Đề thi hsg ngữ văn 12 trường thpt quế võ 1 năm 2020-2021 có đáp án

Công thức toán học không thể tải, để xem trọn bộ tài liệu hoặc in ra làm bài tập, hãy tải file word về máy bạn nhé

Họ và tên: ………………………………………...... SBD: ……………………...................

Thí sinh không được sử dụng tài liệu. Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm.

-----------------------------------------------------------------------

Câu 1 (8,0 điểm)

Đọc văn bản sau:

Anh/Chị hãy viết một bài văn nghị luận trình bày suy nghĩ về thông điệp của nhà thơ Lò Ngân Sủn trong những câu thơ: có người sống mà đã chết

có người chết mà vẫn sống

làm người khó nhất là: Sống!

Câu 2 (12,0 điểm)

Bàn về thơ, trong bài Liên tưởng tháng hai, Lưu Quang Vũ viết:

Mỗi bài thơ của chúng ta

Phải như một ô cửa

Mở tới tình yêu

Anh/Chị hiểu như thế nào về ý kiến trên của Lưu Quang Vũ? Hãy làm sáng tỏ ý kiến qua bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh.

===== Hết =====

Câu 1 (8,0 điểm)

Đọc văn bản sau:

Anh/Chị hãy viết một bài văn nghị luận trình bày suy nghĩ về thông điệp của nhà thơ Lò Ngân Sủn trong những câu thơ: có người sống mà đã chết

có người chết mà vẫn sống

làm người khó nhất là: Sống!

I. Yêu cầu về kĩ năng:

- Thí sinh biết cách làm bài nghị luận xã hội về một tư tưởng, đạo lí đặt ra trong những câu thơ.

- Bài viết có bố cục rõ ràng, đầy đủ, các luận điểm, luận cứ xác đáng.

- Vận dụng linh hoạt các thao tác lập luận như giải thích, phân tích, chứng minh, bình luận, so sánh...

- Diễn đạt trôi chảy, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.

II. Yêu cầu về kiến thức:

Thí sinh có thể bày tỏ quan điểm đồng tình hoặc không đồng tình đối với quan điểm của tác giả, đưa ra sự lựa chọn của mình. Tuy nhiên cần phù hợp với chuẩn mực đạo đức, pháp luật, lựa chọn lí lẽ và và dẫn chứng thuyết phục.

Thí sinh có nhiều cách trình bày khác nhau, song cần làm rõ những nội dung cơ bản sau:

1. Giới thiệu vấn đề nghị luận (0,5 điểm)

- Cách sống đẹp, sống ý nghĩa của con người

2. Giải thích (2,0 điểm)

- Bài thơ Làm người của nhà thơ Lò Ngân Sủn lấy cảm hứng từ lời của người Giáy (Dáy) – dân tộc ông (ở Bát Xát – Lào Cai). Những câu thơ ít vần điệu nhưng dân dã, giàu hình ảnh và triết lí, khiến mỗi người đọc phải trăn trở về cách sống đẹp, sống ý nghĩa trong cuộc đời.

- Giải thích ý nghĩa 3 câu thơ cuối:

+ có người sống mà đã chết: sống cuộc đời mờ nhạt, vô vị, nhàm chán, vô nghĩa, không mục đích, không lí tưởng, đam mê, không bứt phá, sống vô ích, vô cảm, thậm chí sa đọa, ích kỉ, xấu xa,…

+ có người chết mà vẫn sống: sống đẹp, sống cống hiến, sống có ý nghĩa, để lại dấu ấn trong cuộc đời, sống mãi trong lòng người, lưu danh muôn thuở.

+ làm người khó nhất là: sống! – Sự trăn trở về lẽ sống, cách sống sao cho có ích, có ý nghĩa của con người

=> Mỗi người có sự sống đích thực, ý nghĩa chỉ khi sống đẹp, biết tận hiến và tận hưởng, sống hết mình từng giây phút cuộc đời để không hổ thẹn, tiếc nuối, không sống mòn, vô nghĩa…

3. Bàn luận (4,5 điểm)

a. Bàn luận về sự sống ý nghĩa (4,0 điểm)

* Vì sao cần phải sống đẹp, sống ý nghĩa? (2,0 đ)

- Cuộc đời mỗi người ngắn ngủi nhưng Con người sinh ra không phải để tan biến đi như một hạt cát vô danh. Họ sinh ra để lưu lại dấu ấn trên mặt đất, trong trái tim người khác (O. Sukhomlynsky).

- Tất cả chúng ta đều khát khao, nỗ lực kiếm tìm hạnh phúc nhưng không phải lúc nào cũng có được hạnh phúc đích thực. Sống đẹp, sống ý nghĩa sẽ cho ta hạnh phúc đích thực mỗi ngày, được mọi người yêu mến, trân trọng, ta cũng thêm yêu đời và ham sống.

- Con người là bộ phận của tổng thể xã hội, vì thế lối sống của mỗi người sẽ tác động hình thành xã hội. Khi mỗi người sống tích cực, sống đẹp, sống có ích, xã hội sẽ trở nên tốt đẹp hơn.

- Ngược lại sống vô ích, vô nghĩa, sống mà như đã chết thì sự tồn tại của ta trở thành gánh nặng cho xã hội, thậm chí gây nguy hại cho người khác, sống không tìm thấy niềm vui đích thực.

- Giá trị và ý nghĩa sự sống mỗi người không đo bằng số năm ta sống mà đo bằng chất lượng sống mỗi ngày: Có những người chết ở tuổi 25 và đến khi 75 tuổi mới được chôn cất (Benjamin Franklin).

=> Cuộc sống tuy ngắn ngủi nhưng nếu đã sống đẹp, có ích, sống tận độ, tận hiến, sống trọn vẹn tuổi trẻ, tuổi đời cho những giá trị tốt đẹp của loài người thì luôn là một đời sống ý nghĩa - chết mà vẫn sống! Bởi như nhân vật Pavel Korchagin từng nói: Cái quý nhất của con người ta là sự sống! Đời người chỉ sống có một lần. Phải sống sao cho khỏi xót xa, ân hận vì những năm tháng đã sống hoài, sống phí, cho khỏi hổ thẹn vì dĩ vãng ti tiện và hèn đớn của mình, để khi nhắm mắt xuôi tay có thể nói rằng: tất cả đời ta, tất cả sức ta, ta đã hiến dâng cho sự nghiệp cao đẹp nhất trên đời, sự nghiệp đấu tranh giải phóng loài người…(Thép đã tôi thế đấy – Nikolai A. Ostrovsky)

* Biểu hiện của sống đẹp, ý nghĩa (2,0 đ)

• Sống có lí tưởng, mục tiêu, khát vọng tốt đẹp, cống hiến tối đa cho cuộc đời, sáng tạo ra những giá trị vượt trội, những kì tích cho bản thân và xã hội.
• Sống vui tươi, hạnh phúc, lạc quan, yêu đời, sống lành mạnh, phong phú; không ngừng học hỏi, trau dồi nhân cách, tri thức, tâm hồn, trí tuệ, biết lựa chọn những giá trị đẹp để tiếp thu và học hỏi, làm bản thân đẹp lên mỗi ngày.
• Sống văn minh, theo chuẩn mực văn hóa, pháp luật, theo đạo lí con người, sống đúng với lương tâm, phù hợp với thời đại và hoàn cảnh.
• Biết yêu thương bản thân nhưng phải luôn biết nghĩ cho người khác, giàu nhân ái, khoan dung, yêu thương, đồng cảm và quan tâm, sẻ chia với mọi người quanh mình, cho đi mà không cầu nhận lại.

(Thí sinh lấy dẫn chứng cụ thể, tiêu biểu, điển hình để minh chứng)

b. Bàn luận mở rộng (0,5 điểm)

- Phê phán lối sống tầm thường, vô nghĩa: không dám xông pha, dâng hiến, tỏa sáng, bị chi phối bởi sự ích kỉ, ham muốn, dục vọng, cám dỗ mà đánh mất đi ý nghĩa sống, hoặc sống hời hợt, bằng phẳng, mờ nhạt, vô vị, nhàm chán, không mục đích, lí tưởng, đam mê, không bứt phá, sống vô ích, vô cảm, thậm chí sa đọa, xấu xa,… sống mà đã chết!

- Làm người khó nhất là: sống! – sống theo nghĩa đích thực tuy không dễ dàng nhưng hoàn toàn nằm trong tầm tay và sự lựa chọn của mỗi người: Vấn đề không phải là một người đã được sinh ra như thế nào, mà là họ sẽ trở thành ai khi lớn lên (Harry Potter và chiếc cốc lửa – J.K. Rowling), Ta không được chọn nơi mình sinh ra nhưng ta được chọn cách mình sẽ sống.

4. Bài học nhận thức, hành động (1,0 điểm)

- Ý thức đúng đắn về giá trị và ý nghĩa đích thực của đời người.

- Không sống tầm thường, ích kỉ, không để bị cuốn theo lợi danh và vật chất phù du mà đánh mất ý nghĩa đích thực của sự sống.

- Sống tích cực, yêu đời, bao dung, nhân ái, chia sẻ, yêu thương, biết tận hiến và tận hưởng.

- Không ngừng trau dồi vẻ đẹp bên ngoài và bên trong, nhân cách và trí tuệ, sáng tạo không ngừng nghỉ để mang đến cái đẹp cho đời,…

=> Sống đẹp đã trở thành triết lí sống, phương châm sống của mọi thời: Ôi! Sống đẹp là thế nào hỡi bạn? – Nếu là con chim, chiếc lá/ Thì con chim phải hót, chiếc lá phải xanh/ Lẽ nào vay mà không có trả/ Sống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình (Tố Hữu), Sống trong đời sống cần có một tấm lòng/ Để làm gì, em biết không?/ Để gió cuốn đi…(Trịnh Công Sơn), Đời người chỉ sống có một lần. Phải sống sao cho khỏi xót xa, ân hận vì những năm tháng đã sống hoài, sống phí (N. A. Ostrovsky), có người sống mà đã chết/ có người chết mà vẫn sống/ làm người khó nhất là: Sống! (Lò Ngân Sủn)…

III. Biểu điểm.

- Điểm 7-8: Bài viết nắm chắc vấn đề, đáp ứng tốt những yêu cầu của kiểu bài nghị luận xã hội, có ý kiến sắc sảo, có kiến thức xã hội phong phú.

- Điểm 5-6: Bài viết hiểu vấn đề, biết làm bài nghị luận xã hội, dẫn chứng sinh động, không mắc lỗi.

- Điểm 3-4: Hiểu vấn đề nhưng lập luận chưa chặt chẽ, ý chưa sáng rõ, còn mắc lỗi về diễn đạt.

- Điểm 1-2: Chưa hiểu rõ yêu cầu của đề, chưa làm rõ quan niệm, chưa chú ý minh hoạ bằng dẫn chứng cụ thể, diễn đạt còn nhiều lỗi.

- Điểm 0: Không viết gì, hoặc không hiểu gì về đề.

Câu 2 (12,0 điểm).

Bàn về thơ, trong bài Liên tưởng tháng hai, Lưu Quang Vũ viết:

Mỗi bài thơ của chúng ta

Phải như một ô cửa

Mở tới tình yêu

Anh/Chị hiểu như thế nào về ý kiến trên của Lưu Quang Vũ? Hãy làm sáng tỏ ý kiến qua bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh.

I. Yêu cầu về kĩ năng

- Biết cách làm bài nghị luận văn học có liên quan đến lí luận về đặc trưng của thơ ca.

- Sử dụng kết hợp nhuần nhuyễn các thao tác lập luận giải quyết một vấn đề văn học theo định hướng yêu cầu của đề bài: giải thích, phân tích, chứng minh, bình luận, so sánh, bác bỏ…

- Bài viết có bố cục chặt chẽ, khoa học, diễn đạt lưu loát; không mắc lỗi chính tả, dùng từ và ngữ pháp.

II. Yêu cầu về kiến thức

- Hiểu được quan niệm về thơ của Lưu Quang Vũ.

- Có kiến thức lí luận văn học, đặc biệt là về đặc trưng và giá trị của thơ ca.

- Làm sáng tỏ vấn đề qua tác phẩm của Xuân Quỳnh.

Thí sinh có thể trình bày bằng nhiều cách khác nhau nhưng cần đảm bảo rõ các ý sau:

1. Giải thích, bàn luận (2,0 điểm)

a. Giải thích (1,0 đ)

- Bài thơ: tác phẩm trữ tình lấy xúc cảm, suy tư kết hợp nhuần nhuyễn với chất liệu cuộc sống để bộc bạch thế giới bên trong mỗi nhà thơ.

- Phải như một ô cửa/ Mở tới tình yêu: mỗi bài thơ là một nguồn sáng, một con đường dẫn dắt người đọc đến với những xúc cảm, những rung động đẹp đẽ, nhân văn trong tâm hồn nghệ sĩ, hướng người đọc đến với tình yêu: yêu cuộc sống, con người, yêu cái đẹp, trân trọng những chân lí vĩnh hằng, bất biến của loài người,…

🡪 Ý kiến giản dị, sâu sắc của Lưu Quang Vũ đã khẳng định đặc trưng và giá trị cốt lõi của thơ ca nói riêng, văn chương nghệ thuật nói chung: mở ra trước người đọc thế giới tâm hồn nhà thơ với những xúc cảm nhân văn sâu sắc. Đồng thời, Lưu Quang Vũ nêu lên yêu cầu, sứ mệnh, vai trò của người cầm bút, cũng như khẳng định sợi dây kết nối người nghệ sĩ sáng tạo và tâm hồn độc giả, kết nối tâm hồn độc giả với đời sống.

b. Bàn luận (1,0 đ)

- Thơ ca ngoài việc phản ánh đời sống, còn thể hiện rõ thái độ, tư tưởng, tình cảm của nhà thơ. Mỗi bài thơ là một lời giãi bày thế giới tâm hồn với bao suy tư và xúc cảm trước con người và cuộc sống. Thơ là người thư kí chân thành của trái tim (Duybralay), Thơ chính là tâm hồn (Macxim Gorki).

- Thế giới tâm hồn ấy trong thơ phải chứa đựng những tình cảm đẹp đẽ, nhân văn, phải là ô cửa mở tới tình yêu. Lev Tolstoi từng khẳng định: Một tác phẩm nghệ thuật là kết quả của tình yêu; Raxun Gamzatov cũng từng nói: Thơ sinh ra từ tình yêu…Còn Shelly thì nói: Thơ ca làm cho tất cả những gì tốt đẹp nhất trên đời trở thành bất tử.

- Thơ ca nói riêng, văn học nói chung là tiếng nói của tâm hồn đến với tâm hồn. Mỗi bài thơ là một sợi dây kết nối nhà thơ và độc giả. Qua bài thơ, người nghệ sĩ sáng tạo dẫn dắt người đọc đến với xứ sở của tình yêu: yêu cuộc sống, con người, yêu cái đẹp, trân trọng những chân lí vĩnh hằng, bất biến của loài người,…Niềm vui của nhà thơ chân chính là niềm vui của người mở đường vào xứ sở của cái đẹp (Pautovski)

- Người đọc mở được ô cửa tới tình yêu trong tâm hồn nhà thơ để rồi biết làm đẹp chính tâm hồn mình: biết rung động, biết yêu những điều đẹp đẽ, biết trân quý những giá trị thiêng liêng, bất biến, vĩnh hằng. Có thể nói thơ ca hướng con người tới Chân – Thiện – Mỹ: Thơ ca chân chính phải là nguồn thức ăn tinh thần, nuôi tâm hồn phát triển (Phương Lựu). Mỗi bài thơ chứa đựng tình yêu, khát vọng cao cả sẽ nuôi dưỡng cảm xúc, tâm hồn độc giả, để họ sống nhân văn hơn, sống đẹp và tìm thấy hạnh phúc.

2. Phân tích và chứng minh qua bài thơ Sóng – Xuân Quỳnh (9,0 điểm)

a. Giới thiệu tác giả, tác phẩm, khẳng định quan niệm của Lưu Quang Vũ (0,5 đ)

- Xuân Quỳnh là một trong những nhà thơ tiêu biểu của thế hệ các nhà thơ trẻ chống Mĩ, là thi sĩ của tình yêu, lòng trắc ẩn và hồn thơ nữ tính.

- Sóng: sáng tác năm 1967, in trong tập Hoa dọc chiến hào, là bài thơ viết về tình yêu giàu nữ tính và khát vọng yêu bất diệt, vĩnh hằng.

- Bài thơ chính là một ô cửa mở tới tình yêu.

b. Bài thơ mở ô cửa vào tâm hồn Xuân Quỳnh với xúc cảm chan chứa nhân văn: tình yêu nồng nàn, thủy chung, tha thiết và khát vọng về tình yêu vĩnh cửu, vĩnh hằng (5,5đ)

- Mượn hình tượng sóng, Xuân Quỳnh diễn tả cụ thể, sinh động những trạng thái, cung bậc, vẻ đẹp kì diệu của tình yêu:

+ Tình yêu với những cung bậc kì lạ, trạng thái đối lập: dữ dội/ dịu êm, ồn ào/ lặng lẽ

+ Tiếng nói của trái tim với khát vọng tình yêu muôn thuở: Nỗi khát vọng tình yêu/ Bồi hồi trong ngực trẻ

+ Tình yêu sôi nổi, đắm say, nồng nàn, mãnh liệt với nỗi nhớ cồn cào, da diết chiếm lĩnh cả thời gian, không gian: Con sóng dưới lòng sâu…/ lòng em nhớ đến anh/ Cả trong mơ còn thức

+ Tình yêu tha thiết, thủy chung, son sắt: Nơi nào em cũng nghĩ/ Hướng về anh một phương

-Mượn hình ảnh sóng hòa vào biển cả mênh mông, nhà thơ bày tỏ khát vọng về một tình yêu vĩnh hằng, bất tử, vượt lên trên cái hữu hạn của đời người, hòa vào biển cả tình yêu nhân loại

Làm sao được tan ra/ Thành trăm con sóng nhỏ/ Giữa biển lớn tình yêu/ Để ngàn năm còn vỗ

-Nghệ thuật:

+ Thể thơ năm chữ tạo âm điệu sâu lắng, dạt dào, như âm điệu của những con sóng biển và cũng là sóng lòng của người phụ nữ khi yêu.

+ Cách ngắt nhịp linh hoạt, phóng khoáng và cách gieo vần, phối âm độc đáo, giàu sức liên tưởng

+ Giọng thơ vừa thiết tha, đằm thắm, vừa mãnh liệt sôi nổi, vừa hồn nhiên, nữ tính

+ Xây dựng hình ảnh ẩn dụ - với hình tượng sóng, vừa mang nghĩa thực, vừa mang nghĩa biểu tượng

+ Bài thơ sử dụng các biện pháp nhân hóa, ẩn dụ, đối lập - tương phản,...

=>Bài thơ đã mở ra ô cửa đến tình yêu, đến tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu lứa đôi: nồng nàn, tha thiết, chân thành, chung thủy, khao khát vươn tới tình yêu bất diệt, vĩnh hằng,…

c. Bài thơ là ô cửa hướng tâm hồn độc giả tới quan niệm đúng đắn, triết lí sâu sắc về tình yêu (3,0 đ)

- Tình yêu đôi lứa là tình cảm tự nhiên, là khát vọng chính đáng, nhân bản của mỗi con người. Khao khát và kiếm tìm tình yêu là hành trình đẹp đẽ của bất cứ ai trong cuộc đời. Đọc thơ Xuân Quỳnh, mỗi độc giả không chỉ tìm thấy tiếng lòng đồng điệu với từng nhịp thổn thức của trái tim yêu mà còn tìm thấy cho mình những phẩm chất của tình yêu chân chính: yêu chân thành, tha thiết, thủy chung, yêu mãnh liệt, say đắm bằng tất cả trái tim mình.

- Mỗi độc giả còn nghiệm ra chân lí bất biến, vĩnh hằng của tình yêu: tình yêu chân chính có thể vượt lên trên cái hữu hạn của thời gian cuộc đời, hòa vào cái lớn lao, vĩ đại của tình yêu nhân loại. Từ khát vọng của Xuân Quỳnh, mỗi bạn đọc biết nuôi dưỡng khát vọng cho riêng mình: vươn tới một tình yêu cao cả, vĩnh hằng, bất diệt.

=> Người đọc đến với Sóng là đến với ô cửa dẫn vào thế giới tình yêu trong tâm hồn Xuân Quỳnh, đồng thời cũng tìm được đường đến với lẽ sống cao đẹp, đúng đắn trong tình yêu. Có thể nói, thơ ca đã hướng bạn đọc đến những tình cảm đẹp đẽ, nhân văn, để biết sống đẹp, yêu đẹp, vươn tới những giá trị Chân – Thiện – Mỹ.

3. Đánh giá chung (1,0 điểm)

- Thơ ca có một vài trò, giá trị quan trọng trong đời sống con người. Nhà thơ cần ý thức sứ mệnh đó để mở ra những ô cửa hướng con người đến tình yêu, đến những giá trị nhân văn, những chân lí vĩnh hằng, bất biến. Muốn vậy, bản thân người nghệ sĩ phải sống hết mình, trải nghiệm sâu sắc để tìm cho chính tâm hồn mình những tình cảm đẹp đẽ, nhân văn nhất, rồi gửi gắm vào trang thơ.

- Người đọc cần hiểu được giá trị cao cả của thơ ca để biết mở rộng tâm hồn và trái tim mình, đón nhận những tình cảm đẹp đẽ, nhân văn ấy, để biết sống đẹp, yêu đẹp, vươn tới những giá trị Chân – Thiện – Mỹ của đời sống con người.

- Quan niệm về thơ của nhà thơ Lưu Quang Vũ giản dị mà sâu sắc. Nó đã được chứng minh trong chính đời thơ Lưu Quang Vũ và trong bài thơ Sóng của nữ sĩ Xuân Quỳnh – người bạn đời gắn bó tha thiết với tâm hồn ông. Quan niệm ấy cũng là triết lí, phương châm sáng tạo của mọi nhà thơ chân chính.

=> Ý kiến không chỉ đề cao vai trò, chức năng, giá trị của thơ ca mà còn nêu lên yêu cầu, sứ mệnh, vai trò của người cầm bút, cũng như khẳng định sợi dây kết nối người nghệ sĩ sáng tạo và tâm hồn độc giả, kết nối tâm hồn độc giả với đời sống.

III. Biểu điểm.

- Điểm 11-12: Đáp ứng tốt các yêu cầu trên, lập luận chặt chẽ, văn viết có cảm xúc, dẫn chứng chọn lọc, chính xác, có sức thuyết phục, có thể mắc một vài sai sót không đáng kể.

- Điểm 9-10: Đáp ứng phần lớn những yêu cầu trên, lập luận tương đối chặt chẽ, dẫn chứng chọn lọc, chính xác. Có thể mắc những lỗi nhỏ.

- Điểm 7-8: Tương đối đủ các ý lớn tuy còn sơ sài, biết chọn và phân tích dẫn chứng, còn mắc một số lỗi.

- Điểm 5-6: Hiểu yêu cầu của đề, các ý lớn còn thiếu, nội dung sơ sài.

- Điểm 3-4: Chưa thật hiểu yêu cầu của đề, nội dung sơ sài.

- Điểm 1-2: Hiểu sai đề, diễn đạt yếu.

(Lưu ý: Giám khảo khi chấm bài cần linh hoạt, trân trọng và khuyến khích những bài viết sáng tạo, giàu chất văn. Điểm bài thi là tổng điểm các câu hỏi trong bài theo thang điểm 20, cho điểm lẻ đến 0,25)