Giáo án khtn 7 kết nối tri thức bài 36 khái quát về sinh trưởng và phát triển ở sinh vật

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung

*Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- Chơi trò chơi: Ai nhanh hơn?

- GV phân mỗi tổ thành 1 nhóm và GV chuẩn bị sẵn hình ảnh 4 động vật khác nhau, các nhóm chọn loài động vật mà mình yêu thích dán vào bảng phụ của nhóm mình.

- GV chiếu hình Hạt cam 🡪 Cây cam và hình Trứng ếch 🡪 Ếch trưởng thành

- GV yêu cầu 2 nhóm thảo luận nêu các giai đoạn trong vòng đời của cây cam, 2 nhóm thảo luận nêu các giai đoạn trong vòng đời của ếch. Nhóm nào nhanh hơn, đáp án chính xác sẽ chiến thắng và được 1 điểm cộng.

Trứng ếch Ếch trưởng thành

Hạt cam Cây cam trưởng thành

*Thực hiện nhiệm vụ học tập

- Các nhóm phân nhóm trưởng, thư kí và thuyết trình. HS hoạt động theo nhóm hoàn thành bài tập GV giao.

- Nhóm nào hoàn thành xong mang bảng nhóm gắn lên bảng.

- Giáo viên: Theo dõi và nhắc nhở HS

* Báo cáo kết quả và thảo luận

- Đại diện nhóm trình bày, các nhóm khác quan sát.

* Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá:

- Giáo viên nhận xét, đánh giá, nhóm nhanh hơn và chính xác sẽ được điểm cộng

- Giáo viên gieo vấn đề cần tìm hiểu trong bài học: Hạt cam nảy mầm thành cây cam, cây cam ra hoa kết quả hay trứng ếch thụ tinh nở thành ếch con, ếch con lớn lên các quá trình đó chính là sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật. Vậy sinh trưởng là gì? Phát triển là gì? thì bài học này sẽ giải thích giúp ta hiểu được.

- Giáo viên nêu mục tiêu bài học:

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung

Hoạt động 2.1: SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở SINH VẬT

Hoạt động 2.1.1: Sinh trưởng và phát triển là gì?

* Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chiếu hình hạt cam nảy mầm thành cây cam và giới thiệu cho HS đây gọi là phát triển; tiếp tục chiếu hình ếch con lớn lên, to ra thành ếch trưởng thành và giới thiệu cho HS đây gọi là sự sinh trưởng.

- GV giao nhiệm vụ học tập cặp đôi, tìm hiểu thông tin mục I.1 SGK về sinh trưởng và phát triển trả lời câu hỏi:

+ Sinh trưởng là gì?

+ Phát triển là gì?

- GV yêu cầu HS hoạt động nhóm 4 HS, quan sát H36.1 a, b trả lời câu hỏi:

+ Dấu hiệu nào thể hiện sự sinh trưởng; biến đổi nào thể hiện sự phát triển của cây cam và ếch?

* Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận cặp đôi, thống nhất đáp án và ghi chép nội dung hoạt động vào giấy nháp.

- HS hoạt động nhóm 4 HS quan sát hình 36.1 a, b nêu dấu hiệu của sự sinh trưởng, biến đổi thể hiện sự phát triển của cây cam và ếch

*Báo cáo kết quả và thảo luận

- GV gọi ngẫu nhiên một HS đại diện cho một nhóm trình bày, các nhóm khác bổ sung (nếu có).

*Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá.

- Giáo viên nhận xét, đánh giá.

- GV nhận xét và chốt nội dung

* Các dấu hiệu thể hiện sự sinh trưởng ở cây cam và con ếch:

+ Ở cây cam: sự tăng kích thước thân, sự tăng kích thước rễ, sự tăng kích thước lá, sự tăng kích thước quả và hạt,… (Cây con lớn lên thành cây trưởng thành)

+ Ở con ếch: sự tăng lên về kích thước, khối lượng của cơ thể (Ấu trùng lớn lên thành ếch trưởng thành)

* Những biến đổi diễn ra trong đời sống của chúng thể hiện sự phát triển là:

+ Ở cây cam: sự nảy mầm, sự ra rễ, sự ra lá, sự ra cành, sự ra hoa, sự ra quả, sự ra hạt,… (Hạt nảy mầm thành cây con, cây trưởng thành ra hoa, tạo quả)

+ Ở con ếch: Trứng nở thành ấu trùng, sự hình thành các cơ quan và phát sinh hình thái của ấu trùng, sự hình thành chân trong giai đoạn chuyển từ giai đoạn ấu trùng sang giai đoạn ếch trưởng thành, sự hình thành các đặc điểm sinh dục ở ếch trưởng thành,…

I. SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở SINH VẬT

1. Sinh trưởng và phát triển là gì?

- Sinh trưởng là sự tăng lên về kích thước và khối lượng của cơ thể do sự tăng lên về số lượng và kích thước tế bào, nhờ đó cơ thể lớn lên.

Ví dụ: Sự tăng kích thước thân của cây cam

- Phát triển là những biến đổi diễn ra trong đời sống của một cá thể bao gồm 3 quá trình liên quan với nhau: sinh trưởng, phân hóa tế bào, phân hóa hình thái cơ quan và cơ thể.

Ví dụ: Hạt cam nảy mầm thành cây con

Hoạt động 2.1.2: Các giai đoạn sinh trưởng và phát triển ở sinh vật

* Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS dựa vào phần bài tập vừa hoàn thành kết hợp nghiên cứu thông tin mục I.2 và quan sát H36.1 a, b thảo luận nhóm 4 HS trả lời câu hỏi:

+ Dựa vào hình 36.1a, b trình bày các giai đoạn sinh trưởng và phát triển của cây cam và con ếch?

+ Trong quá trình phát triển của cây cam và con ếch có sự sinh trưởng không? Cho ví dụ?

+ Sinh trưởng và phát triển có mối quan hệ với nhau như thế nào?

- GV nêu ví dụ giai đoạn sinh trưởng của cây cam: Cây con 🡪 cây trưởng thành.

* Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS nghiên cứu thông tin mục I.2 SGK/149 và quan sát H36.1 a, b thảo luận nhóm hoàn thành bài tập vào bảng nhóm

* Đánh giá kết quả và thảo luận

- Đại diện 2 nhóm treo bảng nhóm lên bảng trình bày, các nhóm khác nhận xét bổ sung

* Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét phần trình bày của các nhóm và nêu đáp án chuẩn

+ Giai đoạn sinh trưởng và phát triển của cây cam: Cây con 🡪cây trưởng thành (ST); Cây trưởng thành ra hoa 🡪 tạo quả 🡪 kết hạt (PT)

+ Giai đoạn sinh trưởng và phát triển của con ếch: trứng thụ tinh 🡪 ấu trùng 🡪 ếch con (PT); Ếch con 🡪 ếch trưởng thành (ST).

+ Trong quá trình phát triển của cây cam và con ếch có sự sinh trưởng và ngược lại. Ví dụ trong gai đoạn ấu trùng 🡪 ếch con là phát triển có sự sinh trưởng là ấu trùng lớn lên, to ra; giai đoạn sinh trưởng cây con 🡪 cây trưởng thành có sự phát triển là sự ra lá non, sự mọc chồi

+ Sinh trưởng và phát triển có mối quan hệ mật thiết không tách rời trong vòng đời của sinh vật.

- GV lưu ý HS: Các giai đoạn sinh trưởng và phát triển không giống nhau ở các loài và đặc trưng cho từng loài. VD: vòng đời châu chấu và vòng đời của người. (GV chiếu hình và giải thích cho HS)

- GV nêu kết luận

2. Các giai đoạn sinh trưởng và phát triển ở sinh vật

- Mỗi sinh vật từ khi sinh ra đến khi trưởng thành đều trải qua những giai đoạn sinh trưởng và phát triển nhất định.

- Sinh trưởng gắn với phát triển và phát triển dựa trên cơ sở của sinh trưởng.

Hoạt động 2.2: MÔ PHÂN SINH VÀ CHỨC NĂNG CỦA MÔ PHÂN SINH

*Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV dẫn dắt: Sinh vật lớn lên nhờ sự sinh trưởng là tăng về kích thước và khối lượng (Tăng về chiều dài và chiều ngang) và sự sinh trưởng này là sự phân chia và lớn lên của các tế bào. Hầu hết thực vật lớn lên nhờ chúng có mô phân sinh có khả năng phân chia tạo ra các tế bào mới.

- GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin mục II SGK/149

- GV yêu cầu cá nhân HS trả lời:

+ Mô phân sinh là gì?

+ Ở thực vật có những loại mô phân sinh nào?

- GV phát phiếu học tập số 1, chiếu hình 36.2, yêu cầu HS tiếp tục dựa vào thông tin SGK mục II và quan sát hình 36.2 hoạt động nhóm 4 HS hoàn thành phiếu học tập số 1 (Bảng 36.1 SGK/150)

* Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS nghiên cứu thông tin SGK/149

- Cá nhân HS tìm hiểu và trả lời câu hỏi Mô phân sinh là gì?; Ở thực vật có những loại mô phân sinh nào?

- HS quan sát H36.2, hoạt động nhóm 4 HS hoàn thành phiếu học tập số 1 nội dung bảng 36.1

* Báo cáo kết quả và thảo luận

- GV gọi ngẫu nhiên một HS trình bày, HS khác bổ sung (nếu có).

- Đại diện nhóm trình bày, các nhóm khác nhận xét, bổ sung

* Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- Giáo viên nhận xét, đánh giá, chiếu đáp án phiếu học tập số 1

- GV chiếu H36.3) phần em có biết và hướng dẫn HS

+ Thực vật 1 lá mầm không có mô phân sinh bên nên đường kính thân không tăng nhiều. Chúng có mô phân sinh lóng nằm ở vị trí mắt thân làm tăng chiều dài của lóng làm chiều cao cây tăng nhanh.

+ Những cây 1 lá mầm lâu năm (cây dứa, cây cau)có vòng mô phân sinh thứ cấp nằm dưới các mầm lá, phân chia tạo nên những dãy tế bào mô mềm ở phía ngoài làm cho đường kính thân tăng lên, kiểu sinh trưởng này gọi là sinh trưởng thứ cấp phân tán.

- GV chốt nội dung

II. Mô phân sinh và chức năng của mô phân sinh

- Thực vật sinh trưởng nhờ hoạt động của mô phân sinh

- Mô phân sinh là nhóm tế bào chưa phân hóa còn duy trì được khả năng phân chia

- Có 2 loại mô phân sinh:

+ Mô phân sinh đỉnh: ở đỉnh rễ và các chồi, giúp thân, cành, rễ tăng trưởng về chiều dài.

+ Mô phân sinh bên: ở giữa mạch gỗ và mạch rây, giúp thân, cành, rễ tăng trưởng về chiều ngang.

Loại mô phân sinh

Vị trí

Vai trò

Mô phân sinh đỉnh

ở đỉnh rễ và các chồi

giúp thân, cành, rễ tăng trưởng về chiều dài.

Mô phân sinh bên

ở giữa mạch gỗ và mạch rây.

giúp thân, cành, rễ tăng trưởng về chiều ngang

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung

*Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV yêu cầu HS thực hiện cá nhân phần bài tập trắc nghiệm trên phiếu học tập số 2

*Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS thực hiện theo yêu cầu của giáo viên.

*Báo cáo kết quả và thảo luận

GV gọi ngẫu nhiên HS lần lượt trình bày ý kiến cá nhân.

*Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

GV nhận xét và nêu đáp án: 1- C; 2 – D; 3- A; 4 – B.

GV nhấn mạnh nội dung bài học

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung

* Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

+ Tại sao nhiều loài thực vật không ngừng dài ra và to lên?

*Thực hiện nhiệm vụ học tập

- Cá nhân HS vận dụng kiến thức đã học trả lời câu hỏi

* Báo cáo kết quả và thảo luận

- Ngẫu nhiên HS trả lời, HS khác nhận xét bổ sung

*Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét và chốt câu trả lời: Thực vật dài và to ra nhờ chúng có mô phân sinh, mô phân sinh phân chia suốt vòng đời của chúng.

- GV đánh giá mức độ hiểu kiến thức của HS.

Loại mô phân sinh

Vị trí

Vai trò

Mô phân sinh đỉnh

Mô phân sinh bên