.

• • Phần 3: Còn lại

Lời tuyên bố độc lập và ý chí bảo vệ nền độc lập của dân tộc

2. HƯỚNG DÂN HS ĐỌC HIỂU VĂN BẢN -

* Thao tác 1 :

Hướng dẫn HS tìm hiểu phần nguyên lí chung của bản tuyên ngôn

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ ( HS làm

việc nhóm)

Nhóm 1: Cơ sở pháp lí của bản Tuyên

II. Đọc – hiểu văn bản:

1. Nguyên lí chung về quyền bình đẳng, tự do, quyền mưu cầu hạnh

phúc của con người và các dân tộc.

tộc: đặt ba cuộc cách mạng, ba bản tuyên

ngôn, ba dân tộc ngang hàng nhau; đóng góp quan trọng nhất trong tư tưởng giải phóng dân tộc của Bác, là phát súng lệnh cho bão táp cách mạng ở các nước thuộc địa.

* Nhóm 4

+ Bác suy rộng ra, nâng lên thành quyền bình đẳng, tự do của các dân tộc trên thế

giới

 Đó là suy luận hợp lí, sáng tạo, là đóng góp quan trọng nhất trong tư tưởng

giải phóng dân tộc của Bác, là phát súng lệnh cho bão táp cách mạng ở các nước thuộc địa.

- B4: GV nhận xét, bổ sung và chốt kiến thức

Khẳng định đóng góp lớn về tư tưởng của Bác ở phần này.

Trích dẫn hai bản tuyên ngôn của Mĩ, Pháp nhằm đề cao giá trị tư tưởng

nhân đạo và văn minh nhân loại, tạo tiền đề cho những lập luận tiếp theo. Từ quyền bình đẳng, tự do của con người,

Hồ Chí Minh suy rộng ra về quyền đẳng, tự do của các dân tộc. Đây là một đóng góp riêng của Người vào lịch sử tư

tưởng nhân loại.

 Hồ Chí Minh mở đầu bản tuyên ngôn thật súc tích, ngắn gọn, lập

luận chặt chẽ, cách trích dẫn sáng tạo để đi đến một bình luận khéo léo, kien quyết: “Đó là những lẽ phải không ai chối cãi được”.

2. Gv hướng dẫn HS tìm hiểu cơ sở thực tế của bản tuyên ngôn

* Thao tác 1 :

Hướng dẫn học sinh tìm hiểu về tội ác của thực dân pháp đã gây ra với dân tộc VN

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ ( HS làm

2. Cơ sở thực tế của bản tuyên ngôn độc lập:

a. Tố cáo tội ác của thực dân Pháp:

- Câu mở đầu đoạn 2:

“Thế mà hơn 80 năm nay, bọn thực dân

quyền, lập nên nước Việt Nam Dân chủ

Cộng hòa.”

o “Sự thật là dân ta lấy lại nước Việt Nam từ tay Nhật, chứ không phải từ tay Pháp.”

 Bác bỏ luận điệu xảo trá, lên án tội ác dã man của Pháp, khẳng định vai trò của

CM vô sản Việt Nam và lập trường chính nghĩa của dân tộc.

- B4: GV nhận xét và chốt kiến thức

* Thao tác 2: GV hướng dẫn HS tìm hiểu phần khẳng định quyền độc lập, tự do của dân tộc VN

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ

Từ những chứng cứ lịch sử hiển nhiên trên, bản tuyên ngôn nhấn mạnh các thông điệp quan trọng.

- Trong ba câu văn ngắn gọn này, Bác muốn khẳng định điều gì?

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ
• B3: HS báo cáo sản phẩm

Ba câu văn ngắn gọn vừa chuyển tiếp vừa khẳng định:

+ Pháp chạy, Nhật hàng, vua Bảo Đại thoái vị

+ Dân ta đánh đổ các xiềng xích thực dân

gần 100 năm nay

+ Dân ta lại đánh đổ chế độ quân chủ mấy mươi thế kỉ

Sự ra đời của nước Việt Nam mới như một tất yếu lịch sử.

- B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

b. Khẳng định quyền độc lập tự do của dân tộc:

- Ba câu văn ngắn gọn vừa chuyển tiếp

vừa khẳng định

Sự ra đời của nước Việt Nam mới như một tất yếu lịch sử.

=> Kiểu câu khẳng định, điệp từ ngữ, song hành cú pháp… tạo nên âm hưởng hào hùng, đanh thép, trang trọng của đoản khúc anh hùng ca.

3. GV hướng dẫn HS tìm hiểu phần cuối: Lời tuyên ngôn

* Thao tác 1 :

Hướng dẫn học sinh tìm hiểu phần tuyên

bố cuối cùng.

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ ( HS làm việc cá nhân)

Người tuyên bố với toàn thể nhân dân trên thế giới điều gì?

3. Lời tuyên bố độc lập và ý chí bảo vệ độc lập dân tộc:

- Tuyên bố với thế giới về nền độc lập

của dân tộc Việt Nam:

- Bày tỏ ý chí bảo vệ nền độc lập của cả dân tộc:

Người còn nêu lên quyết tâm gì của dân

tộc?

• B2: HS thực hiện nhệm vụ

HS đọc dẫn chứng và phát biểu.

• B3: HS báo cáo sản phẩm

+ Tuyên bố với thế giới về nền độc lập của dân tộc Việt Nam: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự

thật đã thành một nước tự do độc lập.”

Những từ ngữ trang trọng: “trịnh trọng tuyên bố”, “có quyền hưởng”, sự thật đã

thành” vang lên mạnh mẽ, chắc nịch như lời khẳng định một chân lí.

+ Bày tỏ ý chí bảo vệ nền độc lập của cả dân tộc: “Toàn thể dân tộc Việt Nam

quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.”

Lời văn đanh thép như một lời thề, thể hiện ý chí, quyết tâm của cả dân tộc.

• B4: GV nhận xét, bổ sung và chốt kiến thức

GV: Lưu ý: trong bản tuyên ngôn, đây mới là đoạn văn tràn đầy khí phách dân tộc Việt Nam, thể hiện ý chí sắt đá nhất, yêu cầu hòa bình nhưng không sợ chiến tranh, sẵn sàng đón nhận phong ba bão

táp.

Lời văn đanh thép như một lời thề, thể hiện ý chí, quyết tâm của cả dân tộc.

4. GV hướng dẫn HS tổng kết tác phẩm

Hướng dẫn học sinh tìm hiểu những yếu tố thành công, mẫu mực của bản tuyên ngôn.

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ ( HS làm việc cá nhân)

• Giá trị cơ bản của bản tuyên ngôn
• Em hãy nhận xét về lập luận của bản tuyên ngôn?
  • Bản tuyên ngôn được xây dựng bằng những lí lẽ như thế nào?
  • Nhận xét về những dẫn chứng mà Bác đưa vào bản tuyên ngôn?

III. Tổ ng kết

1. Nội dung:

• Tuyên ngôn Độc lập là một văn kiện lịch sử vô giá tuyên bố trước quốc dân đồng bào và thế giới về quyền tự do, độc lập của dân tộc Việt Nam và khẳng định quyết tâm bảo vệ nền độc lập, tự do ấy.
  • Kết tinh lí tưởng đấu giải phóng dân tộc và tinh thần yêu chuộng độc lập, tự do.
  • Là một áng văn chính luận mẫu

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

- B1: GV giao nhiệm vụ:

ĐÁP ÁN

Câu hỏi 1: “Tuyênngônđộclập”cùng kiểu loại văn bản nào sau đây của văn học Việt Nam ?

1. Chiếu dời đô –Lý Công Uẩn
2. Hịch tướng sỹ –Trần Quốc Tuấn
3. Quân trung từ mệnh tập –Nguyễn Trãi d.Cả A, B và C.

[1]='d'

[2]='c'

[3]='c'

[4]='d'

[5]='a'

Câu hỏi 2: Dòng nào chưa nói đúng về bối cảnh lịch sử khi Hồ

Chí Minh viết “Tuyên ngôn Độc lập”?

a. Cả nước đang tổng khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân

dân

b. Thực dân Pháp đang rình rập muốn cướp nước ta một lần

nữa.

c. Phát xít Nhật đang thỏa thuận với thực dân Pháp để được trở

lại thống trị Đông Dương.

d. Các đế quốc Anh, Mĩ, Tàu Tưởng đều đang có ý định can

thiệp vào Việt Nam

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

- B1: GV giao nhiệm vụ:

Lí giải vì sao bản Tuyên ngôn

Độc lập từ khi ra đời cho đến nay là một áng văn chính luận

Vì ngoài giá trị lịch sử lớn lao, bản TNĐL còn chứa

đựng một tình cảm yêu nước thương dân nồng nàn của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tình cảm đó được bộc lộ qua các phương diện:

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

B1: GV giao nhiệm vụ:

• 1. So sánh điểm giống nhau và khác nhau về phần tuyên bố độc lập chủ quyền dân tộc giữa bài thơ Nam quốc sơn hà ( Lý Thường Kiệt), Bình Ngô Đại cáo ( Nguyễn Trãi) và TNĐL ( HCM);
  2. Sưu tầm đoạn Video clip HCM đọc

TNĐL, viết bài văn ngắn trình bày cảm nghĩ cá nhân sau khi xem đọc video clip đó.

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:

- B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

• Sử dụng thao tác lập luận so sánh

để trình bày

• Cảm nghĩ cần chân thành, xúc động.

.

Hoạt động của Thầy và trò

Nội dung cần đạt

- B1: GV giao nhiệm vụ: GV hướng dẫn học sinh tìm hiểu

về bài học bằng cách đưa ra các ví dụ sau để học sinh xác địng cách dùng từ trong câu nào đúng/sai?

1/Tổng thống và phu nhân.

2/Chị là phu nhân chiều chồng, chăm con. 3/Báo Thiếu niên nhi đồng.

4/Thiếu niên nhi đồng lang thang cơ nhỡ.

5/Tổng thống và vợ.

6/Chị là một người vợ chiều chồng, chăm con. 7/Báo Trẻ em.

8/Trẻ em lang thang cơ nhỡ.

- B2: HS thực hiện nhiệm vụ:

-B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:

-B4: GV nhận xét và dẫn vào bài mới: Đã là người Việt Nam thì bất cứ ai trong chúng ta cũng biết sử dung tiếng Việt trong

công việc giao tiếp hàng ngày, nhưng sử dụng tiếng Việt như

thế nào để đảm bảo sự trong sáng và đạt hiệu quả cao? Đó là điều chúng ta sẽ tìm hiểu trong bài học hôm nay.

trả lời: 1-3-6-8

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

1. GV hướng dẫn HS tìm hiểu sự trong sáng của tiếng Việt:(15 phút).

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ ( HS làm việc nhóm)

-HS trình bày suy nghĩ qua 1 số d/c cụ thể ( Giải thích nên hay không nên sử dụng các yếu tố nước ngoài, vì sao?)

-Có vay mượn

-không lạm dụng

Nhóm 1: Đọc và so sánh ba câu văn trong SGK, xác định câu nào trong sáng, câu nào không trong sáng? Vì sao?

• Qua đó theo em biểu hiện thứ nhất của trong sáng tiếng Việt là gì?
• Có trường hợp tiếng Việt được sử dụng linh hoạt, sáng tạo, có sự biến đổi, lúc đó tiếng Việt có đảm bảo được sự trong sáng hay không? Hãy phân tích câu thơ của Nguyễn Duy và

I. Sự trong sáng của

tiếng Việt:

“Trong”: có nghĩa là trong trẻo, không có chất tạp, không đục. “Sáng”: là sáng tỏ, sáng chiếu, sáng chói, nó phát huy cái trong, nhờ đó phản ánh được tư tưởng và tình cảm

 Hiện tượng lạm dụng tiếng nước ngoài chỉ làm vẩn đục tiếng Việt.

Nhóm 3: Tính lịch sự, có văn hoá trong lời nói thể hiện ở cách xưng hô, thưa gửi, cách sử dụng từ ngữ:

o Cách xưng hô:

Ông giáo: Cụ với tôi, ông với con

thể hiện sự kính trọng, thân thiết gần gũi.

Lão Hạc: Ông giáo, chúng mình, tôi với ông

thể hiện sự tôn trọng của Lão Hạc đối với ông giáo

• Cách thưa gửi của Lão Hạc với ông giáo: “ Vâng! Ông

giáo dạy phải”

Sự trân trọng, tin tưởng và có phần ngưỡng mộ của lão Hạc với ông giáo

o Các từ ngữ: trong sáng, rõ ràng, nhã nhặn, lịch sự HS: Nêu thêm ví dụ:

o Trong các trường hợp khác nhau, dùng từ chết có thể thay thế bằng: khuất núi, quy tiên, từ trần, về cõi vĩnh hằng...

o Hoặc dùng các nói giảm:

• • Có lẽ chị không còn trẻ lắm.
  • Tôi hỏi thật không phải, chị đã có gia đình chưa?
  • Bạn đừng giận thì mình mới nói.
  • Mình hỏi câu này bạn đừng giận mình đấy...

- B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

+ GV: Mở rộng vấn đề: Bên cạnh những lời văn mang tính lịch sự, có văn hoá, ta vẫn bắt gặp trong văn chương những lời nói không đảm bảo tính lịch sự, trong sáng của tiếng Việt.

Ví dụ:

“Mẹ kiếp! Thế có phí rượu không? Thế thì có khổ hắn không? Không biết đứa chết mẹ nào đã đẻ ra thân hắn cho hắn khổ đến nông nỗi này?”

(Chí Phèo – Nam Cao).

Tại sao lại có điều đó? Bởi tác giả muốn nhân vật trực tiếp bộc lộ tính cách đối với người đọc qua chính những ngôn ngữ

của mình. Lời nói của Chí Phèo trong trích đoạn trên là lời nói của Chí khi đã bị tha hoá trở thành một tên côn đồ, bặm trợn, một con quỷ dữ của làng Vũ Đại.

2.GV Hướng dẫn HS tìm hiểu trách nhiệm giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt (20

Phút)

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ ( HS làm việc cá nhân)

- Muốn giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt, chúng ta phải

II. Trách nhiệm giữ gìn sự trong sáng của

có thái độ và tình cảm như thế nào đối với tiếng Việt?

- Để giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt, mỗi người cần có hiểu biết về tiếng Việt hay không? Và là thế nào để có những hiểu biết về tiếng Việt?

• Về mặt hành động, để giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt, mọi người cần sử dụng tiếng Việt như thế nào?
• B2: HS thực hiện nhiệm vụ
• B3: HS báo cáo sản phẩm:

Học sinh thảo luận và nói lên ý kiến của mình

-Cần có ý thức tôn trọng và yêu quý tiếng Việt, xem đó là

”thứ của cải vô cùng lâu đời và quí báu của dân tộc”

• Để giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt, mỗi người cần có những hiểu biết về tiếng Việt

(Cần có những hiểu biết cần thiết về các chuẩn mực của tiếng Việt: ngữ âm, chữ viết, từ ngữ, ngữ pháp)

• Hiểu biết đó không chỉ qua học tập ở trường, mà còn bằng tự học hỏi.
  • Sử dụng tiếng Việt theo chuẩn mực và quy tắc, trong đó có các quy tắc chuyển hoá, biến đổi.
  • Không lạm dụng tiếng nước ngoài làm vẩn đục tiếng Việt.

- Tránh những lối nói thô tục, thiếu văn hoá.

- B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

tiếng Việt:

1. Về thái độ, tình cảm:
2. Về nhận thức:
3. Về hành động:

3. GV HƯỚNG DẪN HS TÌM HIỂU PHẦN LUYỆN TẬP ( 40 PHÚT)

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ ( HS làm việc nhóm)

Nhóm 1: Bài tập 1- trang 33

- Yêu cầu HS tìm những từ ngữ tiêu biểu mà tác giả dùng để miêu tả diện mạo hoặc tính cách nhân vật trong Truyện Kiều?

Nhóm 2: Bài tập 2-trang 34

Yêu cầu học sinh điền vào đoạn văn các dấu câu thích hợp để đoạn văn được trong sáng.

Nhóm 3: Bài tập 1. trang 44

- Yêu cầu học sinh phân tích từng câu văn để tìm ra những câu văn “trong sáng” và những câu “không trong sáng”? Nhóm 4: Bài tập 2. trang 45

- Yêu cầu học sinh phân tích để tìm ra những từ nước ngoài nào không nên sử dụng và thay thế bằng từ khác để đảm bảo sự trong sáng của tiếng Việt.

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ
• B3: HS báo cáo sản phẩm

* Nhóm 1

Các từ ngữ Nguyễn Du và Hoài Thanh nói về các nhân vật rất

III. Luyện tập

Bài tập 1- trang 33

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

- B1: GV giao nhiệm vụ Trình bày trách nhiệm của tuổi trẻ trong việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt.

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:

Nêu được trách nhiệm

của tuổi trẻ trong việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt.

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

• B1: GV giao nhiệm vụ:

Giáo viên tổ chức cho học sinh thực hành các bài tập sau tại lớp:

Chỉ ra chỗ sai và cách sửa trong việc dùng từ ở các câu văn sau:

-Xoá đói giảm nghèo là nhiêm vụ bức tử của huyện ta!.

• • Gớm, lâu quá, hôm nay bác mới quá độ đến nhà em!
  • Hắn vốn có một thân nhân tốt, thế mà không hiểu tại sao lại bị vướng vào vòng lao lí
• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:

- B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:

- B4: Gv nhận xét, chốt kiễn thức

Xoá đói giảm nghèo là nhiêm

vụ b ức t hi ết của huyện ta!.

- Gớm, lâu quá, hôm nay bác mới q uá bộ đến nhà em!

- Hắn vốn có một nhân thân tốt, thế mà không hiểu tại sao lại bị vướng

vào vòng lao lí

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

- B1: GV giao nhiệm vụ:

1.Viết bài văn ngắn bày tỏ suy nghĩ về văn hoá ứng xử trong giao thông.

2.Từ thực tế, từ những câu chuyện, những tình huống thật xảy ra trong cuộc sống em hãy chỉ ra các trường hợp không sử dụng đúng chuẩn mực của TV ...và nêu cách sửa chữa của bản thân.

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3:HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:

- B4: Gv nhận xét, chốt kiến thức

• Trước khi viết bài, HS phải lập dàn

ý có đầu đủ mở-thân-kết

• Vấn đề cần nghị luận: văn hoá ứng xử trong giao thông.

-chỉ ra các trường hợp không sử dụng đúng chuẩn mực của TV ...và nêu cách sửa chữa của bản thân.

.

Hoạt động của Thầy và trò

Nội dung cần đạt

• B1: GV giao nhiệm vụ: Điền khuyết các câu sau:

a/ Nhân dân Nam Bộ gọi Nguyễn Đình Chiểu bằng cái tên thân mật là:…….Chiểu

b/ Chở bao nhiêu …..thuyền…….

Đâm………………bút……….

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:
• B4: GV nhận xét và dẫn vào bài mới: trong chương trình Ngữ văn 11, các em đã học về tác giả Nguyễn

Đình Chiểu, bài Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, Chạy giặc…Để có cái nhìn khoa học về cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của ông, hôm nay chúng ta tìm hiểu về bài nghiên cứu của ông Phạm Văn Đồng.

HS điền chính xác những

thong tin trong phiếu học tập

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

1. GV Hướng dẫn HS tìm hiểu chung về tác giả và tác phẩm (15 phút).

* Thao tác 1 :

Hướng dẫn HS tìm hiểu chung về tác giả và tác phẩm

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ ( HS làm việc

cá nhân )

- Đọc tiểu dẫn và trình bày những nét chính về tác giả PVĐ

I/ Tìm hiểu chung:

1/ Tác giả PVĐ: ( 1906-2000)

• Nhà CM, CT, NG lỗi lạc của cách mạng VN thế kỉ XX
• Nhà giáo dục, nhà lí luận vhoá vnghệ

+ Đoạn 3: LVT, tác phẩm lớn nhất của NĐC,

có ảnh hưởng sâu rộng trong dân gian nhất là ở miền Nam

- Kết bài: Cuộc đời và sự nghiệp thơ văn NĐC- tấm gương sáng của mọi thời đại.

- B4: GV nhận xét, chôt kiến thức

GV chốt lại:  Điều kiện để có một bài NLVH tốt:

o Có hiểu biết sâu rộng về văn học và các lĩnh vực khác

o Có quan niệm đúng đắn về thế giới cũng như đời sống con người.

2. GV hướng dẫn HS tìm hiểu nội dung và nghệ thuật của văn bản

* Thao tác 1 :

Hướng dẫn HS tìm hiểu phần mở đầu văn bản

- B1: GV giao nhiệm vụ ( HS làm việc nhóm)

Nhóm 1: - Tác giả mở đầu bằng một nhận định như thế nào, nêu lên điều gì?

Nhóm 2: Hiểu “lúc này” là thời điểm nào? Nhấn mạnh thời điểm ấy, Phạm Văn Đồng muốn nêu lên điều gì?

Nhóm 3: Sau đó, Phạm Văn Đồng đã dùng câu văn ẩn dụ để khẳng định điều gì về Nguyễn Đình Chiểu?

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ
• B3: HS báo cáo sản phẩm:

Nhóm 1

- Tác giả mở đầu bằng một nhận định khách quan có tính thời sự:

“Ngôi sao Nguyễn Đình Chiểu, một nhà thơ

lớn của nước ta, đáng lẽ phải sáng tỏ hơn nữa trong bầu trời văn nghệ của dân tộc, nhất là vào lúc này”

• Nhóm 2

“Lúc này”: năm 1963, phong trào đấu tranh chống Mĩ – nguỵ của nhân dân miền Nam đang phát triển sôi sục, rộng khắp

Nhấn mạnh thời điểm ca ngợi nhà thơ yêu

1. Đọc – hiểu văn bản:
   1. Phần mở bài: Nguyễn Đình Chiểu – nhà thơ lớn của dân tộc

- Tác giả mở đầu bằng một nhận định khách quan có tính thời sự…

“Lúc này”: năm 1963,

dung và nghệ thuật.

+ Thứ hai: Người đọc biết rất ít về thơ văn yêu nước - một bộ phân quan trọng trong sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Đình Chiểu.

sâu sắc

2. GV Hướng dẫn HS tìm hiểu phần than bài

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ ( HS làm việc

nhóm)

Nhóm 1:

• Xđ các luận cứ của luận điểm 1; chỉ ra

“ánh sáng khác thường” trong cuộc đời và quan niệm văn chương của NĐC; nhận xét về

cách lập luận

• Tác giả đã giới thiệu những gì về con người nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu?
• Tác giả đã nhấn mạnh vào đặc điểm nổi bật nào khi giới thiệu về con người Nguyễn Đình Chiểu?

Nhóm 2 :

• Xđ các luận cứ của luận điểm 2; lí giải cách triển khai luận điểm của tác giả.
• Trong phần này, tác giả đã đưa ra những

luận điểm và luận cứ như thế nào? Có tác dụng gì?

• Trong phần đầu của luận điểm 2, Phạm Văn

Đồng đã tái hiện lại thời kì Nguyễn Đình Chiểu sống. Đó là thời kì như thế nào?

• Phạm Văn Đồng đã phân tích tác phẩm nào của Nguyễn Đình Chiểu để cho người đọc thấy được sự sáng tạo của Nguyễn Đình Chiểu? Sự sáng tạo đó là gì?
• Tác giả đã so sánh bài Văn tế nghĩa sĩ Cần

Giuộc với Bình Ngô đại cáo. So sánh như vậy để làm gì?

• Phạm Văn Đồng đã dẫn thêm bài thơ Xúc cảnh của Nguyễn Đình Chiểu nhằm mục đích gì?
• Trong luận điểm 2, Phạm Văn Đồng viết về

Nguyễn Đình Chiểu với trí tuệ, sự hiểu biết như thế nào? Nhận xét về cách viết của tác giả? Nhóm 3:

• Xđ nd ý kiến đánh giá của PVĐ về giá trị của

2. Phần thân bài:

a. Luận điểm 1: “Ánh sáng khác

thường” trong con người và quan niệm sáng tác của Nguyễn Đình Chiểu

• Con người:

Tác giả không viết lại tiểu sử Nguyễn Đình Chiểu mà nhấn mạnh

vào đặc điểm nổi bật: khí tiết của một người chí sĩ yêu nước, trọn đời phấn đấu hi sinh vì nghĩa lớn.

• Quan điểm sáng tác:

 Tác giả đã đưa ra luận điểm có tính khái quát cao, luận cứ bao

gồm các lí lẽ và dẫn chứng tiêu biểu, cụ thể, giúp người đọc hiểu rõ và sâu sắc vấn đề.

b. Luận điểm 2: “Ánh sáng khác thường” trong thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu

- Nêu bối cảnh thời đại Nguyễn

Đình Chiểu cầm bút: “khổ nhục nhưng vĩ đại”

Nguyễn Đình Chiểu trong nền văn học dân

tộc:“Nguyễn Đình Chiểu là một chí sĩ yêu nước, một nhà thơ lớn của nước ta”.

- Nhấn mạnh ý nghĩa và giá trị to lớn của cuộc đời và sự nghiệp văn chương của Nguyễn Đình Chiểu. Đó là bài học cho mỗi con người:“Đời sống ... tư tưởng”

Nguyễn Đình Chiểu là nhà thơ yêu nước, lá cờ đầu của thơ văn yêu nước, là người nêu cao

sứ mạng của người chiến sĩ trên mặt trận văn hoá tư tưởng.

- B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

GV chốt lại: o Vai trò của người chiến sĩ trên mặt trận văn hoá tư tưởng

o Vai trò to lớn của văn học đối với đời sống

o Tưởng nhớ đến Nguyễn Đình Chiểu, một con người anh dũng, một “ngôi sao sáng trong văn nghệ dân tộc”

.

4. GV hướng dẫn HS tổng kết:(05 PHÚT)

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ ( HS làm việc

cá nhân)

• Tóm lại, qua bài văn nghị luận này, Phạm Văn Đồng muốn chúng ta hiểu thật đúng và thật sâu sắc những gì về cuộc đời và sự nghiệp văn chương của Nguyễn Đình Chiểu?
• Đánh giá bài văn, có ý kiến cho rằng nó có cách lập luận thuyết phục nhưng hơi khô khan, ít hấp dẫn. Có đúng như vậy không? Vì sao?
• B2: HS thực hiện nhiệm vụ
• B3: HS báo cáo sản phẩm

Bố cục chặt chẽ, các luận điểm triển khai bám sát vấn đề trung tâm..

Cách lập luận từ khái quát đến cụ thể, kết hợp

cả diễn dịch, quy nạp và hình thức “đòn bẩy”.

- Lời văn có tính khoa học, vừa có màu sắc văn chương vừa khách quan; ngôn ngữ giàu hình ảnh.

Giọng điệu linh hoạt, biến hoạt : khi hào sảng, lúc xót xa,…

- B4: GV nhận xét, chốt lại kiến thức

III. Tổng kết:

Nghệ thuật:

• • Bố cục :
  • Cách lập :
  • Lời văn :
  • Giọng điệu :

2) Ý nghĩa văn bản:

Khẳng định ý nghĩa cao đẹp

của cuộc đời và văn nghiệp của Nguyễn Đình Chiểu: cuộc đời của một chiến sĩ phấn đấu hết mình cho sự nghiệp đấu tranh giải

phóng dân tộc; sự nghiệp thơ văn của ông là một minh chứng hùng hồn cho địa vị và tác dụng to lớn của văn học nghệ thuật cũng như trách nhiệm của người cầm bút đối với đất nước, dân tộc.

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

- B1: GV giao nhiệm vụ:

Câu hỏi 1: Trong phần mở đầu của bài văn “Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong bầu trời văn nghệ dân tộc”, Phạm Văn Đồng đã ví Nguyễn Đình Chiểu và thơ văn của ông với hình ảnh nào?

1. Ngôi sao chói sáng trong bầu trời văn nghệ dân tộc
2. Ngôi sao lẻ loi trong bầu trời văn nghệ dân tộc
3. Ngôi sao sáng cuối cùng trong bầu trời văn nghệ dân tộc thế kỉ XIX
4. Ngôi sao có ánh sáng khác thường, càng nhìn càng thấy sáng

Câu hỏi 2: Trong đoạn mở đầu bài văn, tác giả viết:” Ngôi sao Nguyễn Đình Chiểu, một nhà thơ lớn của nước ta đáng lẽ phải sáng tỏ hơn nữa trong bầu trời văn nghệ của dân tộc, nhất là trong lúc này”.”Lúc này” được nói tới ở đây là thời điểm nào?

1. Năm 1945
2. Năm 1954
3. Năm 1963
4. Năm 1975

Câu hỏi 3: Theo tác giả, vì sao” ngôi sao Nguyễn Đình Chiểu” chưa sáng tỏ hơn trong bầu trời văn nghệ dân tộc?

1. Phần lớn độc giả mới chỉ biết Nguyễn Đình Chiểu là tác giả của “Lục Vân Tiên”
2. Còn hiểu “Lục Vân Tiên” khá thiên lệch về nội dung và về văn
3. Còn ít biết tới thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu
4. Cả A,B và C

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:
• B4: GV nhận xét, báo cáo sản phẩm

ĐÁP ÁN

[1]='d' [2]='c' [3]='d'

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

• B1: GV giao nhiệm vụ:

Trong phần mở đầu bài “Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ

của dân tộc”, ông Phạm Văn Đồng có

viết : “Trên trời có những vì sao có ánh sáng khác thường, nhưng con mắt thường của chúng ta phải nhìn chăm chú thì mới thấy và càng nhìn thì càng thấy sáng. Văn thơ của Nguyễn Đình

Chiểu cũng vậy.”

• 1. Xác định biện pháp tu từ và ý nghĩa biện pháp tu từ đó trong văn bản trên.

3. Các từ ngữ: ánh sáng khác thường, nhìn chăm chú, càng nhìn càng

thấy sáng có hiệu quả nghệ thuật như thế nào?

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:
• B4: GV nhận xét , chốt kiến thức

1/ Tác giả dùng nghệ thuật ẩn dụ để

khẳng định tài năng và tấm lòng yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu

2/ o Nguyễn Đình Chiểu là ngôi sao

có ánh sáng khác thường: Nguyễn Đình Chiểu là một hiện tượng độc đáo, thơ văn Nguyễn Đình Chiểu có vẻ đẹp riêng không dễ nhận ra.

o Phải chăm chú nhìn thì mới thấy:

phải cố gắng tìm hiểu và tìm hiểu kĩ, phải kiên trì nghiên cứu thì mới cảm nhận được vẻ đẹp riêng của nó.

o Càng nhìn càng thấy sáng: càng nghiên cứu, càng tìm hiểu kĩ ta sẽ càng thấy được cái hay của nó và càng khám

phá ra được những vẻ đẹp mới

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

- B1: GV giao nhiệm vụ:

Nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu tuy bị mù khi còn trẻ nhưng

ông đã làm tròn ba thiên chức: nhà giáo, thầy thuốc và nhà thơ. Em hãy bày tỏ suy nghĩ về bài học về ý chí, nghị lực rút ra qua vẻ đẹp từ cuôc đời Nguyễn Đình

Chiểu bằng một đoạn văn ngắn.

- B2:HS thực hiện nhiệm vụ:

Bài văn cần trình bày các ý sau:

-Trong cuộc sống có nhiều người có số phận bất

hạnh biết vươn lên để học tập và cống hiến cho xã hội.

• Những người có số phận bất hạnh là những người kém may mắn trong cuộc sống nhưng lại biết vươn lên để sống có ích, có ý nghĩa.
• Biểu hiện:

+ Những người sinh ra trong hoàn cảnh khó khăn: mồ côi cha mẹ, gia đình nghèo khó hoặc bố mẹ

bị bệnh tật, bản thân phải lăn lóc, mưu sinh kiếm

sống ngay từ bé…nhưng họ đã biết khắc phục hoàn

Hoạt động của Thầy và trò

Nội dung cần đạt

- B1: GV giao nhiệm vụ: GV trình chiếu hình ảnh về

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

1. GV HƯỚNG DẪN HS TÌM HIỂU VĂN BẢN MẤY Ý NGHĨ VỀ THƠ (20

phút).

* Thao tác 1 :

Hướng dẫn HS tìm hiểu chung về tác giả và tác phẩm

• B1: GV giao nhiệm vụ

Yêu cầu HS đọc tiểu dẫn sgk rồi tóm tắt những nét cơ bản về tác giả, hoàn cảnh ra đời và mục đích sáng tác của tác phẩm

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ
• B3: HS báo cáo sản phẩm
• B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

* Thao tác 2: GV hướng dẫn tìm hiểu nội dung và nghệ thuật đoạn trích

- B1: GV giao nhiệm vụ ( HS làm việc cá

nhân)

Yêu cầu hs chú ý 3 đoạn đầu của bài trích để trả lời câu hỏi 1 (SGK).

A. MẤY Ý NGHĨ VỀ THƠ

Tiểu dẫn:

• 1. Tác giả:(SGK)

Tác phẩm:

- Hoàn cảnh ra đời: Cuộc kháng

chiến chống Pháp bước sang năm thứ 3 và thu được những thắng lợi quan trọng, trong đó có sự góp phần tích

cực của văn nghệ.

- Mục đích sáng tác: tác phẩm thể hiện một quan niệm đúng đắn về thơ nói chung, về thơ ca kháng chiến nói

riêng; qua đó đáp ứng được yêu cầu thơ ca phục vụ kháng chiến, vừa nhấn

mạnh và làm nổi bật đặc trưng bản chất của thơ ca.

1. Đọc- hiểu văn bản:
   1. Đặc trưng cơ bản nhất của thơ:

- Đặc trưng cơ bản nhất của thơ là thể

hiện tâm hồn con người.

- Thế nào là “rung động thơ” và “làm thơ”?

- Nêu ngắn gọn những đặc điểm cơ bản của ngôn ngữ - hình ảnh thơ.

- Quan niệm về thơ của NĐT ngày nay còn giá trị không? Vì sao?

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ
• B3: HS báo cáo sản phẩm

+ Rung động thơ: là khi tâm hồn ra khỏi trạng thái bình thường do có sự va chạm với thế giới

bên ngoài và bật lên những tình ý mới mẻ.

+ Làm thơ: là thể hiện những rung động của tâm hồn con người bằng lời nói (hoặc chữ viết

)

Những đặc điểm của ngôn ngữ - hình ảnh thơ: Gồm

+ Phải gắn với tư tưởng - tình cảm

+ Phải có hình ảnh.( Vừa là hình ảnh thực, sống động, mới lạ về sự vật vừa chứa đựng cảm xúc thành thực

+ Phải có nhịp điệu ( bên ngoài và bên trong,

các yếu tố ngôn ngữ và tâm hồn)

- B4: GV nhận xét, chốt kiến thức GV nhấn mạnh:

-Việc nêu lên những vấn đề đặc trưng bản chất của thơ ca không chỉ có tác dụng nhất thời lúc bấy giờ mà ngày nay nó vẫn còn có giá trị bởi

ý nghĩa thời sự, tính chất khoa học đúng đắn, gắn bó chặt chẽ với cuộc sống và thực tiễn sáng tạo thi ca.

-Quá trình ra đời của một bài thơ: Rung

động thơ => Làm thơ

+ Rung động thơ:

+ Làm thơ:

2. Những đặc điểm của ngôn ngữ - hình ảnh thơ:

• Phải gắn với tư tưởng - tình cảm
• Phải có hình ảnh
• Phải có nhịp điệu .

3. Nét đặc sắc về nghệ thuật:

• Lập luận chặt chẽ.
• Văn giàu hình ảnh, cảm xúc.

4. Giá trị của bài tiểu luận:

2. GV hướng dẫn HS tìm hiểu đoạn trích Đô-xtoi-ep-xki

* Thao tác 1 :

Hướng dẫn HS tìm hiểu chung văn bản

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ

Yêu cầu HS đọc tiểu dẫn và trả lời các câu hỏi sau:

-Nêu nhận xét khái quat nhất về cuộc đời và

sự nghiệp của Đô-xtoi-ép-xki và X.Xvai-gơ?

-Tóm tắt những ý chính của đoạn trích.

-Thể loại văn bản và đặc trưng của thể loại đó?

B. ĐÔ - XTÔI – ÉP – XKI

(TRÍCH):

I. Tiểu hiểu chung:

1. Tìm hiểu khái quát tiểu sử Đô-

xtôi-ép-xki, X. Xvai-gơ:

+ Đô-xtôi-ép-xki là nhà văn lớn của nước Nga. Cuộc đời ông có nhiều

thăng trầm, thay đổi quan điểm trong

quá trình sáng tác và chuyển biến tư tưởng tình cảm. Ông để lại nhiều tác

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

• B1: GV giao nhiệm vụ:

Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi từ Câu 1 đến Câu 3:

“Làm thơ, ấy là dùng lời và những dấu hiệu thay cho lời nói, tức là chữ – để thể hiện một trạng thái tâm lí đang rung chuyển khác thường. Làm thơ là đang sống, không phải chỉ

nhìn lại sự sống, làm một câu thơ yêu, tâm hồn cũng rung động như khi có người yêu trước mặt. Bài thơ là những câu, những lời diễn lên, làm sống ngay lên một tình cảm, một nỗi niềm trong lòng người đọc. Ta nói truyền sang hình như người đọc chỉ đứng yên mà

nhận. Nhưng kì thực, cái trạng thái tâm lí truyền sang ấy là người đọc tự tạo cho mình, khi nhìn những chữ, khi nghe những lời, khi mọi sợi dây của tâm hồn rung lên vì chạm thấy những hình ảnh, những ý nghĩa, những mong muốn, những tình cảm mà lời và chữ của bài thơ kéo theo đằng sau như vầng sáng

xung quanh ngọn lửa.”

(Nguyễn Đình Thi,Mấy ý nghĩ về thơ, Ngữ văn 12, tập một)

Câu 1: Xác định phong cách ngôn ngữ chính của văn bản?

Câu 2: Chỉ ra câu văn nêu nội dung

chính của văn bản?

Câu 3: Theo Nguyễn Đình Thi, nhà thơ dùng phương tiện/chất liệu nào để thể hiện tình cảm,cảm xúc của mình?

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:

- B3:HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:

- B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

Câu 1: Phong cách ngôn ngữ

nghệ thuật

Câu 2: Câu: Làm thơ, ấy là dùng lời và những dấu hiệu thay cho

lời nói, tức là chữ – để thể hiện một trạng thái tâm lí đang rung chuyển khác thường.

Câu 3: Theo Nguyễn Đình Thi, nhà thơ dùng phương tiện/chất liệu là ngôn ngữ (lời và chữ) để thể hiện tình cảm,cảm xúc của mình

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

- B1:GV giao nhiệm vụ:

Qua văn bản của Xvai go, em hiểu thế nào là một nhà văn vĩ đại?

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:

- B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

• Nhà văn vĩ đại có thể xét trên nhiều mặt nhưng những điểm chính là: tác phẩm phải đề cập được những vấn đề lớn lao của xã hội và thời đại tác động mạnh mẽ vào nhận thức và tình cảm của nhân dân, được nhân dân ngưỡng mộ, kính yêu.
• Nhà văn vừa là nhà nghệ thuật, vừa là nhà tư tưởng nói lên được những khát khao chân chính của thời đại, vượt lên hoàn cảnh để cống hiến. Cho nên nhà văn vĩ đại còn là tấm gươn sáng về tinh thần lao động không biết mệt mỏi.

- Tác phẩm mang giá trị nhân đạo sâu sắc.

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

- B1: GV giao nhiệm vụ:

Thử viết mẩu truyện về một danh nhân Việt Nam.

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:

- B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

Dựa vào cách viết của Xvai gơ, chọn

một nhà văn Việt Nam để viết về chân dung đó.

Hoạt động của Thầy và trò

Nội dung cần đạt

• B1: GV giao nhiệm vụ: Giải thích và sắp xếp các từ

sau thuộc môn học nào trong chương trình phổ thông?

a.Badơ: b.Ẩn dụ:

• 1. Phân số thập phân:
  2. Lực là tác dụng đẩy, kéo của vật này lên vật khác.
• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:

- B4: GV nhận xét từ đó giới thiệu Vào bài: Trong cuộc sống thường ngày, ta được tiếp xúc và sử dụng

nhiều phong cách ngôn ngữ khác nhau. Trong số đó có phong cách ngôn ngữ khoa học. Vậy phong cách ngôn ngữ khoa học là loại ngôn ngữ như thế nào? Nó có những đặc trưng gì? Tất cả sẽ được giải đáp trong bài học hôm nay.

a.Badơ: hợp chất mà

phân tử gồm có một nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều nhóm hi-đrô-xít. (Dùng trong văn bản khoa

học hoá học).

b.Ân dụ: gọi tên sự vật, hiên tượng này bằng tên sự vật, hiên tượng khác có nét tương đồng với nó. (Dùng trong văn bản khoa

học Ngữ văn).

c.Phân số thập phân: phân số mà mẫu là luỹ thừa của 10. (Dùng trong văn bản khoa học toán học).

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

1. GV hướng dẫn HS tìm hiểu văn bản khoa học và ngôn ngữ khoa học: (10 phút).

-B1: GV chuyển giao nhiệm vụ

Yêu cầu 3 học sinh lần lượt đọc 3 đoạn trích từ 3 văn bản khoa học.

• Ba đoạn trích trên đều nói về những vấn đề khoa

học. Nhưng khác nhau về mức độ và phạm vi sử dụng như thế nào?

• Như vậy, các văn bản trên là thuộc những loại văn

bản khoa học nào?

• Qua các ngữ liệu đã phân tích, em hiểu thế nào là ngôn ngữ khoa học?
• Ngôn ngữ khoa học tồn tại dưới những dạng nào? Nêu ví dụ một số loại văn bản khoa học của từng dạng?

- B2: HS thực hiện, trả lời theo đúng khái niệm ngôn ngữ khoa học đã nêu trong SGK

- B3: HS báo cáo sản phẩm

1. Tìm hiểu ngữ liệu:

I. Văn bản khoa học và ngôn ngữ khoa học:

1. Tìm hiểu ngữ liệu:

- Về mức độ:

• Về phạm vi sử dụng:
• Các loại văn bản khoa học:

- Về mức độ:

+ Văn bản a: chuyên sâu

+ Văn bản b: phù hợp với học sinh THPT

+ Văn bản c: phổ cập

• Về phạm vi sử dụng:

+ Văn bản a: những người có trình độ chuyên môn sâu

+ Văn bản b: trong nhà trường

+ Văn bản c: mọi người

• Các loại văn bản khoa học:

+ Văn bản a: VBKH chuyên sâu

+ Văn bản b: VBKH giáo khoa

+ Văn bản c: VBKH phổ cập

• Ngôn ngữ khoa học: Là ngôn ngữ dùng trong các văn bản khoa học, trong phạm vi giao tiếp về những

vấn đề khoa học.

- Các dạng:

+ Dạng viết: báo cáo khoa học, luận văn, luận án, SGK, sách phổ biến khoa học…

+ Dạng nói: giảng bài, nói chuyện khoa học, thảo luận – tranh luận khoa học...

- B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

2. Ngôn ngữ khoa học:

- Ngôn ngữ khoa học:

- Các dạng:

+ Dạng viết:

+ Dạng nói:

2. GV hướng dẫn HS tìm hiểu đặc trưng của ngôn ngữ khoa học:( 45 PHÚT)

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ( Học sinh trao đổi nhóm

)

Nhóm 1: Dựa vào những tư liệu thực tế và nhận định trong SGK, cho biết tính khái quát trừu tượng của ngôn ngữ khoa học thể hiện qua các phương tiện ngôn ngữ

như thế nào?

GV cho ví dụ:

Thạch nhũ: sản phẩm hình thành trong các hang

động do sự nhỏ giọt của các dung dịch đá vôi hoà tan trong nước có chứa a-xít các-bô-níc. (Dùng trong văn bản

khoa học địa lí).

Ẩn dụ: gọi tên sự vật, hiên tượng này bằng tên sự vật, hiên tượng khác có nét tương đồng với nó. (Dùng trong văn bản khoa học Ngữ văn).

Lực là tác dụng đẩy, kéo của vật này lên vật khác. (Vật lí)

Nhóm 2: Qua tư liệu thực tế và nhận định trong SGK, em hiểu tính lí trí, logic của ngôn ngữ khoa học thể hiện

qua các phương tiện ngôn ngữ như thế nào?

II. Đặc trưng của ngôn ngữ khoa học:

1. Tính khái quát, trừu tượng :

- Ngôn ngữ khoa học

dùng nhiều thuật ngữ khoa học: từ chuyên môn dùng trong từng ngành khoa học và chỉ dùng để biểu hiện khái niệm khoa học.

- Kết cấu văn bản: mang tính khái quát (các luận

điểm khoa học trình bày

từ lớn đến nhỏ, từ cao đến thấp, từ khái quát đến cụ thể)

3. GV hướng dẫn HS làm bài tập phần luyện tập( 40 PHÚT)

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ

Tổ chức cho HS thảo luận nhóm:

Nhóm 1: Bài tập 1:

• Nội dung thông tin là gì ?
• Thuộc loại văn bản nào ?
• Tìm các thuật ngữ khoa học được sử dụng trong văn bản ?

Nhóm 2: Bài tập 2:

Cho ví dụ về đoạn thẳng và chia nhóm cho học sinh thảo luận các từ còn lại

Nhóm 3: Bài tập 3 :

Tính lí trí và logic của văn bản được thể hiện ở những phương diện nào?

Nhóm 4: Bài tập 4 :

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ
• B3: HS báo cáo sản phẩm

*Nhóm 1

Bài Khái quát văn học Việt Nam từ Cách mạng tháng Tám 1945 đến hết thế kỉ XX

• Nội dung thông tin:

+ Hoàn cảnh lịch sử, xã hội và văn hoá

+ Quá trình phát triển và những thành tựu chủ yếu của từng giai đoạn

+ Những đặc điểm cơ bản của văn học giai đoạn từ 1945 đến 1975 và 1975 đến hết thế kỉ XX.

• Thuộc loại văn bản: ngành Khoa học Xã hội và Nhân văn, hoặc chuyên ngành Khoa học Ngữ văn
• Ngôn ngữ khoa học trong văn bản có nhiều đặc điểm:

+ Dùng nhiều thuật ngữ khoa học.

+ Kết cấu của văn bản mạch lạc, chặt chẽ: có hệ thống đề mục lớn nhỏ, các phần, các đoạn rõ ràng

Nhóm 2

Ví dụ: Đoạn thẳng

• • Thông thường: là đoạn không cong queo, gãy khúc
  • Toán học: Đoạn ngắn nhất nối hai điểm với nhau

Nhóm 3

- Thuật ngữ: khảo cổ, người vượn, hạch đá, mảnh tước, rìu tay, di chỉ, công cụ đá…

III. Luyện tập:

1. Bài tập 1:

• Nội dung thông tin:
• Thuộc loại văn bản:
• Ngôn ngữ khoa học trong văn bản có nhiều đặc điểm:

1. Bài tập 2:
2. Bài tập 3 :

• Thuật ngữ:
• Tính lí trí và logic thể hiện ở lập luận:

4. Bài tập 4:

- Lưu ý: Cần đảm bảo:

+ Nhất quán về nội dung: các câu đều tập trung vào chủ đề “sự

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

• B1: GV giao nhiệm vụ:

Nêu những lỗi của cách diễn đạt không đúng phong cách

khoa học trong các bài văn nghị luận:

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:
• B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

1/Sự thiếu mạch lạc trong câu văn:

+ Câu què cụt, thiếu chủ ngữ hoặc lặp, thừa chủ ngữ

+ Không biết chấm câu, câu văn dài lê thê, “ý nọ xọ ý kia” hoặc rối ý

+ Câu văn “đầu Ngô mình Sở”, không phát triển theo một chủ đề nhất định, đầu cuối không tương ứng.

 Yêu cầu của câu trong VBKH: mỗi câu tương ứng với một phán đoán logic, diên đạt một ý;

mỗi từ chỉ biểu hiện một nghĩa

2/Sự thiếu mạch lạc trong đoạn văn, bài văn:

+ Ý của câu trước không ăn nhập với ý câu sau. Ý câu sau không phát triển được ý câu trước.

+ Ý của đoạn trước không liên kết với ý của đoạn sau

+ Bài văn: Phần mở đầu không định hướng cho

phần lập luận. Phần lập luận không theo một trật tự logic nào. Luận điểm không rõ ràng, không được chứng minh; luận cứ không có cơ sở, phần lớn chỉ là bắt chước hoặc minh hoạ lẫn lộn. Phần kết luận không tóm tắt được những luận điểm đã trình bày.

 Do thói quen nghĩ gì viết nấy, nghĩ đến đâu viết đến đó, không có một dàn ý chung cho cả văn

bản, không có một nội dung tổng thể trước khi viết văn bản  Trái với phong cách của ngôn ngữ khoa học.

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

• B1: GV giao nhiệm vụ: Đọc văn bản sau và

trả lời các câu hỏi:

Về mặt thể loại văn học, ở nước ta, thơ có truyền thống lâu đời. Sử thi của các dân tộc

ở Tây Nguyên, của dân tộc Mường..., truyện

thơ dân gian của các dân tộc Thái, Tày, Nùng,:., còn lưu truyền nhiều thiên bất hủ. Ca dao, dân ca, thơ cổ điển của người Việt thời phong kiến cũng để lại nhiều viên ngọc quý. Thơ hiện đại, trước cũng như sau Cách mạng

tháng Tám 1945, đã góp vào kho tàng văn học dân tộc biết bao kiệt tác. Văn xuôi tiếng Việt ra đời muộn, gần như cùng với thế kỉ XX, nhưng tốc độ phát triển và trưởng thành hết sức nhanh chóng. Với các thể bút kí, tuỳ bút, truyện ngắn, tiểu thuyết, văn xuôi Việt Nam đã có thể sánh

cùng với nhiều nền văn xuôi hiện đại của thế giới.

• 1. Hãy cho biết, đoạn văn trên thuộc phong cách ngôn ngữ gì? Căn cứ vào đâu để

nhận biết điều ấy?

• 1. Trong đoạn văn trên, tác giả đã sử dụng những thuật ngữ khoa học nào?
  2. Anh (chị) hiểu thế nào là kho tàng văn học dân tộc?
  3. Đặt nhan đề cho đoạn văn trên.
• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:

- B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

1. Đoạn văn thuộc phong

cách ngôn ngữ khoa học. Có hai dấu hiệu để nhận biết điều ấy: thứ nhất,

nội dung của đoạn văn bàn về một vấn đề của văn học sử Việt Nam; thứ hai, trong đoạn văn, người viết sử dụng nhiều thuật ngữ khoa học.

1. Các thuật ngữ khoa học xuất hiện trong đoạn văn: thể loại văn học, thơ, sử thi, truyện thơ dân

gian, ca dao, dân ca, thơ cổ điển, văn xuôi, bút kí, tuỳ bút, truyện ngắn, tiểu thuyết.

1. Kho tàng văn học dân tộc là tất cả các tác phẩm văn học thuộc mọi thể loại (kể cả văn học dân gian

và văn học viết) có mặt trong nền văn học của nước ta từ xưa đến nay.

1. Có thể đặt nhan đề cho đoạn văn là: vấn đề thể loại của nền

văn học Việt Nam, hoặc Đặc điểm thể loại của nền văn học Việt Nam.

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

• B1:GV giao nhiệm vụ:
  1. Viết một văn bản khoa học phổ cập với nội dung PHÒNG TRÁNH TAI

NẠN ĐIỆN

• 1. Thuyết trình bằng .ppt ( có đầy đủ hình ảnh, âm thanh, video clip…)

1. Cần tích hợp kiến thức Vật lí để

trình bày đúng nội dung:

• Điện là gì?
• Nguyên nhân tai nạn điện.
• Hậu quả?

-Cách phòng tránh.

Hoạt động của thầy và trò

Kiến thức cơ bản

* GV Hướng dẫn học sinh phân tích đề.

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ

• Khi phân tích một đề bài, ta cần phân tích những gì?
• Bài viết cần theo thể loại nào, sử dụng những thao tác lập luận

A. TRả bài viết số 1:

Đề bài : Tình thương là hạnh phúc của con người

I. Phân tích đề:

• Nội dung vấn đề: Tác dụng, vai trò của tình

thương

• Thể loại và thao tác nghị luận: nghị luận xã hội: giải thích, phân tích, chứng minh, bình luận, bác

nào?

- Dẫn chứng ta có thể lấy từ đâu?

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ
• B3: HS báo cáo kết quả

-B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

bỏ…

- Phạm vi tư liệu:

+ Trong thực tế cuộc sống

+ Những danh ngôn, ca dao, tục ngữ… nói về ý nghĩa của lối sống có tình thương

* GV Hướng dẫn học sinh lập

dàn ý.

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ

- Mở bài ta có thể giới thiệu

những ý nào?

• Luận điểm 1 là gì?
• Thế nào là tình thương?
• Thế nào là Hạnh phúc?
• Tình thương là hạnh phúc của con người?
• Luận điểm 2 là gì?
• Tình thương được biểu hiện như thế nào trong phạm vi gia đình?
• Trong xã hội, lối sống có tình thương được biểu hiện như thế nào? Có những câu ca dao, tục ngữ nào nói về lối sống có tình

thương?

• Trong lịch sử, có những tấm gương tiêu biểu nào nêu cao lối sống có tình thương?
• Luận điểm 3 là gì?
• Ta cần phê phán lối sống như thế nào?
• Luận điểm 4 là gì?
• Qua câu nói, ta có thể rút ra bài học gì cho bản thân?
• Phần kết bài ta có thể trình bày những ý nào?
• Nêu lên lời kêu gọi, nhắc nhở

cho mọi người?

- B2: HS thực hiện nhiệm vụ

II. Xây dựng dàn ý:

1. Mở bài:

- Hạnh phúc là một khái niệm tinh thần trừu tượng. Tùy theo vai trò, vị trí của từng cá nhân, từ giai cấp trong xã hội mà có những quan niệm khác nhau về hạnh phúc.

- Nhân dân ta quan niệm: Tình thương là hạnh

phúc của con người.

1. Thân bài:
   1. Giải thích câu nói: Tình thương là hạnh phúc của con người.

- Tình thương: là tình cảm nồng nhiệt làm cho gắn

nhau để chia sẻ, thông cảm, đùm bọc lẫn nhau.

+ Như vậy là thỏa mãn mọi ý nguyện, đã được hưởng sung sướng, hạnh phúc mà tình thương mang lại.

• 1. Phân tích để khẳng định, chứng minh các biểu hiện, ý nghĩa của tình thương:
• Trong phạm vi gia đình:

+ Cha mẹ yêu thương con cái, chấp nhận bao vất vả, cực nhọc, hi sinh bản thân để nuôi dạy con cái nên người. Con cái ngoan ngoãn, trưởng thành, cha mẹ coi đó là hạnh phúc nhất của đời mình.

+ Trong đời người có nhiều nỗi khổ, nhưng con

cái không nên danh nên phận hoặc hư hỏng là nỗi đau lớn nhất của cha mẹ.

+ Con cái biết nghe lời dạy bảo của cha mẹ, biết đem lại niềm vui cho cha mẹ, đó là hiếu thảo, là tình thương và hạnh phúc.

+ Tình thương yêu, sự hòa thuận giữa anh em, giữa cha mẹ và con cái tạo nên sự bền vững của

hạnh phúc gia đình.

• Trong phạm vi xã hội:

+ Tình thương chân thành là cơ sở của tình yêu

động vì tình thương.

1. Kết bài:
   • Tình thương là lẽ sống cao cả của con người. Tình thương vượt lên trên mọi sự khác biệt giữa các dân tộc trên thế giới.
   • Để tình thương thực sự trở thành hạnh phúc của con người, mỗi chúng ta phải vươn lên chống đói nghèo, áp bức bất công, chiến tranh phi

nghĩa… để góp phần xây dựng một thế giới hòa bình thịnh vượng…

* Giáo viên nhận xét về bài văn của học sinh.

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ

- Từ những yêu cầu của đề bài, các em hãy cho biết các em đã làm được những gì và những gì chưa làm được trong bài làm của mình?

B2: HS thực hiện nhiệm vụ

• B3: HS báo cáo kết quả

-B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

1. Nhận xét chung:

Ưu điểm:

• Về kĩ năng: một số biết vận dụng kiểu văn

nghị luận

• Về kiến thức: xác định được các luận điểm cần thiết cho bài văn
• Bố cục: rõ ràng, đủ 3 phần
• Về diễn đạt: tương đối rõ ràng, biết vận dụng các phương tiện để liên kết câu và đoạn.

2. Nhược điểm:

• Đa số chưa xác định được các luận điểm cần

thiết.

• Bài viết thiếu dẫn chứng, chưa đủ sức thuyết phục.

- Còn sai nhiều lỗi chính tả, trình bày bẩn

* GV Hướng dẫn học sinh chữa những lỗi tiêu biểu trong bài viết.

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ

• Nêu các lỗi mà học sinh thường

gặp trong bài văn của mình.

• Đưa ra những câu văn sai phổ biến, yêu cầu học sinh sữa chữa.

B2: HS thực hiện nhiệm vụ

• B3: HS báo cáo kết quả

-B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

IV. Sửa lỗi bài viết:

1. Các lỗi thường gặp cần tránh:

• Thiếu ý, thiếu trọng tâm, ý không rõ, sắp xếp ý

không hợp lí.

• Sự kết hợp các thao tác lập luận chưa hài hoà, chưa phù hợp với từng ý.
• Kĩ năng phân tích, cảm thụ còn kém.
• Diễn đạt chưa tốt, còn dùng từ, viết câu sai, diễn đạt tối nghĩa, trùng lặp

2. Một số lỗi phổ biến:

• Chẳng lẽ những việc như vậy chúng ta không

làm được hay sao, có chăng là chúng ta không chịu làm.

Cách viết khẩu ngữ, đề nghị sửa lại: Những việc như vậy chúng ta có thể làm được.

• Là một học sinh còn ngồi trên ghế nhà trường, em hứa sẽ cố gắng tu dưỡng đạo đức.

Mức độ

Chủ đề

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng thấp

Vận dụng cao

Tổng

1.Văn học

2.Tiếng việt

3.Làm văn

HS vận dụng những kiến

thức,kĩ năng đã học về NLXH để làm một đề bài

cụ thể

Số câu :

1

1

Số điểm :

10

10

Tỉ lệ :

100%

100%

Tổng

1

1

Số câu :

Số điểm :

10

10

Tỉ lệ :

100%

100%

Hoạt động của Thầy và trò

Nội dung cần đạt

• B1: GV giao nhiệm vụ:

1/GV hướng dẫn học sinh tìm hiểu về văn bản nhật dụng bằng cách nhắc lại các văn bản nhật dụng đã học ở THCS.

2/ Trình chiếu một vài hình ảnh về tranh cổ động tuyên truyền phòng chống AIDS ở Việt Nam và thế giới

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:
• B4: GV nhạn xét từ đó, giáo viên giới thiệu Vào bài:

• HS nhắc lại được chính xác các văn bản nhật dụng đã học
• Quan sát tranh

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

1. GV hướng dẫn HS tìm hiểu chung về tác giả và tác phẩm (15 phút).

* Thao tác 1: GV hướng dẫn timg hiểu khái quát về tác giả

• B1: GV chuyển giao nhiệm vụ

Hãy nêu được những nét chính về tác giả.

Qua đó em hãy cho biết phẩm chất, vị trí, vai trò và thái độ của Cô-phi An-nan đối với công cuộc chống đại dịch hiểm hoạ cho loại người?

-B2: HS thực hiện nhiệm vụ

• B3: HS báo cáo sản phẩm
• Sau hơn nửa thế kỉ (1945-1997), Liên hiện quốc mới có một người thuộc châu

Tìm hiểu chung:

• 1. Tác giả: Cô-phi An-nan.

Phi, da đen được bầu vào chức vụ Tổng

thư kí. Đó không chỉ là chiến thắng của tinh thần bình đẳng, bình quyền giữa các dân tộc trên trái đất mà còn là sự thừa nhận những phẩm chất ưu tú của cá nhân Cô-phi An-nan.

• Được trao giải thưởng Nô- ben Hoà bình năm 2001 là sự ghi nhận những

đóng góp to lớn của ông đối với việc xây dựng "một thế giới được tổ chức tốt hơn và hoà bình hơn". Giữa bề bộn những lo toan nhiều mặt cho đời sống nhân loại,

ông vẫn không quên dành sự ưu tiên đặ biệt cho cuộc chiến chống đại dịch HIV/AIDS.

Em hãy nêu vài nét về tác phẩm? HIV/AIDS là gì? HIV với AIDS khác nhau và liên quan với nhau như thế nào? Vì sao gọi HIV/AIDS là đại dịch, là hiểm hoạ cho đời sống dân tộc và nhân loại? Tình hình phòng chống đại dịch ở địa

phương em, ở đất nước ta và trên toàn thế giới như thế nào?

• B4: GV nhận xét, chốt kiến

* Thao tác 2: GV hướng dẫn tìm hiểu khái quát tác phẩm

• B1: GV chuyển giao nhiệm vụ

Hãy cho biết hoàn cảnh ra đời của văn bản

Thể loại văn bản

• B2:HS thực hiện nhiệm vụ
• B3: HS báo cáo sản phẩm
• B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

2. Tác phẩm:

- Thông điệp này công bố hơn hai năm sau

khi ông ra Lời kêu gọi hành động trước hiểm họa HIV/AIDS và tiến hành vận

động thành lập Quỹ sức khoẻ và AIDS

toàn cầu => Chứng tỏ quyết tâm bền bỉ của ông trong việc theo đuổi công cuộc đấu tranh chống lại mối hiểm nguy đang đe doạ toàn nhân loại.

- Thể loại: văn bản chính luận, nhật dụng

2. GV hướng dẫn HS đọc hiểu văn bản

* Thao tác 1 :

Hướng dẫn HS tìm hiểu nội dung khái quát bản thong điêp

B1: GV giao nhiệm vụ

Nội dung khái quát của bản thong điệp là gì?

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ
• B3: HS báo cáo sản phẩm

II. Đọc- hiểu văn bản:

1. Nội dung bản thông điệp:

- HIV/ AIDS là nạn đại dịch gây tỉ lệ tử vong cao, tốc độ lây lan nhanh và chưa tìm ra thuốc đặc hiệu điều trị, trở thành hiểm hoạ cho đời sống

hoàn thành mục tiêu đề ra trong cam kết và với

tiến độ như hiện nay chúng ta sẽ không đạt bất cứ mục tiêu nào vào năm 2005.

+ Mỗi phút đồng hồ có 10 người nhiễm HIV/ AIDS.

+ Đại dịch lây lan với tốc độ báo động ở phụ nữ, đang lan rộng ở khu vực Đông Âu, toàn châu Á, từ dãy Uran đến Thái Bình Dương…

-> bài văn có sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa yếu tố chính luận với gịong văn trữ tình thấm đượm tình cảm, cảm xúc của tác giả.

* Nhóm 2

• Phải nỗ lực nhiều hơn nữa để thực hiện cam kết của mình bằng nguồn lực và hành động cần thiết.
• Đừng có ai ảo tưởng rằng chúng ta có thể bảo vệ được chính mình bằng cách dựng lên bức rào ngăn cách giữa “chúng ta” với “họ”.
• Hãy sát cánh cùng tôi…

Nhóm 3

Tôi cùng các bạn hãy đánh đổ các thành luỹ của sự im lặng, thờ ơ hoặc né tránh, sự kì

thị và phân biệt đối xử đang vây quanh bệnh này để nói to lên lời tâm huyết, quyết tâm, để sát cánh chiến đấu đến cùng chống lại và chiến thắng hiểm hoạ HlV/AỈDS.

• Nhóm 4
• Tôi kêu gọi các bạn hãy cùng với tôi lên tiếng thật to và hãy dõng dạc về HIV/AIDS.
• Hãy cùng tôi giật đổ các thành lũy của sự im lặng, kì thị và phân biệt đối xử đang vây quanh bệnh dịch này.
• Hãy sát cánh cùng tôi, bởi lẽ cuộc chiến

chóng lại HIV/AIDS bắt đầu từ chính các bạn.

- B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

mình bằng cách dựng lên các bức

tường rào ngăn cách giữa “chúng ta” và “họ”.

- Trong thế giới AIDS khốc liệt này không có khái niệm “chúng ta” và “họ”. Trong thế giới đó, im lặng đồng nghĩa với cái chết. Có nghĩa là phải hành động để chống lại đại

dịch AIDS đang đe dọa mọi người trên hành tinh này, không trừ một ai.

4. Kết thúc: Lời kêu gọi phòng chống AIDS

 Chúng ta hãy tránh xa AIDS!

“Thậm chí …những người bị

HIV/AIDS” -> con người có trái tim nhân hậu, chan chứa yêu thương,

một tấm lòng nhân đạo sâu sắc, ở

ông có tầm nhìn sâu rộng đối với sự vận động không ngừng của sự sống, luôn quan tâm đến vận mệnh của loài người, là con người sống vì

công việc, vì sự ổn định của toàn nhân loại

3. Gv hướng dẫn HS tổng kết ( 10 PHÚT)

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ

Hướng dẫn học sinh dựa vào bài học và phần ghi nhớ trong SGK để tổng kết theo hai khía

cạnh: Nội dung, Nghệ thuật

-Trước và sau khi có bản thông điệp, theo em thái độ của em,và mỗi người về HIVS có điều gì

III. Tổng kết

1. Ý nghĩa văn bản: Bản thông

điệp là tiếng nói kịp thời trước một nguy cơ đe doạ cuộc sống của loài người, thể hiện thái độ sống tích cực, một tinh thần trách nhiệm cao,

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

- GV giao nhiệm vụ:

Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi phía dưới:

... “Đó là lý do chúng ta phải công khai lên tiếng về AIDS. Dè dặt,

từ chối đối mặt với sự thật không mấy dễ chịu này, hoặc vội vàng phán xét đồng loại của mình, chúng ta sẽ không đạt được tiến độ hoàn thành các mục tiêu đề ra, thậm chí chúng ta còn bị chậm hơn nữa, nếu

sự kỳ thị và phân biệt đối xử vẫn

a. Nêu nội dung chính của đoạn văn?

• Tác giả nêu nhiệm vụ, đề nghị mọi

người phải nỗ lực phòng chống HIV/AIDS nhiều hơn nữa:

+ Ai cũng phải phòng chống HIV/AIDS.

+ Phòng chống HIV/AIDS là nhiệm vụ của chúng ta.

• Tác giả đề nghị mọi người không lẩn tránh trách nhiệm phòng chống HIV/AIDS ; không vội vàng phán xét đồng loại, không kì thị và phân biệt đối xử với những người đã mắc bệnh HIV/AIDS.

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

- GV giao nhiệm vụ: Em có cho

rằng khi đại dịch HIV/AIDS đã qua đi thì bản thông điệp này cũng

không còn giá trị nữa không? Vì sao?

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:

- B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

Vẫn còn nguyên giá trị: vì nó mang giá trị cuộc

sống cao:

• Ở bất kì thời đại nào, ở đâu, vấn đề sức khoẻ con người vẫn được đặt lên hàng đầu.
• Bản thông điệp mãi là bài học nhắc nhở con

người ta phải sống sao cho lành mạnh, không sa ngã vào các tệ nạn xh.

• Đề phòng là yếu tố quan trọng hơn chống HIV/AIDS qua ®i nhưng nó vẫn có thể quay trở

lại.

• Bản thông điệp còn có giá trị nhân văn sâu sắc, nhắc nhở mỗi con người về đạo làm người là phải biết yêu thương, quan tâm giúp đỡ lẫn nhau.

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

• B1:GV giao nhiệm vụ: 1. Vẽ tranh cổ động tuyên

truyền phòng chống AIDS.

• 1. Sáng tác thơ ca, hò vè phòng chống AIDS
  2. Tích hợp bài PHỎNG VẤN ( Ngữ văn 11), làm một video ngắn phản ánh tình hình phòng chống

AIDS ở địa phương em.

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:
• B4: GV nhận xét , chốt kiến thức

-Vẽ tranh cổ động tuyên truyền

phòng chống AIDS.

• Sáng tác thơ ca, hò vè phòng chống AIDS
• Chú ý phần viết lời bình

Hoạt động của Thầy và trò

Nôi dung cần đạt

- B1: GV giao nhiệm vụ: GV hướng dẫn học sinh tìm hiểu

bài bằng câu hỏi trắc nghiệm sau:

Đề bài nào sau đây thuộc kiểu bài nghị luận về đoạn thơ, bài thơ?

1. Suy nghĩ về câu tục ngữ :"Lá lành đùm lá rách"
2. Lòng nhân ái
3. Cảm nhận của anh/ chị về bài thơ Đồng Chí (Chính Hữu)
4. Về những dòng sông bị ô nhiễm hiện nay.

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:
• B4: GV nhận xét từ đó, giáo viên giới thiệu Vào bài: Ở chương trình Ngữ văn 9,10,11, các em đã từng nắm lí thuyết và thực

hành những bài làm văn mà đối tượng chính là nghị luận về một

bài thơ, đoạn thơ . Qua bài trắc nghiệm trên, chúng ta sẽ tìm hiểu kĩ hơn dạng bài nghị luận văn học này.

trả lời: c

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

1. GV hướng dẫn HS tìm hiểu đề vầ lập dàn ý (10 phút).

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ

Tổ chức cho HS thảo luận nhóm:

Nhóm 1,3:

Tìm hiểu đề và lập dàn ý cho đề 1

• Khi tìm hiểu đề, ta cần xác định những vấn đề gì?
• Bài thơ ra đời trong hoàn cảnh như thế nào?
• Vấn đề cần giải quyết, làm rõ trong bài viết là gì?

Tìm hiểu đề và lập dàn ý: Đề 1: Phân tích bài thơ "Cảnh khuya" của Hồ Chí

Minh.

• 1. Tìm hiểu đề:

nối tiếp nhau...

• Phân tích khí thế chiến thắng ở các chiến trường khác (4 câu sau):

+ Nghệ thuật: Điệp từ vui, biện pháp liệt kê các địa danh của mọi miền đất nước

+ Nội dung: Tin vui chiến thắng đồn dập bay về, vì Việt Bắc là thủ đô, là đầu não của cuộc kháng chiến. Niềm vui của đất nước hoà cùng Việt Bắc tạo nên

bức tranh kháng chiến thắng lợi toàn diện và toàn vẹn.

• Phân tích đặc điểm nổi bật về nghệ thuật:

Rất điêu luyện trong việc sử dụng thể thơ lục bát

+ Các từ láy, động từ (rầm rập, rung, nát đá, lửa bay), tính từ gợi tả (Quân đi điệp điệp trùng trùng, Ánh sao đầu súng bạn cùng mũ nan, Dân công đỏ đuốc từng đoàn, Nghìn đêm thăm thẳm sương dày, Đèn pha bật sáng)...

+ Các biện pháp tu từ: so sánh, hoán dụ, cường điệu, trùng điệp...

+ Giọng thơ: âm vang, sôi nổi, hào hùng

c. Kết bài:

Đoạn thơ ngắn như thể hiện được không khí của cuộc kháng chiến chống Pháp của nhân dân ta một cách cụ thể, sinh động.

2. GV HƯỚNG DẪN TÌM HIỂU PHƯƠNG PHÁP LÀM BÀI( 10 PHÚT)

- B1: GV chuyển giao nhiêm vụ

Tìm hiểu đối tượng và nội dung của bài nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ

• Thế nào là nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ ?
• Em có nhận xét gì về đối tượng nghị luận về thơ? Xuất phát từ điều này, chúng ta cần phải thao tác như thế nào khi nghị luận?
• Nội dung cơ bản của một bài nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ ?
• B2: HS thực hiện nhiệm vụ
• B3: HS báo cáo sản phẩm
• Đặc điểm : Nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ là trình bày ý kiến, nhận xét, đánh giá về nội dung và nghệ thuật của bài thơ, đoạn thơ đó.
• Đối tượng: bài thơ, đoạn thơ, hình tượng thơ... Cách làm: cần tìm hiểu từ ngữ, hình ảnh, âm thanh,

nhịp điệu, cấu tứ...

II. Đối tượng và nội dung của bài nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ:

• Đặc điểm :
• Đối tượng:
• Nội dung:

+ Giới thiệu khái quát bài thơ, đoạn thơ

+ Bàn luận về những giá trị

nội dung và nghệ thuật của bài thơ, đoạn thơ

+ Đánh giá chung bài thơ, đoạn thơ

- Nội dung:

+ Giới thiệu khái quát bài thơ, đoạn thơ

+ Bàn luận về những giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ, đoạn thơ

+ Đánh giá chung bài thơ, đoạn thơ.

3. GV Hướng dẫn HS làm bài tập phẩn luyện tập (15 PHÚT)

- B1: GV: Chia lớp làm 4

nhóm.

- Các nhóm thảo luận làm bài tập trong 15 phút.

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ
• B3: HS báo cáo sản phẩm
• B4: GV: Chốt lại các ý đúng.

* Mở bài:

• Giới thiệu hoàn cảnh sáng tác bài thơ
• Giới thiệu xuất xứ đoạn thơ
• Nhận xét chung về khổ thơ
• Dẫn văn bản khổ thơ

* Thân bài:

• Nhận xét tổng quát bài thơ, phân tích chung ba khổ thơ đầu để thấy mối liên hệ, thống nhất với khổ thơ cuối
• Phân tích hai câu thơ đầu
• Phân tích hai câu thơ cuối
• Một vài nét về nghệ thuật

+ Thôi Hiệu:

Quê hương khuất bóng hoàng hôn

Trên sông khói sóng cho buồn lòng ai (Hoàng Hạc Lâu)

+ Huy Cận:

Lòng quê dơn dợn vời con nước

Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà

Luyện tập

• 1. Mở bài:
• Giới thiệu hoàn cảnh sáng tác bài thơ:

Từ cảm hứng trước một buổi chiều đìu hiu, văng lặng buồn, khi lặng ngắm sông Hồng ngoại thành Hà Nội

• Giới thiệu xuất xứ đoạn thơ:

Khổ cuối trong bài thơ Tràng giang

• Nhận xét chung về khổ thơ:

Một bài thơ buồn – đẹp vào bậc nhất của Huy Cận, của văn học lãng mạn Việt Nam

• Dẫn văn bản khổ thơ

2. Thân bài:

• Nhận xét tổng quát bài thơ, phân tích chung ba khổ thơ đầu để thấy mối liên hệ, thống nhất với khổ thơ

cuối:

+ Nhận xét: Thơ Huy Cận trước CMTT là nỗi buồn của thế hệ thanh niên mất nước, tương lai mờ mịt. Bài thơ mở vào khoảng trời đất cao rộng, vắng lặng để nỗi buồn thấm sâu tận cõi lòng

+ Phân tích ba khổ đầu bài thơ: .

Cảnh buồn mênh mang, tâm hồn cô đơn không nguồn san sẻ (sóng gợn tràng giang, sông dài trời rộng, mênh mang sông nước với tâm trạng, tâm tình sầu trăm ngả, cô liêu, không chút niềm thân mật )

• Phân tích hai câu thơ đầu: Trong ba khổ thơ trước: buồn trải ra xa, trong khổ cuối: buồn lên cao trong

cánh chim nhỏ và dường như nhiều bơ vơ, không tìm ra phương hướng trong buổi chiều tắt nắng

• Phân tích hai câu thơ cuối:

+ Cảnh hoàn toàn không còn dấu người. Ở thời điểm này, quê hương là nơi neo đậu của lòng người. Câu thơ buồn nhưng sáng lên tình yêu quê hương đất

nước sâu đậm.

• Một vài nét về nghệ thuật:

+ Mượn một số cách diến đạt thơ Đường nhưng vẫn giữ được nét riêng của Huy Cận:

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

-B1: GV giao nhiệm vụ:

Câu hỏi 1: Dòng nào dưới đây nêu không đúng nội dung thường có của một bài văn nghị luận về thơ?

1. Giới thiệu khái quát về bài thơ, đoạn thơ.
2. Bàn về những giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ, đoạn thơ.
3. Những sự kiện xung quanh sự ra đời của bài thơ
4. Đánh giá chung về bài thơ, đoạn thơ.

Câu hỏi 2: Thao tác nào dưới đây ít được sử dụng trong khi nghị luận về thơ?

1. Thao tác phân tích
2. Thao tác bình luận
3. Thao tác chứng minh
4. Thao tác bác bỏ.

Câu hỏi 3: Trong phần mở đầu của bài nghị luận về một bài thơ , cần phải đạt được yêu cầu gì?

1. Những sự kiện xung quanh sự ra

đời của bài thơ

1. Thao tác bác bỏ.

a. Giới thiệu một cách khái quát về

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

-B1: GV giao nhiệm vụ:

Phân tích bài thơ “Tự tình” (II) của nữ sĩ Hồ Xuân Hương.

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:

- B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

Tìm hiểu đề

1. Dạng đề : Phân tích một bài thơ.

Yêu cầu của đề:

• Yêu cầu về nội dung : Làm rõ nội dung,

nghệ thuật của bài thơ.

• Yêu cầu về thao tác : Phân tích là thao tác chính, cần kết hợp các thao tác khác như:

chứng minh, bình luận, so sánh…

• Yêu cầu về tư liệu : Tư liệu chính là những câu thơ trong bài thơ đã cho, tư liệu có liên quan để bổ sung cho ý phân tích.

-

Lập dàn ý

1. Mở bài : Giới thiệu tác giả Hồ Xuân Hương,

dẫn vào bài thơ “Tự tình” (II). Nêu vấn đề: Bài thơ có giá trị sâu sắc về nội dung và nghệ thuật, trích bài thơ.

Thân bài :

1. Khái quát : Nêu xuất xứ, thể loại, hoàn

cảnh sáng tác, bố cục bài thơ, nội dung chính của bài thơ.

Phân tích nội dung, nghệ thuật bài thơ :

Các ý chính cần phân tích

a. Hai câu đề :

* Phân tích:

- Câu 1: Khắc họa thời gian nghệ thuật :

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

- B1: GV giao nhiệm vụ:

1. Phân tích đề, lập dàn ý cho đề bài: Vẻ đẹp bài thơ Từ ấy của

Tố Hữu.

1. Tóm tắt cấu trúc dàn ý nghị luận bề một bài thơ, đoạn thơ.

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:

- B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

1. Biết cách tìm hiểu đề và lập dàn ý. Trọng

tâm là vẻ đẹp nội dung và vẻ đẹp nghệ thuật của bài thơ;

1. Cấu trúc 3 phần

Hoạt động của Thầy và trò

Nội dung cần đạt

• B1: GV giao nhiệm vụ: GV hướng dẫn học sinh tìm hiểu về

tác giả, tác phẩm Tây Tiến bằng cách cho HS:

• • Xem chân dung Quang Dũng
  • Xem một đoạn bài hát Tây Tiến ( nhạc Phạm Duy), bài hát Đồng chí ( thơ Chính Hữu)
• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:
• B4: GV nhận xét, chốt kiến thức từ đó, giáo viên giới thiệu Vào bài: Thơ kháng chiến chống Pháp 1946-1954 đã để lại thành tựu xuất sắc về nội dung và nghệ thuật, đặc biệt là đề tài

• HS quan sát

tranh

• Nghe bài hát

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

1. GV hướng dẫn HS tìm hiểu chung về tác giả và tác phẩm (10 phút).

* Thao tác 1: GV hướng dẫn tìm hiểu tác giả

• B1: GV chuyển giao nhiệm vụ:

Dựa vào phần tiểu dẫn, hãy nêu những

nét khái quát về nhà thơ Quang Dũng và bài thơ Tây Tiến?

• B2: HS thực hiện nhiemj vụ
• B3: HS báo cáo sản phẩm
• B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

* Thao tác 2: GV hướng dẫn tìm hiểu chung về văn bản

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ ( HS

làm việc cá nhân)

Nêu HCST bài thơ

Đặc điểm binh đoàn TT

Đọc bài thơ chú ý âm hưởng, sắc thái tình cảm, cảm xúc từng đoạn.

Phân chia bố cục bài thơ

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ
• B3: HS báo cáo sản phẩm

Đặc điểm đoàn quân Tây Tiến :

• • Thành lập năm 1947, Quang Dũng là đại đội trưởng.
  • Nhiệm vụ : Phối hợp với bộ đội Lào bảo vệ biên giới Việt – Lào.
  • Địa bàn : Đồi núi Tây Bắc Bộ Việt Nam và Thượng Lào.
  • Thành phần : Sinh viên, học sinh, dân lao động thành thị thuộc mọi ngành

Tìm hiểu chung:

• 1. Tác giả:

- Tên thật : Bùi Đình Diệm (1921 –

1988).

- Quê hương: Phượng Trì - Đan Phượng

– Hà Tây.

- Cuộc đời :

+ Là người đa tài: Làm thơ, viết văn, vẽ tranh …

+ Được biết nhiều với tư cách là nhà thơ.

+ Phong cách sáng tác: vừa hồn nhiên vừa tinh tế, lãng mạn và hào hoa.

- Sáng tác chính: Mây đầu ô (1968), Thơ văn Quang Dũng (1988)

2. Văn bản:

a. Hoà n cả nh sá ng tá c :

• Trích tác phẩm “Mây đầu ô”.
• Viết vào năm 1948 ở Phù Lưu Chanh (Hà Tây), khi Ông đã chuyển sang đơn vị khác và nhớ về đơn vị cũ là đoàn quân Tây Tiến.
• Đặc điểm đoàn quân Tây Tiến

b. Bố cục :

• Phần 1:  Nhớ con đường hành quân trên cái nền thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ.
• Phần 2:  Nhớ kỉ niệm ấm áp tình quân dân và cảnh sông nước miền tây thơ

mộng.

• Phần 3:  Nhớ hình tượng người lính Tây Tiến

- Phần 4:  Tấm lòng và sự gắn bó với Tây Tiến.

nghề khác nhau.

- Điều kiện sống :Gian khổ, thiếu thốn.

-Tinh thần: Hào hùng, lãng mạn – lạc quan, yêu đời.

- B4: GV nhận xét, chốt kiến thức GV nói them về số phận bài thơ

2. GV hướng dẫn HS đọc đoạn 1 ( 15 phút)

* GV Hướng dẫn HS tìm hiểu 2 câu

dầu

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ

Hai câu thơ mở đầu đã mở ra tâm trạng gì của tac giả

Những đối tượng nào được tác giả hướng đến

Nhận xét về cách dung từ “ chơi vơi”

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ
• B3: HS báo cáo sản phẩm
• B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

* GV hướng dẫn HS tìm hiểu bức tranh thiên nhiên Tây Bắc

• B1:GV chuyển giao nhiệm vụ

Đọc đoạn 1 của bài thơ và nêu câu hỏi: Bức tranh thiên nhiên và hình ảnh đoàn quân Tây Tiến hiện ra như thế nào ở đoạn mở đầu?

• Cho HS trao đổi nhóm, trình bày
• B2: HS thực hiện nhiệm vụ
• B3: HS báo cáo sản phẩm
• B4: GV theo dõi HS trả lời, định hướng tiếp cận và khắc sâu kiến thức
• Gợi mở cho HS phân tích làm rõ giá trị nghệ thuật đặc sắc của đoạn thơ
• Diễn giảng bình thêm giá trị biểu đạt của một vài chi tiết thơ giúp hs cảm thụ sâu

( Từ láy: Khúc khuỷu, thăm thẳm, heo hút đều tả độ cao theo hướng nhìn lên trong cuộc hành trình.Khổ thơ là một bằng chứng về “Thi trung hữu hoạ”->

Đọc–hiểu:

• 1. Đoạn 1 : Nỗi nhớ về những chặng

đường hành quân của bộ đội Tây Tiến và khung cảnh núi rừng miền Tây.

a. Haicâuthơmởđầu:

“ Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi! Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi...”

• Hình ảnh “Sông Mã” như gợi thức nỗi nhớ ùa về trong tâm hồn nhà thơ.
• Nhớ “Chơi vơi” ( 2 thanh bằng, nhẹ, lan toả, không hình không khối)

b. Bức tranh thiên nhiên miền Tây vừa hùng vĩ, hiểm trở , hoang vu, nghiệt ngã vừađộcđáothúvị:

- Cảnh vật hiện ra hùng vĩ, hiểm trở (Mở ra trong nhiều chiều không gian, thời gian)

+ Nhiều tên đất lạ lẫm, gợi 1 vùng xa xôi, hẻo lánh:

+ Nhiều đèo dốc hiểm trở:

“ Dốc …………. mưa xa khơi...”

=> Sử dụng từ láy giàu chất tạo hình, gợi tả, gợi cảm, những câu thơ toàn thanh

trắc ...=> Một bức tranh hoành tráng với

tất cả sự hiểm trở và dữ dội, hoang vu và heo hút của núi rừng miền Tây

+ Nhiều vẻ hoang dại, bí ẩn, khắc nghiêt: Với mưa rừng, “Sương lấp đoàn quân mỏi”, “Thác gầm thét”, “Cọp trêu người.”

- Hình ảnh đoàn quân Tây Tiến trong

đoạnthơ :

Gợi tả mặt dốc lồi lõm, nhấp nhô, khúc

khuỷu, càng lên cao càng dựng đứng hun hút, thăm thẳm như lên đến đỉnh trời, chót vót chênh vênh giữa mây trời, như sắp chạm đến đỉnh trời!-> Gợi bao nỗi vất vả nhọc nhằn nhưng cũng không kém phần thú vị, tinh nghịch)

( Tác giả tả thực về sự hi sinh mất mát: Gợi cảm giác cái chết như lẫn vào bức tranh chung của những gian khổ nhọc nhằn. Người chiến sĩ như đột ngột dừng chân trong cuộc hành trình của đơn vị. Câu thơ gợi một kí ức buồn trên những chặng đường hành quân của bộ đội TT)

+ Đó là những chiến sĩ anh hùng bất

khuất không quản ngại vượt qua bao chặng đường gian khổ , bao nhiêu hi sinh mất mát lớn lao:

“ Anh bạn dãi dầu không bước nữa Gục lên súng mũ bỏ quên đời...”

=> Nổi bật chất bi tráng

+ Nhưng đó còn là những chàng trai hào hoa lãng mạn tinh nghịch với bao hăm hở

khám phá, chinh phục.

- Hai câu kết đoạn thơ : “ Nhớ ôi...nếp xôi”=> Gợi không khí đầm ấm tình quân

dân, như xua đi bao mệt mỏi của cuộc hành trình,tạo cảm giác êm dịu, ấm áp, chuẩn bị tâm thế cho đoạn sau

3: Gv hướng dẫn HS đọc hiểu đoạn 2 ( 15 PHÚT)

* Thao tác 1 :

-Hướng dẫn HS tiếp cận và cảm thụ

4 câu đầu

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ

Đoạn thơ thứ 2 mở ra một thế giới thiên nhiên vả con người khác với đoạn

1. Hãy phân tích làm rõ?

• Cho HS thảo luận nhóm, gọi đại diên trả lời.
• B2: HS thực hiện nhiệm vụ

Hs thảo luận nhóm, ghi lại kết quả vào phiếu học tập

• B3: HS báo cáo sản phẩm.Lớp theo

dõi, đàm thoại

• B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

GV: Những cô gái Thái: dáng điệu e ấp, tình tứ trong bộ xiêm áo uốn lượn

 như cô dâu trong tiệc cưới, là nhân vật trung tâm, là linh hồn của đêm văn

nghệ.

Những người lính:

+ Kìa em: ngỡ ngàng, ngạc nhiên cả sự hân hoan, vui sướng trước vẻ đẹp của

2. Đoạn 2:Nhớ về tình kỉ niệm quân dân:

* 4 câu đầu: Gợi nhớ lại đêm liên hoan

văn nghệ của đơn vị.

• “ bừng”: bừng tỉnh, bừng sáng: cả doanh trại bừng dậy, qua rồi cuộc sống

gian khổ. Đó còn là sự bừng sáng của tâm hồn.

• "hội đuốc hoa":

 đêm liên hoan văn nghệ như một ngày hội.

 đuốc hoa :hoa chúc (T.Hán) :tiệc cưới Đêm liên hoan văn nghệ qua cái nhìn trẻ trung, tinh nghịch, yêu đời của

người lính như một tiệc cưới.

Những cô gái Thái:

• Những người lính:

=> Bằng những nét bút mềm mại, tinh tế, tác giả đã vẽ nên đêm liên hoan văn nghệ diễn ra trong không khí ấm áp tình người,

cô gái Tây Bắc

+ Say mê âm nhạc với vũ điệu mang màu sắc của xứ lạ  Tâm hồn lãng mạn dễ kích thích, hấp dẫn.

* Thao tác 2: GV hướng dẫn tìm hiểu 4 câu sau

• B1: GV chuyên giao nhiệm vụ ( Thảo luận nhóm)

Nhận xét về hình ảnh thiên nhiên và

con người được tác giả miêu tả trong 4 câu sau

Nhận xét về nghệ thuât? Tác dụng?

• B2: HS thực hiện nhiệm vụ

Hs thảo luận nhóm, ghi lại kết quả vào phiếu học tập

• B3: HS báo cáo sản phẩm.Lớp theo dõi, đàm thoại
• B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

tưng bừng, nhộn nhịp có ánh sáng, màu

sắc. Gợi nét lãng mạn, tình quân dân thắm thiết.

* 4 câu sau:

• Dòng sông đậm màu sắc cổ tích, huyền

thoại nổi bật lên dáng hình mềm mại của cô gái Thái trên chiếc thuyền độc mộc.

Và như hoà hợp với con người, những

bông hoa rừng cũng "đong đưa" làm duyên trên dòng nước lũ.

• Nghệ thuật: láy vắt dòng câu thơ trở nên mềm mại, uyển chuyển, níu kéo

nhau.

 Thiên nhiên và con người như hoà vào nhau tạo thành bức tranh hữu tình.

* Tóm lại: Bốn câu thơ đầu ngân nga như tiếng hát, như nhạc điệu cất lên từ tâm hồn ngây ngất, say mê của những người lính. Trong đoạn thơ sau, chất thơ và chất nhạc hoà quyện với nhau đến mức khó tách biệt.

HẾT TIẾT I

4. GV hướng dẫn tìm hiểu đoạn 3 ( 20 PHÚT)

• B1: GV chuyển giao nhiệm vụ
• Nêu vấn đề cho HS thảo luận : ( Câu hỏi 4 SGK ).

Nhóm 1,3: Bốn câu đầu

-Hình ảnh đối lập quân xanh màu lá dữ oai hùm cho người đọc thấy phẩm chất gì của người lính Tây Tiến?

- Hai câu thơ Mắt trừng ……...kiều thơm

cần được hiểu như thế nào?Vì

sao có thời người ta phê phán ý thơ này, cho là buồn rớt, mộng rớt hoặc cường điêu thiếu tự nhiên?

• Nhóm 2,4:

HS theo dõi đoạn thơ;

“Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc

... Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”

3. Chân dung người lính Tây Tiến: a/ 4 câu đầu:

• Bên ngoài: có vẻ kì dị, lạ thường: không mọc tóc, da xanh màu lá  chiến trường khắc nghiệt vì thiếu thốn, vì bệnh sốt rét

đang hoành hành.=>GIAN KHỔ.

• Bên trong: dữ oai hùm, mắt trừng

thậm xưng thể hiện sự dũng mãnh. Bề ngoài thì lạ thường nhưng bên trong

không hề yếu đuối, vẫn oai phong lẫm liệt ở tư thế “ dữ oai hùm”=>Ý CHÍ.

• Người lính Tây Tiến là những chàng trai lãng mạn, hào hoa với trái tim rạo

rực, khao khát yêu đương: gởi mộng, mắt trừng=>LÃNG MẠN.

* Càng gian khổ=> càng căm thù=> tạo thành ý chí + nhờ tâm hồn lãng mạn giúp

quắt nhớ như vậy nhưng không hề nản

chí, để rồi sáng ngày mai lại tiếp tục lao vào trận mới, sẵn sàng đón nhận hi sinh, chẳng hề tiếc tuổi thanh xuân (đời xanh) của mình.

* Nhóm 2,4:

-Hình ảnh những nấm mồ lính nằm rải rác dọc biên giới hai nước cho

thấy sự hi sinh thầm lặng và to lớn như

thế nào của các tình nguyện quân Viêt Nam vì độc lập, tự do của đất nước

Lào.

-Hai câu thơ cuối, bằng bút pháp lãng mạn, bằng cảm hứng bi tráng đã dựng

lại cái chết, sự hi sinh oanh liệt của các chiến sĩ Tây Tiến. Hình ảnh áo bào thay chiếu cũng gần gũi với hình ảnh điển tích da ngựa bọc thây nhưng lại nói lên sự thật đau lòng. Người lính ra đi trong hoàn cảnh chiến trường khắc

nghệt, thiếu thốn đến mức không có nổi một cỗ quan tài, một tấm chăn, manh chiếu bọc thi hài. Lúc sống mặc

như thế nào thì lúc anh về đất đành vẹn nguyên quần áo ấy mà chôn.

- B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

của người lính.

5.TÌM HIỂU ĐOẠN CUỐI VÀ TỔNG KẾT ( 15 PHÚT)

* Thao tác 1 :

-Hướng dẫn Hs đọc, cảm nhận đoạn kết

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ

Nêu câu hỏi 5, yêu cầu HS suy nghĩ , trả lời ( HS làm việc cá nhân)

? Nhận xét âm điệu của 4 câu thơ cuối? nội dung ?

? Cảm xúc của tác giả bộc lộ như thế nào qua bốn câu thơ cuối ?

?Tình cảm của tác giả như thế nào?

“Ai lên…về xuôi”: Kỷ niệm không thể

4. Đoạn 4: Lời thề gắn bó với Tây Tiến và đồng đội:

- “Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy

...”=>thời điểm mơ mộng hào hùng một đi không trở lại.

- Câu kết “ Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi” thể hiện tinh thần “ một đi không trở lại” => Gợi không khí một thời đại ra

đi kháng chiến “thà chết chớ lui” của tuổi trẻ VN trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc,

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

-B1: GV giao nhiệm vụ:

Câu hỏi 1: Câu thơ : “Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm“ ngắt nhịp thế nào là phù hợp nhất với ý thơ?

a. Nhịp 4/1/2

b. Nhịp 2/2/1/2

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

- B1: GV giao nhiệm vụ:

“Doanh trại bừng lên hội đuốc

hoa,

Kìa em xiêm áo tự bao giờ Khèn lên man điệu nàng e ấp Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ

Người đi Châu Mộc chiều sương ấy

1. Đoạn thơ trên thể hiện tâm trạng của tác

giả : đó là nỗi nhớ những kỉ niệm về tình quân dân trong đêm liên hoan văn nghệ và

cảnh sông nước miền Tây thơ mộng.

2/ Các từ “xiêm áo”, “khèn”,“man điệu”, “e ấp” có vai trò trong việc thể hiện những hình ảnh vẻ đẹp văn hoá miền núi và tâm trạng người lính Tây Tiến :

a/ Vẻ đẹp thể hiện bản sắc dân tộc,

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

• B1: GV giao nhiệm vụ:
  1. Vẽ bản đồ tư duy bài thơ Tây Tiến.
  2. Phác hoạ bằng hình ảnh đoàn quân Tây Tiến
• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:

- B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

1. Sử dụng phần mềm Imindmap để vẽ
2. Vẽ hình ảnh

Hoạt động của Thầy và trò

Nội dung cần đạt

• B1: GV giao nhiệm vụ: GV hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài bằng

cách so sánh 2 đề bài sau

• 1. Đề bài: Cảm nhận của em về bài thơ Tây Tiến ( Quang Dũng)
  2. Có ý kiến cho rằng thành công của bài thơ Tây Tiến là thể hiện cảm hứng lãng mạng. Hãy bình luận.
• B2: HS thực hiện nhiệm vụ:
• B3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ: đề 1: chủ yếu cảm nhận nội dung và nghệ thuật bài thơ. Đề 2: chủ yếu bình luận cảm hứng lãng mạn của bài thơ.
• B4: GV nhận xét câu trả lời từ đó, giáo viên giới thiệu Vào bài:

Như vậy, cùng ngữ liệu là bài thơ Tây Tiến nhưng yêu cầu của đề lại khác nhâu nên cách làm bài cũng khác nhau. Với đề 2, chúng ta

sẽ tìm hiểu dạng bài nghị luận về 1 ý kiến bàn về văn học.

Đề 1: chủ yếu cảm

nhận nội dung và nghệ thuật bài thơ.

Đề 2: chủ yếu bình luận cảm hứng lãng mạn của bài thơ.

Hoạt động của GV - HS

Kiến thức cần đạt

1. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu đề và lập dàn ý (10 phút).

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ

GV chia lớp thành 4 nhóm và tiến hành thảo luận các yêu cầu:

+ Nhóm 1, 3 : Tìm hiểu đề 1 , lập dàn ý

Đề 1: Nhà nghiên cứu Đặng Thai Mai cho rằng: “Nhìn

chung văn học Việt Nam phong phú, đa dạng; nhưng nếu cần xác định một chủ lưu, một dòng chính, quán thông kim cổ, thì đó là văn học yêu nước”

Hãy trình bày suy nghĩ của anh (chị) đối với ý kiến trên

+ Nhóm 2, 4 : Tìm hiểu đề 2, lập dàn ý

Bàn về đọc sách, nhất là đọc các tác phẩm văn học lớn,

người xưa nói:

1. Tìm hiểu đề - lập dàn ý:
   1. Đề 1:

Tìm hiểu đề

• Tìm hiểu nghĩa của các từ :

+ Phong phú, đa dạng:

+ Chủ lưu:

+ Quán thông kim cổ:

• Tìm hiểu ý nghĩa của câu:

• Giúp đọc hiểu hoàn cảnh lịch sử và đặc điểm văn học

dân tộc.

• Biết ơn, khắc sâu công lao của cha ông trong cuộc đấu tranh bảo vệ đất nước.

- Giữ gìn, yêu mến, học tập những tác phẩm văn học có nội dung yêu nước của mọi thời đại.

Nhóm 2,4

* Thể loại: Nghị luận (giải thích – bình luận) một ý kiến

bàn về văn học.

* Nội dung:

- Tìm hiểu nghĩa của các hình ảnh ẩn dụ trong ý kiến của Lâm Ngữ Đường.

+ Tuổi trẻ đọc sách như nhìn trăng qua kẽ: chỉ hiểu trong phạm vi hẹp

+ Lớn tuổi đọc sách như ngắm trăng ngoài sân: khi kinh nghiệm, vốn sống nhiều hơn theo thời gian thì tầm nhìn được mở rộng hơn khi đọc sách.

+ Tuổi già đọc sách như thưởng trăng trên đài: Theo thời gian, con người càng giàu vốn sống, kinh nghiệm và vốn văn hóa thì khả năng am hiểu khi đọc sách sâu hơn,

rộng hơn.

- Tìm hiểu nghĩa của câu nói:

Càng lớn tuổi, có vốn sống, vốn văn hoá và kinh nghiệm… càng nhiều thì đọc sách càng hiệu quả hơn.

* Phạm vi tư liệu: Thực tế cuộc sống

2. Lập dàn ý:

• Mở bài: Giới thiệu ý kiến của Lâm Ngữ Đường.
• Thân bài:

- Giải thích hàm ý của ba hình ảnh so sánh ẩn dụ trong ý kiến của Lâm Ngữ Đường.

Khả năng tiếp nhận khi đọc sách (tác phẩm văn học) tùy

thuộc vào điều kiện, trình độ, và năng lực chủ quan của người đọc.

• • Bình luận và chứng minh những khía cạnh đúng của vấn đề:

+ Đọc sách tùy thuộc vào vốn sống, vốn văn hóa, kinh nghiệm, tâm lý, của người đọc.

• • Bình luận và bổ sung những khía cạnh chưa đúng của vấn đề:

+ Không phải ai từng trải cũng hiểu sâu sắc tác phẩm khi

đọc. Ngược lại, có những người trẻ tuổi nhưng vẫn hiểu

Đề 2

• 1. Tìm hiểu đề :

* Thể loại:

* Nội dung:

- Tìm hiểu nghĩa của các hình ảnh ẩn dụ trong ý kiến

của Lâm Ngữ Đường.

+ Tuổi trẻ đọc sách như nhìn trăng qua kẽ:

+ Lớn tuổi đọc sách như

ngắm trăng ngoài sân:

+ Tuổi già đọc sách như thưởng trăng trên đài:

- Tìm hiểu nghĩa của

câu nói:

Càng lớn tuổi, có vốn sống, vốn văn hoá và kinh nghiệm… càng nhiều thì đọc sách càng hiệu quả hơn.

* Phạm vi tư liệu: Thực tế cuộc sống.

b. Lập dàn ý:

• Mở bài:
• Thân bài:

- Giải thích hàm ý của ba hình ảnh so sánh ẩn dụ trong ý kiến của Lâm Ngữ Đường.

- Bình luận và chứng minh những khía cạnh đúng của vấn đề:

- Bình luận và bổ sung những khía cạnh chưa đúng của vấn đề:

• Kết bài:

sâu sắc tác phẩm (do tự nâng cao vốn sống, trình độ văn

hóa, trình độ lý luận, ham học hỏi,…. )

+ Ví dụ: Những bài luận đạt giải cao của các học sinh giỏi về tác phẩm văn học (tự học, ham đọc, sưu tầm sách, nâng cao kiến thức).

• Kết bài: Tác dụng, giá trị của ý kiến trên đối với người đọc:
  • Muốn đọc sách tốt, tự trang bị sự hiểu biết về nhiều mặt
  • Đọc sách phải biết suy ngẫm, tra cứu.

+ Ví dụ: Đọc Truyện Kiều của Nguyễn Du:

• • • Tuổi thanh niên: Có thể xem là câu chuyện về số phận đau khổ của con người.
    • Lớn hơn: Hiểu sâu hơn về giá trị hiện thực và nhân đạo của tác phẩm, hiểu được ý nghĩa xã hội to lớn của

Truyện Kiều

*Người lớn tuổi: Cảm nhận thêm về ý nghĩa triết học của Truyện Kiều.

- B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

3. RÚT RA BÀI HỌC-LUYỆN TẬP ( 20 PHÚT)

* GV hướng dẫn rút ra bài học

- B1: GV chuyển giao nhiệm vụ ( HS làm việc cá nhân)